Click here to Visit the RBI’s new website
Assamese Hindi
 

प्रभारी मुख्य महाप्रबंधक

आमुख

हमारे देश की भाषाई विविधता हमारे लिए गौरव की बात है। इसीलिए, संविधान निर्माताओं ने जहां हिंदी को राजभाषा का दर्जा दिया वहीं राज्‍यों की भाषाओं को भी समुचित महत्‍व दिया। रिज़र्व बैंक एक अखिल भारतीय संस्‍था होने के नाते इसमें देश के विभिन्‍न भागों के लोग काम करते हैं। हिंदीतर भाषी स्‍टाफ-सदस्‍यों को बैंकिंग हिंदी सिखाना अपने आप में चुनौतीपूर्ण कार्य है क्‍योंकि इसके लिए बैंकिंग विषय और हिंदी भाषा दोनों की जानकारी आवश्‍यक है। हिंदी सीखने के लिए तो पुस्‍तकें उपलब्‍ध हैं, परंतु बैंकिंग हिंदी सीखने के लिए बाजार में पुस्‍तकों का अभाव है।

रिज़र्व बैंक में राजभाषा हिंदी के पचास वर्ष पूरे होने के उपलक्ष्‍य में वर्ष 2015-16 को स्‍वर्ण जयंती वर्ष के रूप में मनाया गया। स्‍वर्ण जयंती वर्ष के कार्यक्रमों के अंतर्गत हैदराबाद में आयोजित संगोष्‍ठी में यह बात उभरकर आई कि हिंदी भाषा के शिक्षण के तरीकों में बदलाव करके क्षेत्रीय भाषाओं के माध्‍यम से बैंकिंग हिंदी की जानकारी दी जाए तो हिंदी सीखने में आसानी होगी। इसी बात को ध्‍यान में रखते हुए छह क्षेत्रीय भाषाओं यथा - तेलुगू, तमिल, मलयालम, कन्‍नड, ओडिया और बांग्ला - के माध्‍यम से बैंकिंग हिंदी सिखाने के लिए पाठ्य सामग्री तैयार की गई और मई 2016 में आयोजित स्‍वर्ण जयंती समारोह में माननीय गवर्नर महोदय द्वारा इनका विमोचन किया गया।

इस प्रयास को आगे बढ़ाते हुए इस बीच ‘ग’ क्षेत्र की दो और भाषाओं यथा - असमीया और कोंकणी - की पुस्‍तकें तैयार की गई हैं ताकि इन क्षेत्रों के स्‍टाफ-सदस्‍य को भी बैंकिंग हिंदी सीखने में आसानी हो सकें।

आधुनिक प्रौद्योगिकी की सर्वव्‍यापकता और पर्यावरण के प्रति हमारी प्रतिबद्धता को ध्‍यान में रखते हुए इन्‍हें .epub के रूप में तैयार किया गया है ताकि आप सभी इसे कंम्‍प्‍यूटर के साथ-साथ अपनी मोबाइल में भी पढ़ सके।

आशा है, हमारा यह प्रयास आपको पसंद आएगा और आप इनका उपयोग करेंगे। मेरा पूरा विश्‍वास है कि बैंक में राजभाषा हिंदी का प्रयोग बढ़ाने की दिशा में ये पुस्‍तकें सहायक सिद्ध होंगी।

इन पुस्‍तकों को तैयार करने में हमारे राजभाषा अधिकारियों सहित बैंक के सामान्‍य संवर्ग के साथियों ने भी भरपूर सहयोग दिया है। इस पूरी योजना को राजभाषा विभाग के महाप्रबंधक डॉ. रमाकांत गुप्‍ता और उनकी सक्रिय टीम ने - जिसमें उप महाप्रबंधक श्री लक्ष्‍मीनाथ उपाध्‍याय, सहायक महाप्रबंधक श्री नितीन देसाई और सहायक प्रबंधक श्री सतीश चंद शर्मा एवं श्री चमनलाल मीणा शामिल थे - कार्यान्वित किया है। इस योजना को समय पर पूरा करने के लिए पुस्‍तकों के लेखकों और राजभाषा विभाग की पूरी टीम को धन्‍यवाद देता हूं।

अशोक कुमार षडंगी


संपादकीय

राजभाषा स्वर्णजयंती वर्ष के दौरान 25 सितंबर 2015 को हैदराबाद में और 28 सितंबर 2015 को, राजभाषा विभाग,गृह मंत्रालय, भारत सरकार के सचिव की उपस्थिति में, पटना में आयोजित संगोष्ठियों में हिंदी न जानने वाले स्टाफ-सदस्यों को हिंदी सिखाने की विधियों के बारे में गहन विचार-विमर्श हुआ और संगोष्ठी के दौरान यह निष्कर्ष निकाला गया कि यदि क्षेत्रीय भाषाओं के माध्यम से बैंकिंग हिंदी सिखाई जाए तो हिंदीतर भाषाभाषी स्टाफ-सदस्य कम समय में बेहतर हिंदी सीख सकेंगे।

इसे राजभाषा स्वर्णजयंती वर्ष के दौरान ही कार्यरूप देने का निर्णय लिया गया और पहले साल छह क्षेत्रीय भाषाओं – बांग्ला, ओडिया, तेलुगू, तमिल, मलयालम और कन्नड – के माध्यम से बैंकिंग हिंदी सिखाने के बारे में पुस्तक तैयार कराने की योजना बनाई गई और इन पुस्तकों का विमोचन 24 मई 2016 को गवर्नर महोदय द्वारा स्वर्णजयंती समारोह में किया गया ।

इस बीच “ग” क्षेत्र की दो भाषाओं अर्थात असमीया और कोंकणी के माध्यम से बैंकिंग हिंदी सिखाने के लिए पुस्तकें तैयार कर ली गई हैं। असमीया की सामग्री श्री अश्विनी कुमार बेजबरुआ और कोंकणी की सामग्री सुश्री प्रीति आमोणकर ने तैयार की है।

क्षेत्रीय भाषाओं से हिंदी सीखने के लिए पुस्तकें बाज़ार में हैं परंतु क्षेत्रीय भाषाओं से बैंकिंग हिंदी सीखने के लिए पुस्तकें पहली बार बाज़ार में आ रही थीं, अतः इन्हें त्रुटिरहित बनाने के लिए इनकी वेटिंग कराने का भी निर्णय लिया गया। इन पुस्तकों की वेटिंग ऐसे विद्वज्जनों से कराई गई जिन्हें संबंधित क्षेत्रीय भाषा और हिंदी के साथ-साथ बैंकिंग-वित्तीय विषयों की अच्छी जानकारी थी।

पाठकों की जरूरतों को ध्यान में रखते हुए, पहले अध्याय में क्षेत्रीय भाषा और हिंदी वर्णमाला का परिचय दिया गया है। वर्ण परिचय के बाद क्षेत्रीय भाषा के माध्यम से हिंदी व्याकरण सिखाने का प्रयास किया गया है और साथ ही क्षेत्रीय भाषा एवं हिंदी के व्याकरण के बीच साम्य और वैषम्य को भी बताया गया है ताकि पाठकों को हिंदी व्याकरण की अच्छी जानकारी हो सके। बोलचाल की हिंदी सीखे बिना बैंकिंग हिंदी सीखना संभव नहीं है, अतः तीसरे अध्याय में क्षेत्रीय भाषा के माध्यम से बोलचाल की हिंदी विस्तार से सिखाई गई है। मुझे पूरा विश्वास है कि इस अध्याय को पढ़कर हिंदीतर भाषाभाषी लोग धड़ल्ले से हिंदी में बातचीत कर सकेंगे।

चौथा अध्याय इस पुस्तक को हिंदी सीखने के लिए तैयार की गई अन्य पुस्तकों से अलग स्थान देता है। यह अध्याय बैंकिंग हिंदी से संबंधित है। इस अध्याय को बैंकिंग प्रशासन, वित्तीय समावेशन, बैंकों में पैसे जमा करना और बैंकों से ऋण लेना एवं विदेशी मुद्रा नामक चार खंडों में विभाजित किया गया है। इस प्रकार इस अध्याय में इस बात की पूरी कोशिश की गई है कि लोग संवाद के माध्यम से बैंकिंग के हर पहलू को हिंदी में सीख सकें और बैंकिंग विषयों पर हिंदी में बातचीत कर सकें।

इसे अंतिम रूप देने में उक्त लेखकों, वेटिंग करने वाले विद्वानों के अलावा हमारे विभाग के उप महाप्रबंधक श्री लक्ष्मीनाथ उपाध्याय और उनकी टीम ने अथक परिश्रम किया है। मुझे पूरा विश्वास है कि न केवल रिज़र्व बैंक अपितु पूरा बैंकिंग जगत इसका स्वागत करेगा।

(डॉ. रमाकांत गुप्ता)

महाप्रबंधक, राजभाषा विभाग, भारतीय रिज़र्व बैंक, मुंबई

6 मार्च 2017


আঞ্চলিক ভাষায় থেকে হিন্দী জানুন
क्षेत्रीय भाषाओं से हिंदी सीखें
(অসমীয়া असमीया – হিন্দী हिंदी)

বিষয় সূচি
विषय-सूची

অধ্যায় / अध्‍याय – 1
বর্ণমালা / वर्णमाला

1.1 স্বৰবৰ্ণ / स्वरवर्ण / Vowels

1.2 ব্যঞ্জনবর্ণ / व्‍यंजनवर्ण / Consonants

1.3 সংযুক্ত ব্যঞ্জন / संयुक्त व्यंजन

1.4 মাত্রা / मात्रा

1.5 স্বৰ চিহ্নৰ যোগ / बारहखड़ी

1.6 ব্যঞ্জনবর্ণৰ সৈতে মাত্রা যোগ কৰি / व्यंजन वर्ण में मात्रा लगाकर

1.7 শব্দৰ মাজত ‘ৰ’ উচ্চাৰণ / शब्‍दों में र् का उच्‍चारण

1.8 অনুস্বাৰ (ং) পঞ্চম বর্ণে উচ্চাৰণ / अनुस्‍वार (ং) - पंचम वर्ण का उच्‍चारण

1.9 যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर

1.10 সর্বনাম / सर्वनाम

1.11 কিছু ক্রিয়াবাচক শব্দ / कुछ क्रियाएं

1.12 দুই অখৰৰ শব্দ / दो अक्षरों के शब्‍द

1.13 তিনটা আখৰৰ শব্দ / तीन अक्षरों के शब्‍द

1.14 চাৰি আখৰৰ শব্দ / चार अक्षरों के शब्‍द

1.15 পাঁচ অখৰৰ শব্দ / पांच अक्षरों के शब्‍द

1.16 দিনৰ নাম / दिनों के नाम

1.17 ইংৰাজী মাহৰ নাম / अंग्रेजी महीनों के नाम

1.18 অংক / अंक

1.19 সংখ্যা গণনা / संख्या गिनती

অধ্যায় / अध्याय 2
বিশেষ্য আৰু সর্বনাম আৰু ইয়াৰ ওপৰত লিঙ্গ, বচন আৰু কাৰকৰ প্রভাব
संज्ञा एवं सर्वनाम तथा उन पर लिंग, वचन और कारक का प्रभाव

2.1 বিশেষ্য / संज्ञा

2.2 সর্বনাম / सर्वनाम

2.3 লিঙ্গ / लिंग

2.3.1 পুংলিঙ্গ / पुल्लिंग

2.3.2 স্ত্রীলিঙ্গ / स्‍त्रीलिंग

2.4 বচন / वचन

2.5 কাৰক / कारक

2.6 ‘নে’ ৰ ব্যবহাৰ / ‘ने’ का प्रयोग

2.7 বিশেষ্য শব্দৰ বচন পিৰবৰ্ত্তনৰ নিয়ম (কাৰকৰ চিনৰ প্ৰতি ধ্যান ৰাখিব লাগিব / संज्ञा शब्दों का वचन बदलने के नियम (कारक चिन्हों को ध्यान में रखते हुए)

2.8 বিশেষণ / विशेषण

2.9 উপসর্গ আৰু প্রত্যয় / उपसर्ग एवं प्रत्यय

2.9.1 উপসর্গ / उपसर्ग

2.9.2 প্রত্যয় / प्रत्‍यय

2.10 ক্রিয়া আৰু ক্রিয়া বিশেষণ / क्रिया और क्रिया विशेषण

2.10.1 ক্রিয়া / क्रिया

2.10.2 ধাতু / धातु

2.10.3 ক্রিয়াৰ প্রকাৰ ভেদ / क्रिया के भेद

2.10.4 ক্রিয়াৰ কাল / क्रिया का काल

2.10.5 ক্রিয়াৰ বাচ্য / क्रिया का वाच्‍य

2.10.6 ক্রিয়া বিশেষণ / क्रियाविशेषण

2.11 বাক্য ৰচনা / वाक्‍य-रचना

2.12 পদক্রম / पदक्रम (word order)

2.13 অন্বয় / अन्वय (Agreement)

(क) কৰ্ত্তা আৰু ক্ৰিয়াৰ অন্বয় / कर्ता और क्रिया का अन्‍वय

(ख) কর্ম আৰু ক্রিয়াৰ অন্বয় / कर्म और क्रिया का अन्‍वय

(ग) কৰ্ত্তা আৰু কর্ম নিৰপেক্ষ ক্ৰিয়া / कर्ता और कर्म से निरपेक्ष क्रिया

(घ) বিশেষণ এবং বিশেষ্য পদৰ অন্বয় / विशेषण और विशेष्‍य का अन्‍वय

(ड.) সম্বন্ধ আৰু সম্বন্ধীয় অন্বয় / संबंध और संबंधी का अन्‍वय

(च) সর্বনাম আৰু বিশেষ্য পদৰ অন্বয় / सर्वनाम और संज्ञा का अन्‍वय

2.14 अध्‍याहार / অধ্যাহাৰ

अध्याय 3
আপুনি অনুগ্ৰহ কৰি মোক সহায় কৰিব নে?

3.1 বজাৰত (बाजारत) / बाजार में / At Bazar

3.2 সোধা-পোছা (सोधा-पोछा) / पूछ-ताछ

3.3 অভিব্যক্তি (अभिब्‍यक्ति) / अभिव्‍यक्तियॉं / EXPRESSIONS

3.4 অভিবাদন– अभिवादन

3.5 পাৰস্পৰিক চর্চা / पारस्परिक चर्चा

3.6 চিকিৎসা সেৱা / चिकित्सा सेवा

3.7 পর্যটন দপ্তৰত / पर्यटन

3.8 পৰিচিত ব্যক্তিৰ সৈতে সাক্ষাত্ / किसी परिचित के साथ भेंट

3.9 অন্যান্য / अन्य

अध्याय -4
4. बैंकिंग हिंदी

4.1 সাধাৰণ বেঙ্কি সম্পর্কে কথাবাৰ্ত্তা / सामान्‍य बैंकिंग विषय पर वार्तालाप

4.1.1 গ্রাহক আৰু অধিকাৰীৰ মজত বেঙ্কৰ একাউণ্ট খোলা সম্পৰ্কে কথা বাৰ্ত্তা / ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीच बैंक खाता खोलने संबंधी वार्तालाप

4.1.2 গ্রাহক আৰু বেঙ্ক অধিকাৰীৰ মাজত বেঙ্কৰ একাউণ্ট জমা কৰা সম্পর্কে কথা বাৰ্ত্তা / ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीच बैंक खाते में जमा करने संबंधी वार्तालाप

4.1.3 গ্রাহক আৰু বেঙ্ক অধিকাৰীৰ মাজত বেঙ্কৰ একাউণ্টৰ পৰা টকা তোলা সম্পৰ্কে কথা বাৰ্ত্তা / ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीच बैंक खाते से आहरण करने संबंधी वार्तालाप

4.1.4 ঋণ লোৱাৰ বাবে গ্রাহক আৰু বেঙ্ক অধিকাৰীৰ মাজত কথা বাৰ্ত্তা / ऋण लेने के लिए ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीच वार्तालाप

4.1.5 স্থায়ী আমানত কৰাৰ বাবে গ্রাহক আৰু বেঙ্কৰ অধিকাৰীৰ মাজৰ কথা বাৰ্ত্তা / सावाधि जमा [Fixed Deposit] करने के लिए ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीचवार्तालाप

4.2 অর্থনৈতিক সাক্ষৰতা আৰু অর্থনৈতিক অন্তর্ভুত্তি / वित्तीय साक्षरता और वित्तीय समावेशन

4.2.1 ৰিজার্ভ বেঙ্কৰ অধিকৰীৰ সৈতে বেঙ্কাৰ সকলৰ কথাবার্তা / रिज़र्व बैंक अधिकारी के साथ बैंकरों की बातचीत

4.2.2 গাৱঁত আয়োজিত সাক্ষৰতা শিবিৰৰ দৃশ্য য’ত ৰিজাৰ্ভ বেঙ্কৰ অফিচাৰৰ সৈতে বিভিন্ন বেঙ্ক ৰাজ্য চৰকাৰৰ বিষয়া,

4.3 बैंक के सामान्य प्रशासन के विषय में वार्तालाप

4.3.1 অনুশাসন ডেস্ক / अनुशासन डेस्क

4.3.2 প্রশাসনিক ডেস্ক / प्रशासन डेस्क

4.3.3 ছুটিৰ ডেস্ক छुट्टी डेस्क

4.3.4 ভৰ্ত্তিৰ ডেস্ক / भर्ती डेस्क

4.4 বিদেশী মুদ্রা / विदेशी मुद्रा

4.4.1 বিদেশী মুদ্রা / विदेशी मुद्रा

4.4.2 জমা আমানৰ পৰা অগ্রিম / ঋণ - जमा के एवज में अग्रिम/ऋण

4.4.3 প্রত্যাবর্তী ভাৰতীয়সকলৰ বাবে উপলব্ধ সুবিধা / लौटने वाले भारतीयों के लिए उपलब्ध सुविधाएं

4.4.4 প্ৰবাসী ভাৰতীয় / ভাৰতীয় ব্যক্তিৰ দ্বাৰা বিনিয়োগ / अनिवासी भारतीय / भारतीय मूल के व्यक्तियों द्वारा निवेश

4.4.5 প্ৰবাসী সকলৰ প্রত্যাবর্তন / अनिवासियों के लिए प्रत्यावर्तन

4.4.6 ৱিৱিধ / विविध


অধ্যায় / अध्‍याय 1

বর্ণমালা / वर्णमाला

1.1 স্বৰবৰ্ণ / स्वरवर्ण / Vowels

1.2 ব্যঞ্জনবর্ণ / व्यंजनवर्ण / Consonants

1.3 সংযুক্ত ব্যঞ্জন / संयुक्त व्यंजन

क्ष
ক্ষ
kSha
त्र
ত্র
tra
ज्ञ
জ্ঞ
gnya
श्र
শ্র
shra

1.4 মাত্রা / मात्रा


    A


Aa

ि
ি
I


Ee


U


Oo


Ri


Ae


Ai


O


Au
अं

ang
अ:
ঃ  
:
Aha

1.5 স্বৰ চিহ্নৰ যোগ / बारहखड़ी

1.6 ব্যঞ্জনবর্ণ সৈতে মাত্রা যোগ কৰি / व्यंजन वर्ण में मात्रा लगाकर

আ – (া) মাত্রা যোগ কৰি / आ() की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
दाम দাম daam
हाथ হাত Haath
आम আম Aam
माला মালা Maala
साहस সাহস Saahas

ই – (ি) মাত্রা যোগ কৰি / (ि) की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
दिन দিন din
रवि ৰবি Ravi
यदि যদি Yadi
गति গতি Gati
निशान নিশান Nishaan

ঈ – ( ী) মাত্রা যোগ কৰি / ई(ी ) की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
शरीर শৰীৰ shareer
वीर বীৰ Veer
गीत গীত Geet
वीणा বীণা VeeNa
शरीर শৰীৰ shareer

উ – (ু) মাত্রা যোগ কৰি /(ु) की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
पशु পশু Pashu
गुरु গুৰু Guru
खुशी খুশী Khushi
शिशु শিশু Shishu
कुसुम কুসুম Kusum

ঊ – (ূ) মাত্রা যোগ কৰি / () की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
भूतल ভূতল Bhootal
भूमि ভূমি Bhoomi
पूजा পূজা Pooja
मयूर ময়ূৰ Mayoor
भूषण ভূষণ BhooShan

() की मात्रा लगाकर / (ৃ) মাত্রা যোগ কৰি

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
गृह গৃহ Griha
कृषि কৃষি kriShi
मृत মৃত Mrita
हृदय হৃদয় Hriday
पृथ्वी পৃথিবী Prithvee

এ – (ে) মাত্রা যোগ করি / () की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
देश দেশ desh
केश কেশ Kesh
सेवक সেৱক Sevak
लेखक লেখক Lekhak
वेदना বেদনা Vedanaa

ঐ(ৈ) মাত্রা যোগ কৰি / () की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
चैत्र চৈত্র Chaitra
दैनिक দৈনিক dainik
वैदिक বৈদিক Vaidik
शैशव শৈশৱ shaishav
वैशाख বৈশাখ Vaishakh

ও – ো) মাত্রা যোগ কৰি / () की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
दोष দোষ doSh
रोग ৰোগ Rog
लोभ লোভ Lobh
भोजन ভোজন Bhojan
अबोध অবোধ Abodh

ঔ – ( ৌ) মাত্রা যোগ কৰি / ( ) की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
नौका নৌকা Nauka
कौशल কৌশল Kaushal
पौष পৌষ PouSh
चौकी চৌকী Choukee
दौलत দৌলত Doulat

অনুস্বাৰ (ং)যোগ কৰি / अनुस्वार(ं) की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
अंक অংক Ank
हंस হংস Hans
संख्या সংখ্যা Sankhya
संसार সংসাৰ Sansaar
संयोग সংযোগ Sanyog

চন্দ্রবিন্দু (ँ)যোগ কৰি / चंद्रबिंदु() की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
चाँद চাঁদ Chaand
पाँच পাঁচ Paanch
दाँत দাঁত daant
काँच কাঁচ Kaanch
साँझ সাঁঝ saanjh

বিসর্গ(ঃ)যোগ কৰি / विसर्ग() की मात्रा लगाकर

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
दुःख দুঃখ dukh
निःसंदेह নিঃসন্দেহ nihsandeh
दुःसाहस দুঃসাহস duhsaahas
निःशुल्क নিঃশুল্ক nihshulk
निःशब्द নিঃশব্দ nihshabd

1.7 শব্দৰ মাজতউচ্চাৰণ / शब्दों में र् का उच्चारण

    শব্দ / উচ্চাৰণ
शब् / उच्चारण
र् + य = र्य
र् + ल = र्ल
र् + व = र्व
र् + क = र्क
र् + च = र्च
শব্দৰ প্রথমতে ৰ উচ্চাৰণ হ’ব তাৰ পিছত পৰবর্তী বৰ্ণৰ উচ্চাৰণ কৰা হব ।

अक्षर में पहले र् का उच्‍चारण करते हुए बाद में आनेवाले अक्षर का उच्‍चारण किया जाना है।
पर्याप्त / পর্য্যাপ্ত / paryapta
दुर्लभ / দুর্লভ / durlabha
गर्व / গর্ব / garva
तर्क / তর্ক / tarka
चर्चा / চর্চা / charcha

1.8 অনুস্বাৰ () পঞ্চম বর্ণে উচ্চাৰণ / अनुस्वार () - पंचम वर्ण का उच्चारण

শব্দৰ মাজত অনুস্বাৰ ব্যবহাৰ হলে ব্যাঞ্জন বর্ণৰ ক্রম অনুসাৰে তাৰ আগৰ আখৰৰ পঞ্চম বর্ণৰ আধা মাত্রা উচ্চাৰণ কৰিব লাগে। / शब्‍द में अनुस्‍वार (ं) आने पर, व्‍यंजन के क्रम में उसके अगले अक्षर का पंचम वर्ण की आधी मात्रा का उच्‍चारण करना होगा।

শব্দ / शब्   উচ্চাৰণ / उच्चारण
अंक
অংক
अनुस्‍वार (ं) का अगला अक्षर है जिसका पंचम वर्ण है -
(क,ख,ग,घ,)
অনুস্বাৰৰ পিছৰ আখৰ , যাৰ পঞ্চম বর্ণ–ঙ  
Anka
चंचल
চঞ্চল
अनुस्‍वार (ं) का अगला अक्षर है जिसका पंचम वर्ण है –
অনুস্বাৰৰ পিছৰ আখৰ , যাৰ পঞ্চম বর্ণ–ঞ
(च,छ,ज,झ,ज्ञ)  
Chanchal
दं
দন্ড
अनुस्‍वार (ं) का अगला अक्षर है जिसका पंचम वर्ण है –
(ट, ठ, ड, ढ़, ण)
অনুস্বাৰৰ পিছৰ আখৰ , যাৰ পঞ্চম বর্ণ–ণ
danD  
बंधन
বন্ধন
अनुस्‍वार (ं) का अगला अक्षर है जिसका पंचम वर्ण है –
(त, ध, द, ध, न)
অনুস্বাৰৰ পিছৰ আখৰ , যাৰ পঞ্চম বর্ণ– ন
Bandhan
गंभीर
গম্ভীৰ
अनुस्‍वार (ं) का अगला अक्षर है जिसका पंचम वर्ण है –
(प, फ, ब, व, भ, म)
অনুস্বাৰৰ পিছাৰ আখৰৰ , যাৰ পঞ্চম বর্ণ–ম
Gambheer

1.9 যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर

যুক্তাক্ষৰৰ কিছুমান নিয়ম আৰু উদাহৰণ/ संयुक्ताक्षर के कुछ नियम और उदाहरणः

য্য ফলাৰ যোগ / य संयुक्ताक्षर
যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर   হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া শব্দ / असमीया शब्द হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
क् + य =क्य वाक्य বাক্য Vakya
ख् + य =क्य मुख्य মুখ্য Mukhya
ग् + य =ग्य भाग्य ভাগ্য Bhagya
च् + य = च्य वाच्य বাচ্য Vachya
ज् + य = ज्य राज्य ৰাজ্য Rajya
ट् + य = ट्य नाट्य নাট্য Natya
ठ् + य = ठ्य पाठ्य পাঠ্য PaThya
ढ् + य = ढ्य धनाढ्य ধনাঢ্য dhanaaDhya
ण् + य = ण्य पुण्य পুণ্য PuNya
त् + य = त्य सत्य সত্য Satya
थ् + य = थ्य मिथ्या মিথ্যা Mithyaa
द् + य = द्य विद्या বিদ্যা Vidyaa
ध + य = ध्य साध्य সাধ্য SaDhya
न् + य = न्य अन्य অন্য Anya
प् + य = प्य प्राप्य প্রাপ্য Praapya
भ् + य = भ्य सभ्य সভ্য Sabhya
म् + य = म्य रम्य ৰম্য Ramya
य् + य = य्य व्यय ব্যয় Vyay
र्+ य = र्य सूर्य সূর্জ Soorya
ल् + य = ल्य तुल्य তুল্য Tulya
व् + य = व्य काव्य কাব্য Kaavya
श् + य = श्य अवश्य অৱশ্য Avashya
ष् + य = ष्य शिष्य শিষ্য shiShya
स् + य = स्य हास्य হাস্য Haasya
ह् + य = ह्य असह्य অসহ্য Asahya
ফলা যোগ / र संयुक्ताक्षर
যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर   হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া শব্দ /  शब्द হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
क् + र = क्र चक्र চক্র Chakra
ग् + र = ग्र ग्राम গ্রাম Graam
घ् + र = घ्र शीघ्र শীঘ্র Sheeghra
ज् + र = ज्र वज्र বজ্র Vajra
त् + र = त्र पात्र পাত্র Paatra
द् + र = द्र दरिद्र দৰিদ্র Daridra
ध् + र = ध्र ध्रुव ধ্রুব Dhruva
प् + र = प्र प्राप्त প্রাপ্ত Praapta
ब् + र = ब्र ब्राह्मण ব্রাহ্মন BraahmaN
भ्+ र = भ्र भ्रमण ভ্রমণ BhramaN
म् + र = म्र विनम्र বিনম্র Vinamra
व् + र = व्र व्रत ব্রত Vrat
श् + र = श्र श्रम শ্রম Shram
ह् + र = ह्र ह्रास হ্রাস Hraas
যোগ কৰি সংযুক্তাক্ষৰ / ल संयुक्ताक्षर
যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर   হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া শব্দ / असमीया शब्द হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
क् + ल = क्ल शुक्ल শুক্ল shukla
ग् + ल = ग्ल ग्लानि গ্লানি Glani
प् + ल = प्ल विप्लव বিপ্লৱ Viplav
म् + ल = म्ल म्लान ম্লান Mlaan
र्+ ल = र्ल दुर्लभ দুর্লভ durlabh
ल् + ल = ल्ल मल्ल মল্ল Malla
श् + ल = श्ल श्लोक শ্লোক shlok
ह् + ल = ह्ल आह्लाद আহ্লাদ Aahlad
যোগ কৰি সংযুক্তাক্ষৰ / व संयुक्ताक्षर
যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर   হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া শব্দ / असमीया शब्द হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
क् + व = क्व परिपक्व পৰিপক্ব Paripakva
ख् + व = ख्व ख्वाब খোৱাব Khwaab
ग् + व = ग्व ग्वाला दिग्विजय দিগ্বীজয় digvijay
ज् + व = ज्व ज्वर জ্বৰ Jwar
त् + व = त्व राजत्व ৰাজত্ব Raajatva
द् + व = द्व द्वार দ্বাৰ Dwar
ध् + व = ध्व ध्वनि ধ্বনি Dhwani
श् + व = श्व अश्व অশ্ব Ashva
र् + व = र्व गर्व গর্ব Garva
स् + व = स्व स्वभाव স্বভাব Swabhaav
ह् + व = ह्व आह्वान আহ্বান Aahwaan
যোগ কৰি সংযুক্তাক্ষৰ / न संयुक्ताक्षर
যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर   হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া শব্দ / असमीया शब्द হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
ग् + न = ग्न भग्न ভগ্ন Bhagna
घ् + न = घ्न विघ्न বিঘ্ন Vighna
त् + न = त्न रत्न ৰত্ন Ratna
न् + न = न अन्न অন্ন Anna
म् + न = म्न निम्न নিম্ন Nimna
श् + न = श्न प्रश्न প্রশ্ন Prashna
स् + न = स्न स्नान স্নান Snaan
ह् + न = ह्न चिह्न চিহ্ন Chihna
ष् + ण = ष्व कृष्ण কৃষ্ণ KrishNa
क्ष् + ण = क्ष्व तीक्ष्ण তীক্ষ্ণ teekshNa
যোগ কৰি সংযুক্তাক্ষৰ / म संयुक्ताक्षर
যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर   হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া শব্দ / असमीया शब्द হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
क् + म = क्म रुक्मणि ৰুক্মিনী RukmaNi
ख् + म = ख्म जख्म জখম Jakhm
ग् + म = ग्म युग्म যুগ্ম Yugm
त् + म = त्म दुरात्मा দুৰাত্মা Duraatmaa
द् + म = द्म छद्म ছদ্ম Chhadm
न् + म = न्म जन्म জন্ম Janm
म् + म = म्म सम्मान সম্মান Sammaan
र् + म = र्म कर्म কর্ম Karm
ल् + म = ल्म जुल्म জুলুম Julm
श् + म = श्म रश्मि ৰশ্মি Rashmi
ष् + म = ष्म ग्रीष्म গ্রীষ্ম GreeShm
स् + म = स्म भस्म ভস্ম Bhasm
ह् + म = ह्म ब्रह्म ব্রহ্ম Brahm
সমান যুক্তাক্ষৰ / समान संयुक्ताक्षर
যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर   হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् বাংলায় অর্থ / असमीयामें अर्थ হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
क् + क – क्‍क धक्‍का ধাক্কা dhakkaa
ख् + ख = ख्ख मख्खन মাখন Makhkhan
ग् + ग= दिग्गज দিগ্গজ diggaj
च् + च = च्च बच्चा কেচুৱা Bachchaa
ज् + ज – ज्‍ज छज्‍जा ছাদ Chhajjaa
ट् + ट – ट्ट खट्टा টেঙা Khattaa
ठ् +ठ= मठ्ठा মিঠা MaThThaa
त् + त – त्‍त पचहत्तर পঁচাত্তৰ Pachahattar
द् + द – द्द रद्द বাতিল Radd
प् + प – प्‍प छप्पर ছাদ Chhappar
ब् + ब – ब्‍ब डब्‍बा টেমা Dabbaa
म् + म – म्‍म सम्मान সম্মান Sammaan
य् + य – य्य शय्या শয্যা Shayyaa
स् + स – स्‍स रस्‍सी ৰছী Rassee
অসমান যুক্তাক্ষৰ / असमान संयुक्ताक्षर
যুক্তাক্ষৰ / संयुक्ताक्षर   হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া অর্থ / असमीयामें अर्थ হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
क् + त = क्त भक्त ভক্ত Bhakt
ख् + त = ख्त सख्त শক্ত Sakht
ग् + घ = ग्घ बग्घी ঘোৰাঁই টনা গাড়ী Bagghee
च् + छ = च्छ मच्छर মহ Machchhar
ज् + ञ = ज्ञ ज्ञान জ্ঞান Gnyaan
ट् + ट = ट्ट पट्टी পটী Pattee
ट् + ठ = ट्ठ गट्ठर টোপোলা GaTThar
त् + थ = त्थ कत्था খয়েৰ Kattha
द् + ध – द्ध शुद्ध শুদ্ধ Shuddha
द् + भ = द्भ उद्भव উদ্ভৱ Udbhav
द् + व - द्व द्वार দুৱাৰ Dwaar
ध् + व – ध्‍व ध्‍वज পতাকা dhvaj
न् + त – ंत अंत শেষ Ant
न् + थ – ंथ ग्रंथ গ্রন্থ Granth
न् + द – ंद बंद বন্ধ Band
न् + ध– ंध सुगंध সুগন্ধ Sugandh
न् + य = न्य सन्यासी সন্যাসী Sanyasee
प् + त = प्त समाप्त সমাপ্ত Samaapt
फ् + त – फ्त दफ्तर দপ্তৰ daphtar
ब् + द = ब्द शब्द শব্দ Shabd
म् + त = म्त सम्मत সম্মত Sammat
म् + प – ंप भूकंप ভূমিকম্প Bhookamp
म् + ब – ंब लंबा লম্বা Lambaa
म् + भ =ंभ संभव সম্ভব Sambhav
र् + ज = र्ज गर्जन গর্জন Garjan
र् + च = र्च अर्चन অর্চন Archan
र् + क – र्क तर्क তর্ক Tark
र् + च – र्च खर्च খৰচ Kharch
र् + ल – र्ल दुर्लभ দুর্লভ Durlabh
र् + श - र्श स्पर्श স্পর্শ Sparsh
र् + ष –र्ष हर्ष হৰ্ষ HarSh
ल् + क = ल्क शुल्क শুল্ক Shulk
ल् + प = ल्प विकल्प বিকল্প Vikalp
श् + च = श्च निश्चय নিশ্চয় Nishchay
श् + छ = श्छ निश्छल সৰল nishchhal
ष् + क = ष्क शुष्क শুষ্ক shuShk
ष् + ट = ष्ट कष्ट কষ্ট KaShT
ष्‍ + प – ष्‍प पुष्‍प পুষ্প PuShpa
स् + ख = स्ख स्खलन স্খলন Skhalan
स्+प – स्प स्पंदन স্পন্দন Spandan
स्+फ – स्फ स्फूर्ति স্ফূর্তি Sfoorti
स्‍ + म – स्‍म स्‍मारक স্মৃতি Smaarak
ण् + ड = ण्ड पिण्ड পিণ্ড PinD
ञ + च = ञ्च पंचम পঞ্চম Pancham
ङ् + क – ंक बैंक বেঙ্ক Bank
ङ् + ख – ंख शंख শঙ্খ Shankh
ङ् + ग – ंग गंगा গঙ্গা Gangaa
ङ् + घ – ंघ संघ সংঘ Sangh
ञ् + च – ंच मंच মঞ্চ Manch
स्+ थ् + य= स्वास्थ्य স্বাস্থ্য Swaasthya
ञ् + छ – ंछ पूंछ নেজ Poonchh
ञ् + ज – ंज रंजिश বিৰক্তি Ranjish
ण्‍ + ट – ंट ऊंट ঊট Oont
ण्‍ + ठ – ंठ कंठ কন্ঠ KanTh
ण्‍ + ड – ंड थंड ঠাণ্ডা ThanD
क् + ष् + म = क्ष्म लक्ष्मण লক্ষ্মণ LakShman
र् + ज + उ =र्जु अर्जुन অর্জুন Arjun
ज् + ज् + व = ज्ज्व उज्ज्वल উজ্জ্বল Ujjval
ष् + प् + र + आ = ष्प्रा दुष्प्राप्य দুষ্প্রাপ্য duShpraapya

1.10 সর্বনাম / सर्वनाम

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
मैं মই Main
तुम তুমি tum
आप আপুনি Aap
वह তেওঁ Vah
वे তেওঁলোক Ve
हमे আমাক Hame
हमलोग আমি Hamlog
तुमलोग তোমালোক tumlog
आपलोग আেপানালোক Aaplog
वे लोग তেওঁলোক Ve log
मेरा মোৰ Meraa
तुम्हारा তোমাৰ tumhaaraa
आपका আপোনাৰ Aapkaa
हमारा আমাৰ Hamaaraa
उसका / उसकी তাৰ Uskaa / Uskee
उनका / उनकी তাৰ Unkaa / unkee
उनलोगों का সিহতঁৰ Unlogon kaa
मुझे মোক Mujhe
तुम्हे তোমাক tumhe
आपका আেপানাক Aapkaa
उसे তেওঁক Use
उनको তেখেতক Unko
उनलोगों को তেওঁলোকৰ Unlogon ko

1.11 কিছু ক্রিয়াবাচক শব্দ / कुछ क्रियाएं

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया উচ্চাৰণ / उच्चारण
आना আহা Aanaa
जाना যোৱা Jaanaa
बैठना বহা Baithnaa
खड़ा होना থিয় হোৱা Khadaa honaa
खाना খোৱা Khaanaa
पीना পি খোৱা Peenaa
पढ़ना পঢ়া Padnaa
बोलना কোৱা Bolnaa
लिखना লিখা Likhnaa
लेना লোৱা Lenaa
देना দিয়া Denaa
करना কৰা Karnaa
गाना গান গোৱা Gaanaa
कमाना উপার্জন কৰা Kamaanaa
खींचना টনা Kheenchanaa
खोलना খোলা Kholnaa
खेलना খেলা Khelnaa
काटना কাটা Kaatnaa
सोना শোৱা Sonaa
बुलाना মাতা Bulaanaa
रहना থকা Rahnaa
पीटना মাৰা PeeTnaa
सहना  সহ্যকৰা Sahnaa
धोना ধোৱা Dhonaa
चाहना বিচৰা Chaahnaa
छूना ছুৱা Chhoonaa
ढकना ঢাকনি দিয়া Dhaknaa
उड़ना উৰা Udnaa
सुनना শুনা Sunaanaa
लौटना উভতি অহা LouTnaa
सजाना সা়জানো Sajaanaa
पकाना ৰন্ধা Pakaanaa
पाना পোৱা Paanaa
जानना জনা Jaananaa
मरना মৰা Marnaa
फेंकना পেলাই দিয়া Phenknaa
छोड़ना এৰি দিয়া Chhodnaa
चुराना চুৰি কৰা Churaanaa
भेजना পঠোৱা Bhejnaa
बेचना বিক্রি কৰা Bechnaa
सीना চিলাই কৰা Seenaa
काँपना কঁপা Kaampnaa
गिरना পৰি যোৱা Girnaa
झगड़ना কাজিয়া কৰা Jhagadnaa
देखना দেখা Dhekhnaa
रखना ৰখা Rakhnaa
सीखना শিকা Seekhnaa
हँसना হহাঁ Hansnaa
वर्षा होना বৰষুণ দিয়া Varsha hona
फाड़ना ফালি পেলোৱা Phaadnaa
दौड़ना দৌৰা Dodnaa
पकड़ना ধৰা Pakadnaa
बदलना সলনি কৰা Badalnaa
बनाना তৈয়াৰ কৰা Bananaa

1.12 দুই অখৰৰ শব্দ / दो अक्षरों के शब्

হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া অর্থ / असमीया में अर्थ হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
अब এতিয়া Ab
कब কেতিয়া Kab
सब সকলো Sab
आज আজি Aaj
कल কালি Kal
आग জুই Aag
ओर দিশ Or
और ঔৰ Aur
पर কিন্তু Par
कर কৰ Kar
डर ভয় Dar
घर ঘৰ Ghar
जमा জমা Jamaa
ऋण ঋণ RiN
शेष শেষ SheSh
पत्र পত্ৰ Patra
दर দৰ dar
काम কাম Kaam
नाम নাম Naam
दाम দাম daam
दिन দিন din
रात ৰাতি Raat
कल কালি Kal
खाना খানা Khaana
पानी পানী Paanee
पैसा পইচা Paisaa
बैंक বেঙ্ক Bank
खाता খাতা Khaataa

1.13 তিনটা আখৰৰ শব্দ / तीन अक्षरों के शब्

হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া অর্থ / असमीया में अर्थ হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
बचत সঞ্চয় Bachat
अचल অচল Achal
अगर যদি Agar
सागर সাগৰ Saagar
महिला মহিলা Mahilaa
आचार আচাৰ Aachaar
आदत অভ্যাস Aadat
इधर এই ফালে Idhar
उधर সেই ফালে Udhar
किधर কোন ফালে Kidhar
सुबह প্ৰভাত Subah
शाम সন্ধিয়া shaam
रुपया টকা Rupaya
फाइल ফাইল File
कागज কাগজ Kaagaj
किराया ভাড়া Kiraayaa
शहर চহৰ Shahar
कलम কলম Kalam
दीवार দেৱাল Deevaar
विभाग বিভাগ Vibhag
प्रमाण প্রমাণ PramaaN
उधार ধাৰ Udhaar

1.14 চাৰি আখৰৰ শব্দ / चार अक्षरों के शब्

হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া অর্থ / असमीया में अर्थ হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
सावधान সাৱধান Saavdhaan
कामकाज কাম কাজ Kaamkaaj
दुर्घटना দুর্ঘটনা DurghaTna
मानसिक মানসিক Maanasik
जागरूक সজাগ Jaagrook
परामर्श পৰামর্শ Paraamarsh
विनिमय বিনিময় Vinimay
सहायता সাহায্য Sahaaytaa
पितामह পিতামহ Pitaamah
पलटन পল্টন, সৈন্য PalTan
राजधानी ৰাজধানী Raajdhanee
सौदागर সদাগৰ Soudaagar
कसरत কচৰৎ Kasrat
मखमल মখমল Makhmal
अवनति অবনতি Avnati
वज्रपात বজ্রপাত Vajrapaat
ऐरावत ঐৰাবৎ Airaavat

1.15 পাঁচ অখৰৰ শব্দ / पांच अक्षरों के शब्

হিন্দী শব্দ / हिंदी शब् অসমীয়া অর্থ / असमीया में अर्थ হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
औपचारिक আনুষ্ঠানিক Oupchaarik
दिशानिर्देश নির্দেশিকা dishanirdesh
परिचालन সঞ্চালন Parichaalan
असंगठित অসংগঠিত AsangaThit
खरीददार ক্রেতা Khareeddaar
अनुमोदन অনুমোদন Anumodan
पकड़कर ধৰি PakaDkar
अभिभावक অভিভাৱক Abhibhaavak
दुःसाहसिक দুঃসাহসিক duhsaahasik
अभिवादन অভিবাদন Abhivaadan
अनधिकार অনধিকাৰ Anadhikaar
सहयोगिता সহযোগিতা Sahayogitaa

1.16 দিনৰ নাম / दिनों के नाम

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
रविवार / इतवार ৰবিবাৰ Ravivaar / Itvaar  
सोमवार সোমবাৰ Somvaar
मंगलवार মঙ্গলবাৰ Mangalvaar
बुधवार বুধবাৰ Budhvaar
बृहस्पतिवार / गुरुवार বৃহস্পতিবাৰ Brihaspativaar / Guruvaar
शुक्रवार শুক্রবাৰ Shukravaar
शनिवार শনিবাৰ Shanivaar

1.17 ইংৰাজী মাহৰ নাম / अंग्रेजी महीनों के नाम

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
जनवरी জানুৱাৰী January
फरवरी ফেব্রুয়াৰী February
मार्च মার্চ March
अप्रैल এপ্রিল April
मई মে May
जून জুন June
जुलाई জুলাই July
अगस्त আগষ্ট August
सितंबर চেপ্টেম্বৰ September
अक्तूबर অক্টোবৰ October
नवंबर নবেম্বৰ November
दिसंबर ডিচেম্বৰ December

1.18 অংক / अंक

1.19 সংখ্যা গণনা / संख्या गिनती

হিন্দী / हिंदी অসমীয়া / असमीया হিন্দীত উচ্চাৰণ / हिंदी में उच्चारण
एक এক EK
दो দুই Do
तीन তিন teen
चार চাৰি Chaar
पाँच পাঁচ Paanch
छह ছয় Chhah
सात সাত Saat
आठ আঠ AaTh
नौ Nau
दस দহ Das
ग्यारह এঘাৰ Gyaarah
बारह বাৰ Baarah
तेरह তেৰ terah
चौदह চৈধ্য Choudah
पंद्रह পোন্ধৰ Pandrah
सोलह ষোল Solah
सत्रह সোতৰ Satrah
अठारह ওঠৰ ATharah
उन्नीस ঊনৈশ Unnees
बीस বিশ Bees
इक्कीस একৈশ Ikkees
बाईस বাইচ Baaees
तेईस তেইশ Teies
चौबीस চৌব্বিশ Choubees
पच्चीस পঁচিশ Pachees
छब्बीस ছাব্বিশ Chhabbees
सत्ताईस সাতাইশ Sattaees
अठाईस আঠাইশ AThaaees
उन्तीस ঊনত্রিশ Untees
तीस ত্রিশ tees
इकतीस একত্রিশ Ikatees
बत्तीस বত্রিশ Battees
तैंतीस তেত্রিশ Taintees
चौंतीस চৌত্রিশ Chountees
पैंतीस পঁয়ত্রিশ Paintees
छत्तीस ছয়ত্রিশ Chattees
सैंतीस সাতত্রিশ Saintees
अड़तीस আঠত্রিশ Artees
उन्चालीस ঊনচল্লিশ Unchaalees
चालीस চল্লিশ Chaalees
इकतालीस একচল্লিশ Iktaalees
बयालीस বিয়াল্লিশ Bayaalees
तैंतालीस তিয়াল্লিশ taintaalees
चौवालीस চৌৰাল্লিশ Chouvaalees
पैंतालीस পঁয়তাল্লিশ Paintaalees
छियालीस ছিয়াল্লিশ Chhiyaalees
सैंतालीस সাতচল্লিশ Saintaalees
अड़तालीस আঠচল্লিশ Adtaalees
उनचास ঊনপঞ্চাশ Unchaas
पचास পঞ্চাশ Pachaas
इक्यावन একাৱন Ikyaawan
बावन বাৱন Baawan
तिरपन তেৱান Tirpan
चौवन চৌৱান Chouvan
पचपन পচপন Pachpan
छप्पन ছাপ্পন Chhappan
संतावन সাতাৱান Santaavan
अट्ठावन আঠৱন ATThavan
उनसठ ঊনষাঠি UnsaTh
साठ ষাঠি SaTh
इकसठ একষ্ঠি IksaTh
बासठ বায়ষ্ঠি BaasaTh
तिरसठ তেষষ্ঠি tirsaTh
चौंसठ চৌষষ্ঠি ChousaTh
पैंसठ পঁয়ষষ্ঠি PainsaTh
छियासठ চৌষষ্ঠি ChhiyasaTh
सड़सठ সাতষষ্ঠি SadsaTh
अड़सठ আঠষষ্ঠি AdsaTh
उनहत्तर উনসত্তৰ Unhattar
सत्तर সত্তৰ Sattar
इकहत्तर একসত্তৰ Ikhattar
बहत्तर বাসত্তৰ Bahattar
तिहत्तर তেসত্তৰ Tihattar
चौहत्तर চৌসত্তৰ Chouhattar
पचहत्तर পয়সত্তৰ Pachhattar
छिहत्तर ছয়সত্তৰ Chihattar
सतहत्तर সাতসত্তৰ Sathattar
अठहत्तर আঠসত্তৰ Athhattar
उन्नासी ঊন আশি Unnasee
अस्सी আশি Assee
इक्यासी একাশি Ikyasee
बयासी বিৰাশি Bayaasee
तिरासी তিৰাশি Tirasee
चौरासी চৌৰাশি Chourasee
पचासी পঁচাশি Pachasee
छियासी ছয়াশি Chiyasee
सतासी সপ্তাশি Sataasee
अठासी অষ্টাশি Athaasee
नवासी উননব্বৈ navaasee
नब्बे নব্বৈ nabbe
इक्यानवे একানববৈ Ikyaanve
बानवे বিৰানব্বৈ Baanve
तिरानवे তিৰানব্বৈ tiraanve
चौरानवे চৌৰানব্বৈ Chouranve
पंचानवे পঞ্চানব্বৈ Panchaanve
छियानवे ছিয়ানব্বৈ Chhiyaanve
सत्तानवे সাতানব্বৈ Sattanve
अट्ठानवे আঠানব্বৈ Atthaanve
निन्यानवे নিৰানব্বৈ Ninyaanve
एक सौ এশ Ek sou
हजार হাজাৰ Hajaar
लाख লাখ Laakh
करोड़ কৌটি Karod

 

******************************


অধ্যায় / अध्याय 2

বিশেষ্য আৰু সর্বনাম আৰু ইয়াৰ ওপৰত লিঙ্গ, বচন আৰু কাৰকৰ প্রভাব
संज्ञा एवं सर्वनाम तथा उन पर लिंग, वचन और कारक का प्रभाव

2.1 বিশেষ্য / संज्ञा

কোনো ব্যক্তি, স্থান, বস্তু অথবা ভাবৰ নামক বিশেষ্য বুলি কোৱা হয় । হিন্দীত বিশেষ্য তিন প্রকৰৰ - ১. ব্যক্তিবাচক বিশেষ্য, ২. জাতিবাচক বিশেষ্য আৰু ৩. ভাববাচক বিশেষ্য

किसी व्‍यक्ति, स्‍थान, वस्‍तु अथवा भाव के नाम को संज्ञा कहते हैं। हिंदी में संज्ञा के तीन मुख्‍य भेद हैं: 1. व्‍यक्तिवाचक संज्ञा, 2. जातिवाचक संज्ञा और 3. भाववाचक संज्ञा

বিশেষ্যৰ ৰূপ পৰিবর্তন / संज्ञाओं का रूप परिवर्तन

বিশেষ্য সব্যয় শব্দ । বিশেষ্য শব্দৰ ৰূপ তিনটা কাৰণত পৰিবর্তিত হয় - ১.লিঙ্গ দ্বাৰা ২. বচন দ্বাৰা ৩. কাৰক দ্বাৰা ।

संज्ञा विकारी शब् हैं। संज्ञा शब् के रूप तीन कारणों से बदलते हैं : 1. लिंग से, 2. वचन से और 3. कारक से।

2.2 সর্বনাম / सर्वनाम

সর্বনাম এনে শব্দ যি বিশেষ্যৰ পৰিবর্তে ব্যবহৃত হয় ।

सर्वनाम वे शब्‍द हैं जो संज्ञाओं के स्‍थान पर प्रयोग किए जाते हैं।

উদাহৰন / उदाहरण: मोहन आज अस्‍वस्‍थ है। उसको डॉक्‍टर के पास ले जाओ।

এই বাক্যত মোহনেৰ পৰিবর্তে ‘उसको’ ব্যবহাৰ কৰা হৈছে । গতিকে এইটো সর্বনাম । একাধিকবাৰ বিশেষ্য ব্যাবহাৰ কৰাৰ পৰিবর্তে সর্বনাম ব্যাবহাৰ কৰা হয় ।

इस वाक्‍य में मोहन के स्‍थान पर ‘उसको’ का प्रयोग किया गया है। अत: यह सर्वनाम है। सर्वनाम का प्रयोग संज्ञा के बार-बार प्रयोग को दूर करने के लिए किया जाता है।

खुद, स्‍वयं, स्‍वत: ও নিজবাচক সর্বনাম ৰূপে ব্যবহৃত হয় / खुद, स्‍वयं, स्‍वत: भी निजवाचक सर्वनाम के रूप में प्रयुक्‍त होते हैं।

যেনে / जैसे - मैं खुद यह काम कर सकता हूं; आप स्‍वयं वहां जाइए।

সর্বনাম শব্দৰ ৰূপ-ৰচনা / सर्वनाम शब्दों की रूप-रचना

বিশেষ্যৰ তুলনাত কিছু সর্বনাম পদত কাৰকৰ বাবে বেছি ৰূপান্তৰ দেখা যায় । কিছুমান বহুপ্রচলিত সর্বনামৰ ৰূপ-ৰচনা এনে ধৰণৰ

संज्ञाओं की तुलना में कुछ सर्वनामों में कारकों के कारण अधिक रूपांतर देखा जाता है। कुछ बहु प्रचलित सर्वनामों की रूप-रचना इस प्रकार हैं :

मैं- मैं, मैंने, मुझे, मुझको, मुझसे, मेरे द्वारा, मेरे लिए, मेरा, मेरे, मेरी, मुझमें, मुझ पर

हम- हम, हमने, हमें, हमको, हमसे, हमारे द्वारा, हमारे लिए, हमारा, हमारे, हमारी, हममें, हम पर

तू- तू, तूने, तुझे, तुझको, तुझसे, तेरे द्वारा, तेरे लिए, तेरा, तेरे, तेरी, तुझमें, तुझ पर

तुम- तुम, तुमने, तुम्‍हें, तुमको, तुमसे, तुम्‍हारे द्वारा, तुम्‍हारे लिए, तुम्‍हारा, तुम्‍हारे, तुम्‍हारी, तुममें, तुम पर

वह- वह, उसने, उसे, उसको, उससे, उसके द्वारा, उसके लिए, उसका, उसके, उसकी, उसमें, उस पर

वे- वे, उन्‍होंने, उन्‍हें, उनको, उनसे, उनके द्वारा, उनके लिए, उनका, उनके, उनकी, उनमें, उन पर

यह- यह, इसने, इसे, इसको, इससे, इसके द्वारा, इसके लिए, इसका, इसके, इसकी, इसमें, इस पर

ये- ये, इन्‍होंने, इन्‍हें, इनको, इनसे, इनके द्वारा, इनके लिए, इनका, इनके, इनकी, इनमें, इन पर

कोई- कोई, किसीने, किन्‍हींने, किसी को, किन्‍हीं को आदि।

कौन- कौन, किसने, किन्‍होंने, किसको, किसे, किन्‍हें, किनको आदि।

जो- जिसने, जिन्‍होंने, जिसको, जिसे, जिनको, जिन्‍हें आदि।

2.3 লিঙ্গ / लिंग

লিঙ্গ - হিন্দী ভাষাত লিঙ্গ দুই প্রকাৰৰ (১) পুংলিঙ্গ আৰু (২) স্ত্রীলিঙ্গ ।

लिंग - हिंदी भाषा में दो ही लिंग माने जाते हैं – (i) पुल्लिंग और (ii) स्‍त्रीलिंग।

সাধাৰণ ভাবে লিঙ্গ নির্ণয়ৰ বাবে কিছু সংকেত দিয়া হ’ল, ইয়াৰ কিছু ব্যাতিক্রম আছে যদিও অধিকাংশ ক্ষেত্রতেই এইটো প্রয়োজ্য :

आम तौर पर लिंग की पहचान के लिए कुछ संकेत दिए जा रहे हैं, इनके कई अपवाद हैं, फिर भी अधिकांश स्‍थानों पर ये सहायक हो सकते हैं :

2.3.1 পুংলিঙ্গ / पुल्लिंग

  1. ‘आ’ ৰ দ্বাৰা শেষ হোৱা শব্দ / आ’ से अंत होने वाले शब्‍द :
    উদাহৰণ / उदा- कपड़ा, पैसा, पहिया, आटा आदि।
    ব্যতিক্রম / अपवाद- हवा, दवा, सजा, खटिया आदि।
  2. ‘ना’, ‘आव’, ‘पन’, ‘पा’ ৰ দ্বাৰা শেষ হোৱা ভাব বাচক বিশেষ্য / ना’, ‘आव’, ‘पन’, ‘पा’ से अंत होने वाली भाववाचक संज्ञाएं :
    যেনে / जैसे - गाना, बहाव, लड़कपन, बचपन, बुढ़ापा आदि।
  3. ‘आन’ দ্বাৰা শেষ হোৱা ক্রিয়াসূচক শব্দ / आन’ (আন) से अंत होने वाली क्रियार्थक संज्ञाएं :
    যেনে / जैसे - लगान, खान-पान, मिलान आदि।’
  4. त्‍व’, ‘त्‍य’, ‘व्‍य’, ‘र्य’ শেষ হোৱা বিশেষ্য / त्‍व’, ‘त्‍य’, ‘व्‍य’, ‘र्य’ से अंत होने वाली संज्ञाएं : যেনে / जैसे – व्‍यक्तित्व, कृत्‍य, कर्तव्‍य, चातुर्य आदि।
  5. ‘अ’ দিয়ে সমাপ্ত হওয়া বিশেষ্য : / ‘अ’ से अंत होने वाली संज्ञाएं :
    যেনে / जैसेः घर, मकान, खेत, पेड़ आदि।
    ব্যতিক্রম / अपवाद : किताब, कलम, दीवार आदि।
  6. দেশ, পর্বত, সাগৰৰ নাম / देशों, पर्वतों, सागरों के नाम :
    যেনে / जैसेः भारत, चीन, जापान, अमेरिका, इटली, हिमालय, विंध्‍याचल, आल्‍प्‍स, हिंद महासागर, अरब सागर आदि।
  7. সমস্ত ধাতু আৰু গহনাৰ নাম / सभी धातुओं और गहनों के नाम :
    যেনে / जैसेः सोना, हीरा, लोहा आदि।
    ব্যতিক্রম / अपवाद : चाँदी।
  8. দিন আৰু মাহৰ নাম / दिनों और महीनों के नाम :
    দিন / दिन- रविवार, सोमवार, मंगलवार, बुधवार, गुरुवार, शुक्रवार और शनिवार।
    মাহ / महीने- चैत्र, वैशाख, जेठ, आषाढ़, श्रावण, भाद्रपद, आश्विन, कार्तिक, मार्गशीर्ष, पौष, माघ, फाल्‍गुन।
  9. গছৰ নাম / पेड़ के नाम : आम, कटहल, ताड़, पीपल, बरगद, सागौन, शीशम आदि।
    ব্যতিক্রম / अपवाद : इमली।
  10. শস্যৰ নাম / अनाजों के नाम : धान, चावल, गेहूं, बाजरा, चना, तिल।
    ব্যতিক্রম / अपवाद : ज्‍वार, दाल, अरहर, मटर।

2.3.2 স্ত্রীলিঙ্গ / स्त्रीलिंग

  1. ‘ई’ (ঈ)ৰ দ্বাৰা সমাপ্ত হোৱা বিশেষ্য / ‘ई’ से अंत होने वाली संज्ञाएं :
    যেনে / जैसेः नदी, चिट्ठी, टोपी, रोटी, गाली, विनती।
    ব্যতিক্রম / अपवाद : पानी, घी, दही, मोती।
  2. ঊনবাচক বিশেষ্য / ऊनवाचक संज्ञाएं : खटिया, डिबिया, पुड़िया।
  3. ‘आ’ (আ)দ্বাৰা শেষ হোৱা সংস্কৃত বিশেষ্য / ‘आ’ से अंत होने वाली संस्‍कृत की संज्ञाएं :
    যেনে / जैसेः दया, कृपया, क्षमा।
    ব্যতিক্রম / अपवाद : पिता, कर्ता।
  4. ‘इ’(ই)ৰ দ্বাৰা সমাপ্ত হোৱা বিশেষ্য / ‘इ’ से अंत होने वाली संज्ञाएं :
    যেনে / जैसेः रुचि, विधि, गति।
    ব্যতিক্রম / अपवाद : मुनि, ऋषि।
  5. ता’, ‘वट’, ‘हट’, ‘ट’, ‘त’ ৰ দ্বাৰা সমাপ্ত হোৱা বিশেষ্য / ‘ता’, ‘वट’, ‘हट’, ‘ट’, ‘त’ से अंत होने वाली संज्ञाएं :
    যেনে / जैसेः सुंदरता, रुकावट, घबराहट, बनावट, बगावत।
  6. ‘त’ অথবা ‘ट’ ৰ দ্বাৰা সমাপ্ত হোৱা বিশেষ্য / ‘त’ या ‘ट’ से अंत होने वाली संज्ञाएं :
    যেনে / जैसेः छत, खाट, हाट।
    ব্যতিক্রম / अपवाद : पेट, खेत आदि।
  7. নদীৰ নাম / नदियों के नाम :
    যেনে / जैसेः गंगा, जमुना, गोदावरी, कृष्‍णा, कावेरी।
    ব্যতিক্রম / अपवाद : सिंधु, ब्रह्मपुत्र।
  8. ভাষাৰ নাম / भाषाओं के नाम :
    যেনে / जैसेः हिंदी, जापानी, अंग्रेज़ी, जर्मन आदि।
  9. ‘ऊ’ (ঊ) ৰ দ্বাৰা সমাপ্ত হোৱা শব্দ / ‘ऊ’ से अंत होने वाले शब्‍द :
    যেনে / जैसेः लू, बालू, झाड़ू
    ব্যতিক্রম / अपवाद : आलू, आंसू, डाकू, भालू।

উপৰোক্ত সঙ্কেত কেবল উদাহৰণ স্বৰূপে দিয়া হল আৰু ইয়াৰ ব্যবহাৰৰ সুযোগ অত্যন্ত সীমিত । মনোযোগেৰে পঢ়ি আৰু অভিধান / জ্ঞান কোষৰ সহায়ত জ্ঞান বৃদ্ধি কৰিব পৰা যায় । তথাপিও বিশেষ্যৰ লিঙ্গ সম্পর্কে জ্ঞান বঢ়াবৰ বাবে কিছু প্ৰস্তাৱ তলত দিয়া হল ।

उपर्युक्‍त संकेत केवल उदाहरण स्‍वरूप के हैं और इनका दायरा अत्‍यंत सीमित है। ध्‍यानपूर्वक पठन और शब्‍द कोश के सहारे जानकारी को बढ़ाया जा सकता है। तथापि, संज्ञा के लिंग की जानकारी के लिए कुछ सुझाव नीचे दिए गए हैं :

  1. ক্রিয়াৰ দ্বাৰা / क्रिया से : सरकार आदेश जारी करती है; बैंक अधिसूचना जारी करता है।
  2. বিশেষ্যৰ বিশেষণৰ দ্বাৰা / संज्ञा के विशेषण से : अच्‍छा लड़का; अच्‍छी लड़की; मोटी फाइल; मोटा रजिस्‍टर।
  3. বিশেষ্যৰ সৈতে সংলগ্ন হৈ থকা বিভক্তিৰ দ্বাৰা / संज्ञा के साथ जुड़ी विभक्ति से : व्‍यय की राशि; गत वर्ष का पुरस्‍कार।
  4. বচনৰ দ্বাৰা / वचन से : लड़का – लड़के।

নোটঃ মনত ৰাখিব ‘आ’(আ)ৰ দ্বাৰা শেষ হোৱা পুংলিঙ্গ শব্দক বহুবচনলৈ ৰূপান্তৰিত কৰাৰ সময়ত ‘आ’(আ)ৰ সলনি এ ব্যৱহাৰ কৰা হয় । অন্যান্য পুংলিঙ্গ পুংলিঙ্গ শব্দত এনে ধৰণৰ কোনো পিৰবৰ্ত্তন নহয় ।

नोट : ध्‍यान रखें कि ‘आ’ से अंत होने वाले पुल्लिंग शब्‍दों का वचन बदलने के लिए ‘आ’ को ‘ए’ में बदल दिया जाता है। अन्‍य पुल्लिंग शब्‍दों में ऐसा कोई परिवर्तन नहीं किया जाता है।

যেনে / जैसे- एक लड़का – चार लड़के, एक बकरा – दो बकरे लेकिन एक घर – चार घर। एक पत्र – पांच पत्र।

2.4 বচন / वचन

শব্দৰ যি ৰূপৰ দ্বাৰা এক বা একাধিক সংখ্যা বুজোৱা হয় তাকে বচন বোলে । হিন্দী ভাষাত বচন দুই প্রকাৰৰ : একবচন আৰু বহুবচন ।

शब्‍द के जिस रूप से उसके एक या अनेक होने का बोध हो उसे वचन कहते हैं। हिंदी भाषा में दो वचन हैं : एकवचन और बहुवचन।

একবচন : শব্দৰ যি ৰূপৰ দ্বাৰা এজন ব্যক্তি বা এটা বস্তুক বুজোৱা হয় তাকে এক বচন বুলি কোৱা হয় ।

एकवचन : शब्‍द के जिस रूप से एक व्‍यक्ति या वस्‍तु का बोध हो उसे एकवचन कहते हैं।

যেনে / जैसे- घोड़ा, कन्‍या, नदी।

বহুচন : শব্দৰ যি ৰূপৰ দ্বাৰা একাধিক ব্যক্তি বা বস্তুক বুজোৱা হয় তাকে বহুবচন বোলে ।

बहुवचन : शब्‍द के जिस रूप से एक से अधिक व्‍यक्तियों या वस्‍तुओं का बोध हो उसे बहुवचन कहते हैं।

যেনে / जैसे- घोड़े, कन्‍याएं, नदियां।

2.5 কাৰক / कारक

বিশেষ্য বা সর্বনামৰ যি ৰূপৰ দ্বাৰা ক্ৰিয়াৰ সৈতে তাৰ সম্পৰ্ক জনা যায় তাকে কাৰক বোলে যি চিনে কাৰকৰ সম্পর্ক ষ্পষ্ট কৰে তাক কাৰক চিন , বিভক্তি বা পৰাসৰ্গ বোলা হয় কাৰক আঠ প্ৰকাৰৰ

संज्ञा या सर्वनाम के जिस रूप से उसका संबंध क्रिया के साथ जाना जाता है, उसको कारक कहते हैं। कारकीय संबंध को प्रकट करने वाले चिह्नों को कारक-चिह्न, विभक्ति या परसर्ग कहते हैं। कारक के आठ भेद होते हैं :

ক্র.সং.
क्र.सं.
কাৰকৰ নাম
कारक का नाम
বিভক্তি বা পৰসর্গ
विभक्ति या परसर्ग
1 কৰ্ত্তা / कर्ता ‘ने’ या ‘o’ (कुछ भी नहीं)।@
‘ने’ নাইবা ‘o’ (একো নাই)।@
2 কর্ম / कर्म ‘को’ या ‘o’ (कुछ भी नहीं)।#
‘को’ নাইবা ‘o’ (একো নাই)।#
3 কৰণ / करण से, के द्वारा, के साथ (সাধন স্পষ্ট কৰাৰ বাবে / साधन प्रकट करने के लिए )
4 সম্প্রদান / संप्रदान को, के लिए, हेतु
5 অপাদান / अपादान से (পৃথক কৰাৰ বাবে / अलगाव दर्शाने के लिए)
6 সম্বন্ধ / संबंध का, के, की (रा, रे, री, ना, ने, नी)
7 অধিকৰণ / अधिकरण में, पर
8 সম্বোধন / संबोधन हे, रे, अरे, ओ...

2.6 নে ব্যবহাৰ / ‘नेका प्रयोग

নোটঃ অসমীয়াত নে ব্যৱহাৰ নহয়, কিন্তু হিন্দীতনে ব্যৱহাৰ কৰা হয়

কেৱল মাত্ৰ সমৰ্থক ধাতুৰ দ্বাৰা গঠিত অতীতকালৰ কৃদন্তৰ দ্বাৰা গঠিত ক্ৰিয়াৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰা হয়

कर्ता कारक में ‘ने’ का प्रयोग सामान्‍यत: केवल सकर्मक धातुओं से बने भूतकालिक कृदंत (देखिए क्रिया का अध्‍याय) से बनी क्रियाओं के साथ होता है ।

যেনে / जैसे : राम ने रोटी खाई, मोहन ने पत्र लिखा है, सीता ने आम खरीदे थे।

এই বাক্য সমূহৰ ‘खाई’, ‘लिखा’, ‘खरीदे’ সকর্মক ধাতু সমূহ ‘खाना’, ‘लिखना’, ‘खरीदना’ ৰ অতীত কালেৰ কৃদন্ত ৰূপ, সেই বাবেই এই শব্দ সমূহৰ কৰ্ত্তাৰ সৈতে নেব্যবহাৰ হৈছে অকর্মক ধাতুৰ দ্বাৰা গঠিত ক্রিয়াৰূপৰ সৈতে নে ব্যবহাৰ নহয়

इन वाक्‍यों में खाई, लिखा, खरीदे सकर्मक धातु खाना, लिखना, खरीदना के भूतकालिक कृदंत हैं, अत: इनके कर्ता के साथ ‘ने’ लगा है। अकर्मक धातुओं से बने क्रिया-रूपों के साथ ‘ने’ का प्रयोग नहीं होता ।

যেনে / जैसे : राम गया, मोहन बहुत चिल्‍लाया, सीता खूब सोई।

কিছু ব্যতিক্রম / कुछ अपवाद हैं :

(क) बोलना, भूलना, लाना সকর্মক ক্রিয়া কিন্তু এই শব্দবোৰৰ দ্বাৰা গঠিত অতীত কালৰ ৰূপৰ সৈতে ‘নে’ ব্যবহৃৰ নহয় ।
बोलना, भूलना, लाना सकर्मक क्रियाएँ है किन्‍तु इनसे बने भूतकालिक रूपों के साथ ‘ने’ का प्रयोग नहीं होता।
(अ) किसान बोला
(आ) तुम भूल गए हो।
(इ) मोहन मिठाई लाया

(ख) नहाना, छींकना, खाँसना অকর্মক ক্রিয়া কিন্ত এই শব্দ সমূহৰ দ্বাৰা গঠিত অতীত কালৰ কৃদন্তৰ সৈতে ‘নে’ ব্যবহৃত হয় ।
नहाना, छींकना, खॉंसना, अकर्मक क्रियाएँ हैं किन्‍तु इनसे बने भूतकालिक कृदन्‍तों के साथ ‘ने’ का प्रयोग होता है।
(अ) राम ने नहाया (कुछ लोग ‘राम नहाया’ भी बोलते हैं।)
(आ) मोहन ने छींका।
(इ) सीता ने खाँसा ।

(ग) लगना, सकना, जाना, चुकना, पाना, रहना, उठना, बैठना, पड़ना প্রভৃতি সহায়ক ক্রিয়াপদ যুক্ত হ’লে সকর্মক ধাতুৰ সৈতে ‘নে’ ব্যবহাৰ নহয় ।
लगना, सकना, जाना, चुकना, पाना, रहना, उठना, बैठना, पड़ना, सहायक क्रियाएँ लगने पर सकर्मक धातुओं के साथ भी ‘ने’ का प्रयोग नहीं होता।
सीता रोटी खाने लगी।
राजीव सारा खाना खा गया।
मोहन पत्र नहीं लिख सका।
हीरा अपना करम कर चुका।

(घ) কোনো কোনো লোকে बकना, जानना আদি শব্দৰ সৈতে ‘নে’ ব্যবহাৰ কৰে কিন্তু কিছুমানে নকৰে ।
कुछ लोग तो बकना, जानना आदि के साथ ‘ने’ का प्रयोग करते हैं, किन्‍तु कुछ लोग नहीं करते।

2.7 বিশেষ্য শব্দৰ বচন পৰিবৰ্ত্তনৰ নিয়ম (কাৰকৰ চিনৰ প্ৰতি ধ্যান ৰাখিব লাগিব / संज्ञा शब्दों का वचन बदलने के नियम (कारक चिन्हों को ध्यान में रखते हुए)

বাক্যৰ মধ্য প্ৰয়োগ কৰাৰ সময়ত কেতিয়াবা কেতিয়াবা বিশেষ্য শব্দৰ সৈতে ने, को, से, के लिए প্রভৃতি কাৰক চিহ্ন ব্যবহৃত হয় আকৌ কেতিয়াবা কেতিয়াবা নহয় । সেইবাবে বিশেষ্যৰ বহুবচন দুই ধৰণে গঠিত হয়ঃ

वाक्‍य में प्रयोग करते समय संज्ञा शब्‍दों के साथ कई बार ने, को, से, के लिए आदि कारक चिह्न लगते हैं और कई बार नहीं लगते। इस कारण शब्‍दों के बहुवचन भी दो प्रकार से बनते हैं :

(क) যেতিয়া শব্দৰ সৈতে কাৰক চিহ্ন ব্যবহৃত নহয় / जब शब्‍दों के साथ कारक चिह्न नहीं लगते।

(ख) যেতিয়া শব্দেৰ সৈতে কাৰক চিহ্ন ব্যবহৃত হয় / जब शब्‍दों के साथ कारक चिह्न लगते हैं।

আকাৰান্ত পুংলিঙ্গ / आकारांत पुल्लिंग (যেনে / जैसे घोड़ा)

लड़का, बच्‍चा, गदहा (गधा), रुपया, कुत्‍ता, चूहा, बेटा, चीता, कीड़ा, साला, पर्दा, दरवाज़ा, बग़ीचा প্রভৃতি পুংলিঙ্গ শব্দৰ বহুবচন আকাৰন্ত হয় আৰু কিছু ব্যতিক্রমো আছে

इस पुल्लिंग वर्ग में लड़का, बच्‍चा, गदहा (गधा), रुपया, कुत्‍ता, चूहा, बेटा, चीता, कीड़ा, साला, पर्दा, दरवाज़ा, बग़ीचा आदि अधिसंख्‍य आकारांत शब्‍द आते हैं। इसके कुछ अपवाद भी हैं –

(2) অন্যান্য পুংলিঙ্গ अन् पुल्लिंग (যেনে / जैसे व्‍यंजनांत मित्र, इकारांत कवि, ईकारांत साथी, उकारांत साधु तथा ऊकारांत डाकू প্রভৃতি / आदि) ।

(3) ইকাৰান্ত / इकारांत (যেনে / जैसे जाति), ঈকাৰান্ত / ईकारांत (যেনে / जैसे लड़की), इयांत (যেনে / जैसे गुडि़या) স্ত্রীলিঙ্গ / स्त्रीलिंग

(4) অন্যান্য স্ত্রীলিঙ্গ / अन् स्त्रीलिंग (যেনে जैसे ব্যাঞ্জন / व्‍यंजनांत पुस्‍तक, আকাৰন্ত / आकारांत माता, উকাৰন্ত / उकारांत ऋतु, ঊকাৰন্ত / ऊकारांत बहू तथा ঔকাৰান্ত / ओकारांत गौ আদি / आदि)

2.8 বিশেষণ / विशेषण

যি শব্দৰ দ্বাৰা বিশেষ্য বা সর্বনামৰ বৈশিষ্ট্য প্রকাশ কৰা হয় তাকে বিশেষণ বোলা হয় ।

जिस शब्‍द से संज्ञा या सर्वनाम की विशेषता प्रकट होती है, उसे विशेषण कहते हैं।

যেনে / जैसे- यह सुंदर फूल है; वह काला घोड़ा है; पांच लड़कियां पढ़ रही हैं; गिलास भर दूध लाओ; काले बादल घिर आए हैं; यह बाग सुंदर है।

নোট : বিশেষণে যি শব্দেৰ বৈশিষ্ট প্রকাশ কৰে তাক বিশেষ্য বোলা হয় ।

नोट : विशेषण जिस शब्‍द की विशेषता प्रकट करता है उसे विशेष्‍य कहा जाता है।

যেনে / जैसे- सुंदर फूल में सुंदर विशेषण और फूल विशेष्य ।

বিশেষণ পদত লিঙ্গ, বচন আৰু কাৰকৰ পার্থক্য খুব কম হয় । কেবল মাত্র কিছু আকাৰন্ত (‘আ’ ৰ দ্বাৰা শেষ হোৱা) বিশেষণ পদৰ এই ধৰণে পৰিবর্তন হয় विशेषणों में लिंग, वचन और कारक संबंधी अंतर बहुत कम होता है। केवल कुछ ‘आकारांत’ (‘आ’ से अंत होने वाले) विशेषणों में ही इस प्रकार के परिवर्तन आते हैं।

যেনে / जैसे- अच्‍छा लड़का, अच्‍छे लड़के, अच्‍छी लड़की। अच्‍छे लड़के को, अच्‍छे लड़कों को, अच्‍छी लड़की को।

2.9 উপসর্গ আৰু প্রত্যয় / उपसर्ग एवं प्रत्यय

2.9.1 উপসর্গ / उपसर्ग

সেই বর্ণ বা বর্ন-সমূহকে উপসৰ্গ বুলি কোৱা হয়, যাক পৃথককৈ প্রয়োগ কৰা নহয়, শব্দৰ অৰ্থ বৈশিষ্ট্য অনাৰ বাবে শব্দৰ আগত বা শব্দৰ সৈতে যুক্ত কৰা হয় ।

‘उपसर्ग’ उस वर्ण या वर्ण-समूह को कहते हैं, जिसका स्‍वतंत्र प्रयोग न होता हो, और जो किसी शब्‍द के पूर्व, कुछ आर्थिक विशेषता लाने के लिए जोड़ा जाए।

ভাৰতীয় ভাষা পৰিয়ালত উপসৰ্গৰ ব্যবহাৰ প্রাচীন কালৰ পৰা হৈ আহিছে । প্রথমতে পৃথক / স্বতন্ত্র শব্দ আছিল যাৰ নিজস্ব অর্থ আছিল । পৰবর্তী কালত ইয়াৰ স্বতন্ত্রতা সম্পূৰ্ণ ৰূপে বিলীন হৈ কেবল মাত্র মূল শব্দৰ সৈতে ব্যৱহাৰ হ’বলৈ ধৰিলে সংস্কৃত ভাষাত , परा, अप, सम, अनु, अव, निस्, निर्, दुस्, दुर् আদি 22 টা উপসর্গ আছে ।

भारतीय परिवार में उपसर्गों का इतिहास काफी प्राचीन काल तक जाता है। पहले ये स्‍वतंत्र शब्‍द थे तथा इनका अपना अर्थ था। बाद में इनकी यह स्‍वतंत्रता पूर्णत: समाप्‍त हो गई और ये केवल मूल शब्‍द से संबद्ध होकर ही आने लगे। संस्‍कृत में प्र, परा, अप, सम, अनु, अव, निस्, निर्, दुस्, दुर् आदि 22 उपसर्ग माने जाते हैं।

ঐতিহাসিক দৃষ্টিত উপসর্গ তিন প্রকাৰৰ / ऐतिहासिक दृष्टि से हिंदी उपसर्ग तीन प्रकार के हैं :

তৎসম / तत्सम (যেনে / जैसे - अभाव, अभिमान),
তদ্ভব / तद्भव (যেনে / जैसे - पैसे,उनचास),
বিদেশাগত / विदेशज (যেনে / जैसे - दरअसल, उपगवर्नर) ।

2.9.2 প্রত্যয় / प्रत्यय

প্রত্যয় ধ্বনি  বা ধ্বনি-সমুহৰ এনে এটি ভাষা সম্বন্ধীয় একক যি কোনো শব্দ বা ধাতুৰ শেষত যুক্ত হৈ নতুন শব্দ বা ৰূপ তৈয়াৰ কৰে ।

प्रत्‍यय ध्‍वनि अथवा ध्‍वनि-समूह की वह भाषिक इकाई है जिसे किसी शब्‍द अथवा धातु के अंत में जोड़कर शब्‍द अथवा रूप की रचना की जाती है।

(क) তৎসম প্রত্যয় / तत्सम प्रत्ययযি সংস্কৃতৰ সমান ये संस्कृत के समान हैं, যেনে / जैसे वैज्ञानिक (इक), प्रिया (आ) आदि ।

(ख) তদ্ভব প্রত্যয় / तद्भव प्रत्ययহিন্দীত বহু তদ্ভব প্রত্যয় আছে / तद्भव प्रत्‍यय हिंदी में काफ़ी है, যেনে / जैसे कठिनाई (आई), बनावट (आवट) आदि।

(ग) দেশজ প্রত্যয় / देशज प्रत्ययদেশজ প্রত্যয়া বূৎপিত্ত জনা নাযায় देशज प्रत्‍यय अज्ञात व्‍युत्‍पत्तिक होते है। जैसे घुमक्‍कड़ (अक्कड़) ।

(घ) বিদেশী প্রত্যয় / विदेशी प्रत्यय – পাৰ্চী (আৰবী) আৰু ইংৰাজীৰ পৰা অহা প্ৰত্যক / फ़ारसी (अरबी) एवं अंग्रेजी से आए प्रत्यय, যেনে / जैसे - कार (सलाहकार), इज्म (कम्यूनिज्म) ।

2.10 ক্রিয়া আৰু ক্রিয়া বিশেষণ / क्रिया और क्रिया विशेषण

2.10.1 ক্রিয়া / क्रिया

যি শব্দৰ দ্বাৰা কোনো কাম কৰা বা কামৰ বোধ বুজোৱা হয় তাকে ক্রিয়া বোলে ।

जिस शब्‍द से किसी कार्य के करने का या होने का बोध हो उसे क्रिया कहते हैं।

উদাহৰণ / उदाहरण: राम चिट्ठी लिखता है; फाइलें अलमारी में रखी हैं; पेड़ की डाली टूट गई।

প্রথম বাক্যত ৰামে লিখাৰ (‘लिखने’) কাম কৰিছে আৰু দ্বিতীয় বাক্যত ৰখাৰ (‘रखी’) আৰু তৃতীয় বাক্যত ভঙাৰ (‘टूट’) ভাব বুজোৱা হৈছে । সেই বাবে এই তিনিটাই ক্রিয়া পদ ।

पहले वाक्‍य में राम ‘लिखने’ का कार्य कर रहा है और दूसरे दोनों में ‘रखने’ और ‘टूटने’ का कार्य हो रहा है। इसलिए ये तीनों पद क्रिया के उदाहरण हैं।

2.10.2 ধাতু / धातु

ক্রিয়াৰ মূলকেই ধাতু বোলা হয় ।

क्रिया के मूल अंश को धातु कहते हैं।

যেনে / जैसे- पढ़, लिख, उठ, खेल, सो, देख आदि। धातु के पीछे ‘ना’ जोड़ने से पढ़ना, लिखना, उठना, खेलना, सोना, देखना প্রভৃতি শব্দ সাধাৰণ ক্রিয়া পদলৈ ৰূপান্তৰিত হয় / आदि क्रिया के सामान्‍य रूप में बन जाते हैं।

প্রত্যেক ক্রিয়াৰ দুটা পক্ষ – কার্য আৰু ফল । কৰ্ত্তা - যিয়ে কামটো কৰিছে, কর্ম – যাৰ ওপৰত ক্ৰিয়াৰ প্ৰভাব বা ফল পৰে ৷

प्रत्‍येक क्रिया में दो बातें होती हैं – व्‍यापार (कार्य) और फल। कर्ता- क्रिया के व्‍यापार को करने वाला; कर्म- जिस पर क्रिया का फल पड़ता है।

‘धोबी कपड़े धोता है’ – এই বাক্যত ‘धोता है’ ক্রিয়া পদ । ধোবাৰ কাম কপোৰ ধোৱা তাৰ ফল দেখা যায় কাপোৰাৰ ওপৰত । এই বাক্যত ধোবা কৰ্ত্তা আৰু কাপোৰ কর্ম । ‘कपड़े’ শব্দটো নাথাকিলে ‘धोना’ ক্রিয়াপদ হ’ব নোৱাৰে ।

‘धोबी कपड़े धोता है’ – इस वाक्‍य में ‘धोता है’ क्रिया है, धोने का व्‍यापार (कार्य) धोबी करता है और उसका फल ‘कपड़े’ पर पड़ता है। इस वाक्‍य में ‘धोबी’ कर्ता है और ‘कपड़े’ कर्म। ‘कपड़े’ के बिना ‘धोना’ क्रिया नहीं हो सकती।

2.10.3 ক্রিয়াৰ প্রকাৰ ভেদ / क्रिया के भेद

ক্রিয়া দুই প্রকাৰৰ (i) সকর্মক আৰু (ii) অকর্মক ।

क्रिया के दो भेद होते हैं : (i) सकर्मक और (ii) अकर्मक।

(i) সকর্মক ক্রিয়াঃ সকর্মক ক্রিয়াৰ সৈতে সদায় কৰ্ম থাকে বা কাম হোৱাৰ সম্ভাবনা থাকে । অর্থাৎ যি ক্রিয়াৰ ফল কর্মেৰ ওপৰত পৰে তাকে সকর্মক ক্রিয়া বোলে ।

सकर्मक क्रिया : सकर्मक क्रियाओं के साथ कर्म होता है या उसके होने की संभावना रहती है। अर्थात जिन क्रियाओं का फल कर्म पर पड़ता है, उन्‍हें ‘सकर्मक’ क्रियाएं कहते हैं।

উদাহৰণ / उदाहरण: विभाग ने पुस्‍तक खरीदी; नरेश पत्र लिखेगा; सरकार नियम बनाएगी।

এই বাক্য সমূহৰ पुस्‍तक, पत्र আৰু नियम কর্ম । खरीदने, लिखने আৰু बनाने’ৰ কাম অন্য কোনোবাই কৰিছে কিন্ত তাৰ ফল এইবোৰৰ ওপৰত পৰিছে । গতিকে এই ক্রিয়া তিনিটা সকর্মক ক্রিয়া ।

इन वाक्‍यों में पुस्‍तक, पत्र और नियम कर्म हैं। खरीदने, लिखने और बनाने का कार्य तो कोई और कर रहा है पर फल इन पर पड़ रहा है। अत: ये तीनों क्रियाएं सकर्मक हैं।

(ii) অকর্মক ক্রিয়া / अकर्मक क्रिया

অকর্মক ক্ৰিয়াৰ সৈতে কৰ্ম নাথাকে । যি ক্রিয়াৰ কার্য্য আৰু ফল দুয়োটাই কৰ্ত্তাৰ সৈতে যুক্ত তাকে অকর্মক ক্রিয়া বোলে । কিয়নো তাত কোনো কৰ্ম নাথাকে ।

अकर्मक क्रियाओं के साथ कर्म नहीं रहता। अर्थात जिन क्रियाओं के व्‍यापार और फल दोनों कर्ता में ही पाए जाएं उन्‍हें ‘अकर्मक’ क्रिया कहते हैं। क्‍योंकि उनमें कर्म नहीं होता है।

উদাহৰণ / उदाहरण : राजेश सोया है; दीपा हँसती है; बच्‍चे खेलते हैं; पक्षी उड़ता है।

এই বাক্য সমূহৰ सोया है, हँसती है, खेलते हैं और उड़ता है- অকর্মক ক্রিয়া ।

इन वाक्‍यों में सोया है, हँसती है, खेलते हैं और उड़ता है – अकर्मक क्रियाएं हैं।

*****

2.10.4 ক্রিয়াৰ কাল / क्रिया का काल

ক্রিয়া / কার্য সম্পাদনৰ সময়কেই ক্রিায়ৰ কাল বোলা হয় । ক্রিয়াৰ কাল মূলতঃ তিন প্রকাৰৰ

क्रिया का वह रूप जिससे उसके होने या करने का समय जाना जाए, काल कहते हैं। इसके तीन भेद हैं:

(क) অতীত কালঃ অতীতত কোনো কাম সম্পন্ন হৈছে এনে ভাব প্ৰকাশ কৰিলে তাৰ কালক অতীত কাল বোলা হয় ।
भूत काल : भूत काल क्रिया का वह रूप है जिससे बीते समय में क्रिया का होना या करना पाया जाए।
যেনে / जैसे- मोहन ने टिप्‍पणी लिखी।

(ख) বৰ্ত্তমান কালঃ বৰ্ত্তমান সময়ত কোনো কাম কৰা হৈছে; এনে ভাব প্ৰকাশ কৰিলে তাৰ কালক বৰ্ত্তমান কাল বুলি কোৱা হয় ।
वर्तमान काल : वर्तमान काल क्रिया का वह रूप है जिससे वर्तमान (चालू) समय में क्रिया का होना या करना पाया जाए।
যেনে / जैसे- प्रभा गाना गाती है।

(ग) ভবিষত কালঃ ভবিষ্যতত কোনো কাম সম্পন্ন হ’ব – এনে ভাব প্ৰকাশ কৰিলে তাৰ কালক ভবিষ্যত কাল বুলি কোৱা হয় ।
भविष्यत् काल : भविष्‍यत् काल क्रिया का वह रूप है जिससे भविष्‍यत् (आने वाले) समय में क्रिया का होना या करना पाया जाए।
যেনে / जैसे- वह कल दिल्‍ली जाएगा।

2.10.5 ক্রিয়াৰ বাচ্য / क्रिया का वाच्

বাচ্য ক্রিয়াৰ এনে এটি ৰূপ যাৰ দ্বাৰা বুজা যায় যে ক্ৰিয়াই যি কামটো সম্পন্ন কৰিছে তাৰ প্ৰধান বিষয় কৰ্ত্তা, কৰ্ম নে ভাব। বাচ্য তিনি প্রকাৰৰ:

वाच्‍य क्रिया का वह रूप है जिससे यह माना जाए कि क्रिया द्वारा किए हए कार्य का प्रधान विषय कर्ता है, कर्म है या भाव है। वाच्‍य के तीन भेद हैं :

  1. কৰ্ত্তৃবাচ্য : বাক্যত কৰ্ত্তাৰ প্ৰাধান্য ৰক্ষিত হলে তাক কৰ্ত্তৃবাচ্য বোলে ইয়াত ক্ৰিয়াৰ লিঙ্গ, বচন আৰু পুৰুষ কৰ্ত্তা অনুসাৰে হয় । ইয়াক কৰ্ত্তা প্ৰধান ক্ৰিয়া বুলিও কোৱা হয়। যেনে -
    कर्तृवाच् : इसमें क्रिया का लिंग, वचन और पुरुष ‘कर्ता’ के अनुसार होता है। इसको कर्तृप्रधान क्रिया भी कहते हैं।
    যেনে / जैसे- सहायक मसौदा लिखता है। लता कथा सुनाती है। कर्मचारी काम करते हैं।
  2. কর্মবাচ্য : কর্মপদ প্রধান ৰূপে প্রকাশিত হলে তাকে কর্মবাচ্য বোলে ইয়াত ক্রিয়াৰ লিঙ্গ, বচন আৰু পুরুষ কর্ম অনুসাৰে হয় । ইয়াক কর্ম প্রধান ক্রিয়াও বোলা হয় ।
    कर्मवाच् : इसमें क्रिया का लिंग, वचन और पुरुष ‘कर्म’ के अनुसार होता है। इसको कर्मप्रधान क्रिया भी कहते हैं।
    যেনে / जैसे- सहायक द्वारा मसौदा लिखा गया। सरकार द्वारा नियम बनाए जाते हैं।
    হিন্দী ভাষাত বেছি ভাগ কৰ্ত্তৃবাচ্য ব্যবহাৰ হয় ।
    हिंदी में अधिकतर कर्तृवाच्‍य का ही प्रयोग होता है।
  3. ভাববাচ্য : এনে ধৰণৰ বাক্যত কৰ্ম নাথাকে আৰু এনে বাক্যত কৰ্ত্তায়ো প্ৰাধান্য নাপায় বাক্যত ক্ৰিয়াৰ অৰ্থই কৰ্ত্তাৰ সৈতে ‘से’ বা ‘के द्वारा’ যুক্ত কৰিলে কৰ্ত্তবাচ্যৰ পৰা ভাববাচ্য ৰূপান্তৰিত হয় ।
    भाववाच् : प्रधानता हो और न कर्म की, बल्कि जहां क्रिया का भाव ही मुख्‍य हो, उसे भाववाच्‍य कहते हैं। इसमें कर्ता के आगे ‘से’ या ‘के द्वारा’ लगा दें तो कर्तृवाच्‍य से भाववाच्‍य रूप बनाया जा सकता है।

    উদাহৰণ / उदाहरण :
    • मुझसे बोला भी नहीं जाता।
    • हमसे बैठा नहीं जाता।
    • राधा से रात भर कैसे जगा जाएगा?

*****

2.10.6 ক্রিয়া বিশেষণ / क्रियाविशेषण

যি শব্দই ক্ৰিয়াৰ কিবা বিশেষত্ব প্ৰকাশ কেৰ তাকে ক্ৰিয়া বিশেষণ বোলা হয় ।

जो शब्‍द क्रिया की विशेषता बताएं या क्रिया के अर्थ में कुछ विशेषता प्रकट करे, वे क्रियाविशेषण कहलाते हैं।

যেনে / जैसे- जल्‍दी, यहां आदि।

2.11 বাক্য ৰচনা / वाक्य-रचना

কিছুমান পদ সু বিন্যস্ত হৈ বাক্য গঠন কৰে । এই পদ বিশেষ্য, সর্বনাম, বিশেষণ, ক্রিয়া অথবা অব্যয় হ’ব পাৰে।

वाक्‍य की रचना मूलत: पदों से होती है। ये पद संज्ञा, सर्वनाम, विशेषण, क्रिया तथा अव्‍यय होते हैं।

কেতিয়াবা কেতিয়াবা কেইটামান পদৰ দ্বাৰা পদবন্ধ গঠিত হয় । আৰু বাক্য ৰচনা কৰাৰ সময়ত এই পদবন্ধ, বিশেষ্য, সর্বনাম, বিশেষণ, ক্রিয়াবিশেষণ প্রভৃতি ৰূপত আছে।

कभी-कभी पदों से पदबंध की रचना होती है, और वाक्‍य की रचना में ये पदबंध, संज्ञा, सर्वनाम, विशेषण, क्रियाविशेषण आदि के रूप में आते हैं।

ওপৰত যি কোৱা হৈছে সেইবোৰ সৰল বাক্য ৰচনাৰ ক্ষেত্ৰত দেখা যায় । আৰু ইয়াৰ ভিতৰত এটা উদ্দেশ্য আৰু এটা বিধেয় থাকে । যেনে ধৰণে পূৰ্বে কোৱা হৈছে বিভিন্ন ধৰণৰ সৰল বাক্য ব্যৱহাৰ কৰি বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ যৌগিক আৰু মিশ্র বাক্য ৰচনা কৰা হয় । মিশ্ৰ বাক্যত দুটা বা তাতোধিক সৰল বাক্য যুক্ত হৈ থাকে য’ত এটা প্রধান উপবাক্য হয় আৰু বাকী নির্ভৰশীল উপবাক্য । যৌগিক বাক্যত সৰল বাক্য এনেদৰে যুক্ত হয় যে তাত কোনো নির্ভৰশীল উপবাক্য নাথাকে ।

उपर्युक्‍त बातें सरल वाक्‍य की रचना में मिलती हैं जिसमें, जैसा कि पीछे कहा जा चुका है, कि एक उद्देश्‍य और एक विधेय होता है। संयुक्‍त और मिश्रित वाक्‍य की रचना जैसा कि पीछे दिया गया है, विभिन्‍न प्रकार के सरल वाक्‍यों से होती है। मिश्रित वाक्‍य में दो या अधिक सरल वाक्‍य इस प्रकार जोड़े जाते हैं कि उनमें एक तो प्रधान उपवाक्‍य हो जाता है, और शेष आश्रित उपवाक्‍य रहते हैं। संयुक्‍त वाक्‍य में सरल वाक्‍य इस प्रकार जोड़े जाते हैं कि कोई भी उपवाक्‍य आश्रित नहीं होता।

পদ ব্যৱহাৰ কৰি বাক্য ৰচনা কৰাৰ সময়ত পদ ক্ৰমৰ আৰু অন্বয়ৰ বিশেষ মহত্ব আছে যাক তলত দেখুওৱা হৈছে ।

पदों से वाक्‍य-रचना करने के संदर्भ में पदक्रम एवं अन्वय का विशेष महत्व है, जिसका विवेचन नीचे दर्शाया गया है:

2.12 পদক্রম / पदक्रम (word order)

পদক্ৰমৰ অৰ্থ হ’ল বাক্যত পদ সমূহক কেনেদৰে সজোৱা হ’ব তাৰ অনুক্ৰম । পদক শব্দ বুলি কোৱাৰ বাবে কিছুমানে পদক্ৰমক শব্দ ক্ৰমো বোলে । সকলো ভাষাৰেই বাক্যত পদ বা শব্দেৰ নিজস্ব অনুক্রম থাকে । উদাহৰণ হিচাপে কোৱা হয় যে ইংৰাজীতে কর্তা+ক্রিয়া+কর্ম (Ram killed Mohan) । এই অনুক্রম হলে হিন্দী ভাষাত হব কর্তা+কর্ম+ক্রিয়া (राम ने मोहन को मार डाला)। ইয়াত হিন্দী বাক্যত পদক্রমৰ ওপৰত আলোচনা কৰা হৈছে । গুৰুত্ব পূৰ্ণ সূত্ৰ তলত দিয়া হ’ল -

‘पदक्रम’ का अर्थ है ‘वाक्‍य में पदों के रखे जाने का क्रम’। ‘पद’ को ‘शब्‍द‘ कहने के कारण कुछ लोग ‘पदक्रम’ को ‘शब्‍दक्रम’ भी कहते हैं। हर भाषा के वाक्‍य में पदों या शब्‍दों के अपने क्रम होते हैं। उदाहरण के लिए अंग्रेजी में कर्ता+क्रिया+कर्म (Ram killed Mohan) का क्रम है तो हिंदी में कर्ता+कर्म+क्रिया (राम ने मोहन को मार डाला)। यहां हिंदी वाक्‍यों में पदक्रम पर विचार किया जा रहा है। मुख्‍य बातें निम्‍नांकित हैं—

(1) কৰ্ত্তা বাক্যৰ আদিতে বহে আৰু ক্রিয়া প্ৰায়েই শেষত বহে / कर्ता वाक्‍य में पहले और क्रिया प्राय: अंत में होती है :
যেনে / जैसे - मोहन गया, लड़का दौड़ा। यों बल देने के लिए क्रम उलट भी सकते हैं। गया वह लड़का, पास हो चुके तुम।

(2) কৰ্ত্তাৰ বিস্তাৰ তাৰ আগত আৰু ক্ৰিয়াৰ বিস্তাৰ কৰ্ত্তাৰ পিছত হয় / कर्ता का विस्‍तार उसके पहले तथा क्रिया का विस्‍तार कर्ता के बाद आता है :
যেনে / जैसे - राम का लड़का मोहन गाड़ी से अपने घर गया।

(3) কৰ্ম অথবা পৰিপূৰক কৰ্ত্তা আৰু ক্ৰিয়াৰ মাজত থাকে / कर्म तथा पूरक कर्ता और क्रिया के बीच में आते हैं :
যেনে / जैसे - राम ने पुस्‍तक ली।
যদি দুটা কার্য্য সম্পাদিত হয় তেতিয়া হলে গৌণ কার্য্যটো প্রথমে আৰু মূখ্য কার্য্যটো পিছত বহে / यदि दो कर्म हों तो गौण कर्म पहले तथा मुख्‍य कर्म बाद में आता है :
যেনে / जैसे - राम ने मोहन को पत्र लिया।
কর্ম আৰু পৰিপূৰকৰ বিস্তাৰ তাৰ আগত বহে / कर्म तथा पूरक के विस्‍तार उनके पूर्व आते हैं:
যেনে / जैसे - राम ने अपने मित्र के बेटे राजीव को बधाई का पत्र लिखा, मोहन अच्‍छा डाक्‍टर है। জোৰ দিয়াৰ বাবে কৰ্ম প্ৰথমতেও বহিব পাৰে / बल देने के लिए कर्म पहले भी आ सकता है :
যেনে / जैसे - पुस्‍तक ले ली तुमने?

(4) বিশেষণ পদ সাধাৰণতে বিশেষ্য পদৰ আগত বহে / विशेषण प्राय: विशेष्‍य के पूर्व आते हैं :
যেনে / जैसे - तेज़ घोड़े को इनाम मिला, अकर्मण्‍य विद्यार्थी फेल हो गया है।

(5) ক্রিয়াবিশেষণ সাধাৰণতে কৰ্ত্তা আৰু ক্ৰিয়াৰ মাজত বহে / क्रियाविशेषण प्राय: कर्ता और क्रिया के बीच में आते हैं :
যেনে / जैसे - बच्‍चा धीरे-धीरे खा रहा है।

(6) সর্বনাম পদ সাধাৰণতে বিশেষ্য পদৰ ঠাইত বহে / सर्वनाम प्राय: संज्ञा के स्‍थान पर आता है

(7) হিন্দীত ক্রিয়া সাধাৰণতে শেষত বহে / हिंदी में क्रिया सामान्‍यत: अंत में आती है :
যেনে / जैसे - मैं चला, मैं अब चला।

2.13 অন্বয় / अन्वय (Agreement)

হিন্দী ভাষাত অন্বয়ৰ অর্থ হল ‘পিছলৈ যোৱা’ অনুৰূপ হোৱা বা ‘সমানতা’। ব্যাকৰণত ইয়াৰ অর্থ হল ব্যাকৰণিক সমসত্বতা অর্থাৎ বাক্যৰ মাজত হওঁক বা বেছি শব্দৰ পাৰস্পৰিক ব্যাকৰণিক সমসত্বাকে অন্বয় বোলা হয় । ই লিঙ্গ, বচন, পুৰুষৰ মূল আৰু বিকৃত ৰূপ ।

‘अन्‍वय’-का अर्थ है ‘पीछे जाना’, ‘अनुरूप होना’ अथवा ‘समानता’। व्‍याकरण में इसका अर्थ है ‘व्‍याकरणिक एकरूपता’ अर्थात् वाक्‍य में हो या अधिक शब्‍दों की आपसी व्‍याकरणिक एकरूपता को अन्‍वय कहते हैं। यह लिंग, वचन, पुरुष, तथा मूल और विकृत रूप की होती है:

(क) सीता घर गई। (दोनों स्‍त्रीलिंग एकचवन)
(ख) लड़का घर गया। (दोनो पुल्लिंग एकवचन)
(ग) वह नेता है (दोनों अन्‍य पुरुष एकवचन)
(घ) सिपाही काले घोड़े पर बैठा है। (दोनों विकृत रूप)

তলত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ শব্দৰ অন্বয়ৰ বিষয়ে সংক্ষেপে বৰ্ণনা কৰা হ’ল / आगे विभिन्‍न प्रकार के शब्‍दों के बीच अन्‍वय पर संक्षेप में विचार किया जा रहा है:

() কৰ্ত্তা আৰু ক্ৰিয়াৰ অন্বয় / कर्ता और क्रिया का अन्वय

(1) যদি কৰ্ত্তাৰ সৈতে কাৰকৰ চিহ্ন যুক্ত নহয় তেতিয়া হ’লে ক্ৰিয়া কৰ্ত্তা অনুসাৰে হয় / यदि कर्ता के साथ कारक-चिह्न न लगा हो तो क्रिया कर्ता के अनुसार होती है :

যেনে / जैसे - लड़की खाना खा रही है, लड़का रोटी खा रहा है। यह ध्‍यान देने की बात है कि कर्म का प्रभाव क्रिया पर ऐसी स्थिति में नहीं पड़ता।

(2) ইয়াৰ বিপৰীতে যদি কৰ্ত্তাৰ সৈতে ने, को, से প্রভৃতি কাৰকৰ চিহ্ন যুক্ত হয় তেতিয়া হলে কৰ্ত্তা আৰু ক্ৰিয়াৰ অন্বয় নহয় / इसके विपरीत यदि कर्ता के साथ ने, को, से आदि कारक-चिह्न लगे हों तो कर्ता और क्रिया का अन्‍वय नहीं होता :

যেনে / जैसे - राम ने रोटी खाई, मोहन को जाना है सीता को जाना है, लड़कों को जाना है, लड़कियों को जाना है, राम से चला नहीं जाता, सीता से चला नहीं जाता, लड़कों से चला नहीं जाता।

(3) কৰ্ত্তাৰ প্ৰতি সন্মান পদৰ্শন কৰাৰ বাবে কৰ্ত্তাৰ একবচনৰ সৈতে বহুবচনৰ ক্ৰিয়া ব্যৱহৃত হয় / कर्ता के प्रति यदि आदर सूचित करना है, तो एकवचन कर्ता के साथ बहुवचन की क्रिया आती है :

যেনে / जैसे - भगवान बुद्ध महान व्‍यक्ति थे, महात्‍मा गांधी मानवता के सच्‍चे नेता थे।

(4) বাক্যত যদি একেই লিঙ্গ, বচন, পুৰুষৰ কাৰক-চিহ্ন বর্জিত কৰ্ত্তা और’ ‘तथा’ আদি শব্দৰ সৈতে সাঙোৰ খাই থাকে তেতিয়া হ’লে সেই লিঙ্গত বহুবচনৰ ক্রিয়া ব্যৱহৃত হয় :

वाक्‍य में यदि एक ही लिंग, वचन, पुरुष के कारक-चिह्न रहित कर्ता ‘आदि‍ से जुड़े हों तो क्रिया उसी लिंग में बहुवचन में होती है :

যেনে / जैसे - राम, मोहन और दिनेश विदेश जा रहे हैं; शीला, अलका तथा करुणा कल आएँगी।

কিন্তু যদি এনে ধৰণৰ শব্দ মিলিত হৈ এটা বস্তুৰ ধাৰণা প্ৰকাশ কৰে তেনে ক্ষেত্ৰত এক বচনৰ ক্ৰিয়া ব্যৱহৃত হয় :

किन्‍तु यदि ऐसे कई शब्‍द मिलकर एक ही वस्‍तु का बोध करा रहे हों तो क्रिया एकवचन में होगी :

যেনে / जैसे - यह रही उसकी घोड़ा-गाड़ी।

(5) ভিন্ন-ভিন্ন লিঙ্গৰ দুটা একবচন কৰ্ত্তা যদি কাৰক চিহ্ন বর্জিত হয় তেতিয়াহলে তাত পুং লিঙ্গ-বহুবচন ক্ৰিয়া ব্যৱহৃত হয়

अलग-अलग लिंगों के दो एकवचन कर्ता यदि कारक-चिह्न रहित हों तो क्रिया पुल्लिंग-बहुवचन में होती है –

যেনে / जैसे - वर और वधू गए, माताजी और पिताजी आएँगे।

(6) যদি ভিন্ন-ভিন্ন লিঙ্গ আৰু বচনৰ কোনো কৰ্ত্তা কাৰক চিহ্ন বর্জিত হয় তেতিয়াহলে তাত ক্ৰিয়া বচন অনুসাৰে বহুবচন হ’ব কিন্তু লিঙ্গ অনুসাৰে শেষ কৰ্ত্তাৰ লিঙ্গ হ’ব :

यदि अलग-अलग लिंगों और वचनों के कई कर्ता कारक-चिह्न रहित हों तो क्रिया वचन की दृष्टि से तो बहुवचन में होगी किन्‍तु लिंग की दृष्टि से अंतिम कर्ता के लिंग के अनुसार: যেমন / जैसे - एक लड़का और कई लड़कियां जा रही हैं, एक लड़की और कई लड़के जा रहे हैं।

(7) যদি একাধিক পুৰুষৰ কৰ্ত্তা থাকে তেতিয়া হলে প্ৰথমে অন্য পুৰুষ,তাৰ পিছত মধ্যম পুৰুষ আৰু সকলোৰে শেষত উত্তম পুৰুষৰ কৰ্ত্তা বহিব ।

यदि कर्ता कई पुरुषों में हों तो पहले अन्‍य पुरुष को उसके बाद मध्‍यम पुरुष को और सबसे अन्‍त में उत्‍तम पुरुष को रखना चाहिए। क्रिया अन्तिम के अनुसार होगी।

যেনে / जैसे - आओ, मोहन तुम और हम पढ़ें : मोहन और तुम जाओ; श्‍याम तुम और मैं चलूंगा।

(8) दर्शन, आँसू, प्राण, होश আদি শব্দ কৰ্ত্তা হিচাপে ব্যৱহৃত হলে ক্ৰিয়াৰ বহুবচন হ’ব ।

दर्शन, आँ सू, प्राण, होश, आदि के कर्ता रूप में आने पर क्रिया बहुवचन में होती है :

যেনে / जैसे - बहुत दिनों बाद आपके दर्शन हुए हैं, शेर को देखते ही मेरे तो प्राण ही सूख गए।

(9) ক্ৰিয়াৰ লিঙ্গ স্পষ্ট নহ’লে তাত পুংলিঙ্গৰ ক্ৰিয়া ব্যৱহাৰ কৰা হয় :

कर्ता के लिंग का पता न हो तो क्रिया पुल्लिंग होती है :

যেনে / जैसे - अभी-अभी कौन बाहर गया है?

() কর্ম আৰু ক্রিয়াৰ অন্বয় / कर्म और क्रिया का अन्वय

কৰ্ত্তাৰ সৈতে কাৰক চিহ্ন থাকিলে ক্ৰিয়া কৰ্ম অনুসাৰে হয়

कर्ता के साथ कारक-चिह्न हो तो क्रिया कर्म के अनुसार होती है :

যেনে / जैसे - राम ने रोटी खाई, सीता ने एक आम खाया, लड़कों ने वह प्रदर्शनी देखी, मोहन को रोटी खानी है, सीता को अभी अखबार पढ़ना है, शीला से यह खाना अब खाया नहीं जाता, रामू से ये सूखी रोटियां नहीं खाई जातीं, बीमार को रोटी खानी चाहिए, बीमार को दूध पीना चाहिए।

কৰ্ম অনুসাৰে ক্ৰিয়া ব্যৱহৃত হোৱাৰ বাবে কৰ্মৰ সৈতে কাৰক চিহ্ন নথকাটো প্ৰয়োজনীয় । যদি কাৰক চিহ্ন থাকে তেতিয়াহলে ক্ৰিয়াই তাক অনুসৰণ নকৰে :

क्रिया के कर्म के अनुसार होने के लिए आवश्‍यक है कि कर्म के साथ कारक-चिह्न न हो। यदि कारक-चिह्न हुआ तो क्रिया उसका अनुसरण नहीं करेगी :

যেনে / जैसे - सीता ने उस चिट्ठी को पढ़ा, राम ने उस चिट्ठी को पढ़ा।

একেদৰে কৰ্ত্তাৰ সৈতে কাৰক চিহ্ন নাথাকিলেও ক্ৰিয়াই কৰ্মক অনুসৰণ নকৰে :

ऐसे ही कर्ता के साथ कारक-चिह्न न हुआ तब भी क्रिया कर्म का अनसुरण नहीं करेगा :

যেনে / जैसे - राम रोटी खा रहा है, सीता चावल खा रही है।

() কৰ্ত্তা আৰু কর্ম নিৰপেক্ষ ক্ৰিয়া / कर्ता और कर्म से निरपेक्ष क्रिया

যদি কৰ্ত্তা আৰু কৰ্ম উভয়ৰ সৈতে কাৰক চিহ্ন থাকে তেতিয়া হ’লে ক্ৰিয়া সদায় পুংলিঙ্গ একবচন হয় :

यदि कर्ता और कर्म दोनों के साथ कारक-चिह्न हों तो क्रिया सदा ही पुल्लिंग एकवचन होती है :

যেনে / जैसे - छात्र ने छात्रा को देखा, छात्रा ने छात्र को देखा, छात्रों ने छात्रा को देखा, छात्राओं ने छात्रों को देखा, मैंने (पुरुष) उसे (स्‍त्री) देखा, उसने (स्‍त्री) मुझे (पुरुष) देखा।

() বিশেষণ আৰু বিশেষ্য পদৰ অন্বয় / विशेषण और विशेष् का अन्वय

যি বিশেষণ পদ আকাৰন্ত হয় তাত বিশেষণৰ অন্বয় ব্যৱহৃত হ’ব পাৰে । শেষত সকলো বিশেষণ, যাক বিশেষণৰ অধ্যায়ত আলোচনা কৰা হৈছে, সদায় অপৰিবৰ্ত্তিত হৈ থাকে :

विशेषण के अन्‍वय का प्रश्‍न केवल उन्‍हीं विशेषणों के साथ उठता है जो आकारांत होते हैं। शेष सभी विशेषण, जैसा कि विशेषण के अध्‍याय में कहा जा चुका है, हमेशा एकरूप रहते हैं:

যেনে / जैसे - सुन्‍दर फूल, सुन्‍दर पत्‍ती, सुन्‍दर फूलों को, सुन्‍दर पत्तियां।

(1) বিধেয়-বিশেষণ ৰূপে আকাৰান্ত বিশেষণ বিশেষ্য পদৰ আগত ব্যৱহৃত হওঁক বা পিছত সেই লিঙ্গ বচন বিশেষ্য অনুসাৰে হয় :

आकारांत विशेषण चाहे विशेष्‍य के पहले आए अथवा बाद में विधेय-विशेषण के रूप में, वह लिंग-वचन में विशेष्‍य के अनुसार ही रहता है :

যেনে / जैसे - वह पेड़ बहुत लंबा है, वह लंबा पेड़ खूबसूरत है, वह लंबी डाली फूलों से लदी है, वह डाली लंबी है।

(2) যদি বিশেষ্য মূল ৰূপে ব্যবহৃত হয় তেতিয়াহলে আকাৰন্ত বিশেষণ পদো মূল ৰূপে ব্যবহৃত হয়, কিন্তু যদি সেইটো বিকৃত ৰূপত থাকে তেতিয়াহলে বিশেষণ পদো বিকৃত ৰূপত থাকে :

यदि विशेष्‍य मूल रूप में है तो आकारांत विशेषण भी मूल रूप में आता है, किन्‍तु यदि वह विकृत रूप में है तो विशेषण भी विकृत रूप में आता है :

যেনে / जैसे - लंबा लड़का गया, लंबे लड़के को बुलाओ।

বিশেষ্য বিকৃত ৰূপত আছে কিন্তু পৰিবৰ্ত্তিত হোৱা নাই তেনে ক্ষেএতো বিশেষণ পৰিবৰ্ত্তিত হ’ব :

विशेष्‍य विकृत रूप में हो किन्‍तु परिवर्तित न हो, तब भी विशेषण परिवर्तित हो जाएगा:

যেনে / जैसे - पीला फूल खिला है, पीले फूल को तोड़ लो।

(3) এটা বিশেষণৰ কেবাটাও বিশেষ্য থাকিলেও এই নিয়মৰ প্ৰযোজ্য হয়

एक विशेषण के कई विशेष्‍य हों तब भी ये ही नियम लागू होते हैं:

যেনে / जैसे - वह बड़ा और हरा मकान सुन्‍दर है, उस बड़े और हरे मकान में कौन रहता है?

(4) বহু সমাস নোহোৱা বিশেষ্য পদৰ বিশেষণ নিকটবৰ্ত্তী বিশেষ্য পদৰ অনুৰূপ হয় ।

अनेक समासरहित विशेष्‍यों का विशेषण निकटवर्ती विशेष्‍य के अनरूप होता है।

যেনে / जैसे - भोले-भाले बच्‍चे और बच्चियां, भोली-भाली बच्चियां और बच्‍चे।

(.) সম্বন্ধ আৰু সম্বন্ধীয় অন্বয় / संबंध और संबंधी का अन्वय

ওপৰত বিশেষণৰ বাবে যি নিয়ম দিয়া হৈছে সেয়া সম্বন্ধৰ ৰূপৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰষোজ্য । বাস্তবত সম্বন্ধৰ ৰূপ বিশেষণেই হয় আৰু সম্বন্ধী বিশেষ্য পদ হয় :

सम्‍बन्‍ध के रूपों पर भी वही नियम लागू होते हैं, जो ऊपर विशेषण के बारे में दिए गये हैं। वस्‍तुत: सम्‍बन्‍ध के रूप विशेषण ही होते हैं तथा सम्‍बन्‍धी विशेष्‍य होता है :

যেনে / जैसे - यह मेरी छड़ी है, यह छड़ी मेरी है, उसकी माताजी तथा पिताजी गये, उसके पिताजी तथा माताजी गईं।

() সর্বনাম আৰু বিশেষ্য পদৰ অন্বয় / सर्वनाम और संज्ञा का अन्वय

(1) য’ত সর্বনাম পদ ব্যবহৃত হয় তাত সি তাৰ বিশেষ্য পদৰ লিঙ্গ-বচনক অনুসৰণ কৰে :

सर्वनाम उसी संज्ञा के लिंग-वचन का अनुसरण करता है, जिसके स्‍थान पर आता है :

যেনে / जैसे - वह (सीता) गई, वह (राम) गया, वे (लड़के) गए, मेरे पिताजी और बड़े भाई आए हैं, वे (लोग) कल जाएँगे।

(2) সম্ভাষনৰ ক্ষেত্ৰত এক বচন আৰু বিশেষ্য পদৰ বাবে সৰ্বনামৰ বহু বচনৰ ৰূপ ব্যৱহৃত হয় ।

आदर के लिए एकवचन संज्ञा के लिए बहुवचन सर्वनाम का प्रयोग होता है।

যেনে / जैसे - पिताजी आए हैं और वे एक-दो दिन रुकेंगे; उसके बाद उन्‍हें बम्‍बई जाना होगा।

(3) কোনো জাতিৰ প্রতিনিধি ৰূপে ‘मैं’ ৰ পৰিবৰ্ত্তে ‘हम’ ব্যবহৃত হয় । একেদৰে ‘मेरा’ ৰ পৰিবৰ্ত্তে ‘हमारा’ আদি শব্দ ব্যবহৃত হয় । সেই বাবেই সম্পাদক, প্রতিনিধি মণ্ডলৰ নেতা, দেশৰ প্রতিনিধি, দেশৰ প্রতিনিধি স্বৰূপ ভাষণৰত ৰাষ্ট্রপতি, প্রধানমন্ত্রী আদিয়ে- हम, हमारा ইত্যাদি শব্দ ব্যৱহাৰ কৰে, मैं, मेरा ইত্যাদি শব্দ ব্যবহাৰ নকৰে। যদি তেওঁলোকে मैं, मेरा ইত্যাদি শব্দ ব্যৱহাৰ কৰে তেতিয়া হ’লে সেয়া তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত ৰূপ বুজায়।

किसी वर्ग के प्रतिनिधि के रूप में ‘मैं’ के स्‍थान पर ‘हम’ का प्रयोग होता है। इसी प्रकार ‘मेरा’ के स्‍थान पर ‘हमारा’ आदि अन्‍य रूपों का भी। इसीलिए संपादक, प्रतिनिधि-मंडल का नेता, देश का प्रतिनिधि, देश की ओर से बोलनेवाला राष्‍ट्रपति, प्रधानमंत्री आदि हम, हमारा आदि का ही प्रयोग करते हैं, मैं, मेरा आदि का नहीं। यदि वे मैं, मेरा आदि का प्रयोग करें तो उसका अर्थ उनका व्‍यक्तिगत रूप आदि होता है।

(4) तू, तुम, आप তিনিওটা শব্দই মধ্যম পুৰুষৰ, কিন্ত ব্যবহাৰৰ ক্ষেত্রত বিশেষ্য পদ অনুসাৰে ব্যবহৃত হয়। এই তিনিটা শব্দৰ সর্বনামৰ প্রয়োগ পূৰ্বতে বৰ্ণনা কৰা হৈছে ।

तू, तुम, आप तीनों ही मध्‍यम पुरुष हैं, किन्‍तु प्रयोग में वे सम्‍बन्धित संज्ञा के अनुसार आते हैं। तीनों का अन्‍तर सर्वनाम के प्रसंग में बतलाया जा चुका है।

2.14 अध्याहार / অধ্যাহাৰ

বাক্যৰ অর্থ বুজাবৰ বাবে বাক্য গঠনৰ সময়ত এনে কিছু শব্দ ব্যবহাৰ কৰা হয় যিবোৰ ব্যবহাৰ নকৰিলও বাক্যৰ অর্থৰ কোনো পৰিবৰ্ত্তন নহয়, এইবোৰকে অধ্যাহাৰ বুলি কোৱা হয় ‘राम जा रहा है और मोहन भी’ বাক্যৰ সম্পূৰ্ণ বাক্যটি হ’ল : ‘राम जा रहा है और मोहन भी जा रहा है’, কিন্তু শেষেৰ ’जा रहा है’ লুপ্ত কৰি বাক্যক এনেদৰে সংক্ষিপ্ত কৰা হ’ল ।

अध्‍याहार का अर्थ है, वाक्‍य का अर्थ करते समय कुछ ऐसे शब्‍दों को लाना जिन्‍हें वाक्‍य बनाते समय छोड़ दिया गया है क्‍योंकि उनके न रहने पर भी उस प्रसंग में वाक्‍य को समझने में बाधा नहीं पड़ती। ‘राम जा रहा है और मोहन भी’ वाक्‍य मूलत: हे ‘राम जा रहा है और मोहन भी जा रहा है’, किन्‍तु अन्तिम ’जा रहा है’ का अध्‍याहार करके वाक्‍य को यह संप्क्षित रूप दे दिया गया है।

অধ্যাহাৰৰ কিছু প্ৰকাৰ ভেদ আছে : ক) কৰ্ত্তাৰ অধ্যাহাৰ – सुना है राजा साहब के घर चोरी हो गई (খ) ক্রিয়াৰ অধ্যাহাৰ (1) প্রচলিত প্রবাদ : घर की मुर्गी दाल बराबर, नया नौ दिन पुराना सौ‍ दिन। (2) राम जा रहा है और मोहन। ইয়াত ‘जा रहा है’ ৰ অধ্যাহাৰ, (ग) বাক্যাংশৰ অধ্যাহাৰ– (अ) প্রশ্নোত্তৰত : প্রশ্ন – तुम्‍हारा नाम क्‍या है? উত্তৰ - राम (‘मेरा नाम’ আৰু ‘है’ ৰ অধ্যাহাৰ)। (आ) অন্য স্থানত : वह ऐसा सीधा है जैसे गाय (‘सीधी होती है’ ৰ অধ্যাহাৰ)।

अध्‍याहार कई प्रकार का हाता है : (क) कर्ता का अध्‍याहार – सुना है राजा साहब के घर चोरी हो गई, (ख) क्रिया का अध्‍याहार – (1) लोकोक्तियों में : घर की मुर्गी दाल बराबर, नया नौ दिन पुराना सौ‍ दिन। (2) राम जा रहा है और मोहन। यहां ‘जा रहा है’ का अध्‍याहार है, (ग) वाक्‍यांश का अध्‍याहार – (अ) प्रश्‍नोत्‍तर में : प्रश्‍न – तुम्‍हारा नाम क्‍या है? उत्‍तर- राम (‘मेरा नाम’ तथा ‘है’ का अध्‍याहार)। (आ) अन्‍यत्र : वह ऐसा सीधा है जैसे गाय (‘सीधी होती है’ का अध्‍याहार)।

 

************************


অধ্যায় / अध्याय 3

আপুনি অনুগ্ৰহ কৰি মোক সহায় কৰিব নে?

3.1 বজাৰত (बजारत) / बाजार में / At Bazar

বজাৰত (बाजारत) / बाजार में / At Bazar
দোকানত সাধাৰণ অনুসন্ধান
दोकानत साधारण अनुसन्धान
दुकानों में सामान्य पूछताछ General enquiries at the shop
কাপোৰৰ দোকানত
कापोरर दोकानत
कपड़े की दुकान पर At a Cloth Store
গেলামালৰ দোকানত
गेलामालर दोकानत
पंसारी की दुकान पर At a Grocer’s shop
দৰ্জিৰ দোকানত
दर्जिर दोकानत
दर्जी की दुकान पर At a Tailor’s shop
ড্ৰাই ক্লিনাৰ্চৰ দোকানত
ड्राइक्लिनारर दोकान
डाई क्‍लीनर की दुकान पर At a Drycleaner’s shop
ঘড়ীৰ দোকানত
घड़िर दोकानत
घड़ी साज़ की दुकान पर At a Watchmaker’s shop
নাপিতৰ দোকানত
नापितर दोकानत
नाई की दुकान में At the Barber’s shop
 
দোকানত সাধাৰণ অনুসন্ধান
दोकानत साधारण अनुसन्धान
दुकानों में सामान् पूछताछ General enquiries at the shops
ৰেডিমেড কাপোৰৰ দোকান ক’ত?
रेडीमेड कपोरर दोकान कोत?
रेडीमेड कपड़ों की दुकान कहां है? Where’s the readymade garment store?
মই এটা ছাৰ্ট কিনিব বিচাৰো।
मई एटा शार्ट किनब ‍बिचारो।
मुझे एक कमीज खरीदनी है। I want to buy a shirt.
এইটোৰ দাম কিমান?
एइटोर दाम किमान?
इसका दाम क्‍या है? How much does this cost?
আপোনাৰ তাত ইয়াতকৈ কম দামী বস্তু আছেনে?
आपोनार तात इयातकै कम दामी वष्तु आछेने?
क्या आपके पास इससे कम दाम की कोई चीज है? Do you have something less expensive?
অনুগ্ৰহ কৰি বিল খন দিয়ক।
अनुग्रह करि बिलखन दियक।
कृपया बिल दीजिए। Please, may I have the bill?
পইচা ক’ত দিম?
पइचा कोत दिम?
पैसे कहां देने होंगे ? Where do I pay?
আপোনাৰ ওচৰত এশ টকাৰ খুচুৰা আছেনে?
आपोनार उचरत एश टकार खुचुरा आछेने?
क्या आपके पास सौ रुपए के  छुट्टे हैं? Do you have change for a hundred rupee note?
আপুনি চিগাৰেট বিক্ৰি কৰেনে?
आपुनि सिगारेट बिक्रि कॉरेने?
क्या आप सिगरेट बेचते हैं? Do you sell cigarettes?
আপুনি এই বস্তু বোৰৰ দাম কমাব নেকি?
आपुनि एई बस्तुबोरर दाम कमाव नेकि?
क्या आप इन सामानों पर कोई छूट देंगे? Do you allow some rebate on these items?
বস্তুবোৰ প্যাক কৰি দিয়ক।
बस्तुबोर पैक करि दियक।
कृपया इन सामानों को पैक कर  दें। Please get these things packed.
গহনাৰ দোকান সমূহ কোন ফালে?
गहनार दोकान समूह कोन फाले?
गहने की दुकान किस तरफ है? Which way are the jewellery shops?
 
কাপোৰৰ দোকানত
कापोरर दोकानत
कपड़े की दुकान पर At a cloth store
এই শাড়ীখন কিমান দীঘল?
एई शाड़ि खन किमान दीघल?
साड़ी की चौड़ाई कितनी है? What is the width of this saree?
শাড়ীখন কিমান মিটাৰৰ?
शाड़िखन किमान मिटारर?
साड़ी कितने मीटर है? How many metres is this saree?
শাড়ীৰ সৈতে ব্লাউজ পিচ আছে নেকি?
शाड़िर सौते ब्लाउज पिस आछे नेकि?
क्‍या साड़ी के साथ ब्‍लाउज पीस भी है? Is there a blouse piece with saree?
এই কাপোৰৰ এক মিটাৰৰ দাম কিমান?
एई कापोरर ऐक मिटारर दाम किमान?
इस कपड़े के एक मीटर का क्या मूल्य है? How much a meter is this material?
মোক কম দামী কিবা দেখুৱাওক
मोक कम दामी किबा देखुवाउक।
इससे कुछ हल्‍का कपड़ा दिखाइए। Please show me something less expensive.
অলপ বেচি উচ্চমানৰ চাবলৈ বিচাৰোঁ
अलप वेचि उच्चमानर चावलै बिचारोँ।
इससे कुछ और बढ़िया चीज दिखाइए। I would like to see a better quality.
মোৰ এটা ছাৰ্টৰ বাবে কিমান কাপোৰৰ প্ৰয়োজন?
मोर एटा शार्टर बाबे किमान कापोरर प्रयोजन?
मेरी एक कमीज के लिए कितना कपड़ा लगेगा? How much fabric will I need for a shirt?
কাপোৰৰ ৰং নাযায়তো? कापोरर रं नाजायतो? कपड़े का रंग पक्‍का है न? Is the colour fast?
কাপোৰ ধোৱাৰ পিছত চুটি হৈ নাযায়তো?
कापोर धोवार पिछत चुटि है नाजायतो?
कपड़ा धुलने पर सिकुड़ तो नहीं जाएगा? I hope the fabric won’t shrink in the wash.
মোক আৰু কেইটামান ৰং দেখুৱাওক
मोक आरो केइटामान रंग देखुवाउक?
कुछ और रंग दिखाएंगे? Will you show me some more shades?
এই ৰংটো মেচ্ কৰা নাই
एई रंगटो मेच करा नाइ।
यह मैच नहीं करता। This doesn’t match.
কোন মিলৰ কাপোৰ?
कोन मिलर कापोर?
यह किस मिल का कपड़ा है? Which mill-brand is this?
এই কাপোৰৰ ওপৰত কিবা ৰেহাইৰ ব্যৱস্থা আছেনে?
ऐइ कापोरर उपरत किबा रेहाइर बेवस्था आछेने?
क्‍या इस पर कोई छूट है? Is there any discount on this?
 
গেলামালৰ দোকানত
गेलामालर दोकानत
पंसारी की दुकान पर At the grocer’s shop
মোক দুই কেজি চাউল/আটা দিয়ক
मोक दुई केजी चाऊल / आटा दीयक।
मुझे दो किलो चावल/आटा दे दीजिए। Please give me 2 kilos of rice/flour.
এক কেজি বনস্পতি তেলৰ দাম কিমান?
एक केजी बनश्पति तेलर दाम किमान?
एक किलो वनस्‍पति तेल का डिब्‍बा कितने में मिलेगा? How much is a one-kilo tin of Vegetable oil?
মোক আধা লিটাৰ সৰিয়হৰ / নাৰিকলৰ তেল লাগে
मैक आधा लिटार सोरियह / नारिकल तेल लागे।
मुझे आधा किलो सरसों का तेल/नारियल का तेल चाहिए। I want half a kilo of mustard/coconut oil.
চেনিৰ দাম কিমান?
चेनिर दाम किमान?
चीनी क्‍या भाव है? What’s the price of sugar?
আপুনি দিয়াশলাইৰ বাকচ বিক্ৰি কৰেনে?
आपुनि देयाशलाई बाकच बिक्रि करेने?
क्‍या आपके यहां माचिस है? Do you sell match-boxes?
আপোনাৰ দোকানত কাপোৰ ধোৱা চাবোন আছেনে?
आपोनार दोकानत कापोर धोवा साबोन आछेने?
क्‍या आपके पास कपड़ा धोने का साबुन है? Do you have washing soap?
অনুগ্ৰহ কৰি বস্তুবোৰ বেগত ভৰাই দিয়ক
अनुग्रह करि बस्तुवोर बेगत भराइ दियक।
जरा इन चीजों को थैले में डाल दें। Please put these things in the bag.
আপুনি বস্তুবোৰ এই ঠিকনাত পঠাই দিব পাৰিবনে?
आपुनि बस्तूबोर एई ठिकानात पठाइ दिब पारिबने?
क्‍या आप यह सारा सामान इस पते पर पहु्ंचा सकेंगे? Can you send all these things to this address?
ইয়াতৈক ডাঙৰ বাকচ দেখুৱাওক
इयातकै डाङर बाकच देखुवाउक।
इससे बड़ा डिब्‍बा दिखाइए। Show me a bigger pack.
এই প্যাকেটটোৰ ওজন কিমান?
एई पैकेटटोर उजन किमान?
इस पैकेट का वजन क्‍या है? What’s the weight of this packet?
 
দৰ্জিৰ দোকানত
दर्जिर दोकानत
दर्जी की दुकान पर At the Tailor’s shop
মই এটা জেকেট চিলাই কৰিব বিচাৰো
मई एटा जैकेट चिलाई करिब बिचारो।
मैं एक जैकेट सिलवाना चाहता (चाहती) हूं। I would like to get a jacket stitched.
মোৰ জোখটো লওকঁ
मोर जोखटो लउक
मेरा नाप ले लीजिए। Please take my measurements.
জেকেটটো কেতিয়া তৈয়াৰ হ’ব?
जेकेटटो केतिया तोयार हब?
कपड़े कब तक सिल जाएंगे When will the clothes be ready?
এই কোটটো / ব্লাউজটো অলপ ঢিলা / টাইট বনাব
एई कोट/ ब्लाउजटो अलप ढिला/टाईट बनाब।
कोट/ब्‍लाउज थोड़ा ढीला/चुस्‍त कर दीजिए। Please make the coat/blouse a little loose/tight.
এই পেন্টটোৰ কোমৰ খুব টাইট।
एई पैन्टटोर कोमर खूब टाइट।
पैंट कमर पर बहुत तंग है। These trousers are too tight around the waist
পেন্টটোৰ তলৰ ঘেৰ ষোল্ল ইঞ্চি ৰাখক।
पैन्टेटोर तलर घेर शोल्ल इंची राखक।
पैंट की मोरी सोलह इंच रखिए। I want the trouser bottom to be sixteen inches.
কান্ধটো ওলমি আছে।
काँधटो उलमि आछे।
कंधा झूल गया है। The shoulder is sagging.
চিলাই কৰাৰ সময়ত অতিৰিক্ত কাপোৰ ৰাখিব।
सिलाई करार समयत अतिरिक्त कापोर राखिब।
सिलाई की जगहथोड़ा कपड़ा अलग से रखें जिससे जरूरत पड़ने पर इसे ढीला किया जा सके। काफ़ी दबाव रखिए। Please take in extra material at the seams for letting out.
বুটাম লগাই দিয়ক।
बुटाम लगाइ दियक।
बटन टाँक दीजिए। Please stitch the buttons.
বুটামৰ ঘৰ টান/ঢিলা।
बोतामर घर टान / ढिला।
बटन के छेद बड़े /ढीले हैं। The button-holes are loose.
পাঞ্জাবী সাজুঁ হৈছেনে?
पांजाबी साजु हैछेने?
क्‍या कुर्ता तैयार है? Is the kurta ready?
এযোৰ চু্ট চিলোৱাৰ বাবদ আপোনাক কিমান মজুৰি লাগিব?
एजोर सूट चिलोवार बाबद आपोनार किमान मजुरि लागिब?
सूट की सिलाई पर कितना खर्च आएगा? What are your stitching charges for a suit?
 
ড্ৰাই ক্লিনাৰৰ দোকানত
ड्राई क्लिनारर दोकानत
ड्राई क्लीनर की दुकान पर At the Drycleaner’s shop
এটা চিল্কৰ ছাৰ্ট ধোৱাৰ খৰচ কিমান?
एता सिल्कर सार्ट धोवार खरच किमान?
रेशमी कमीज की धुलाई का खर्च कितना होगा? How much does it cost to clean a silk shirt?
চুৱেটাৰৰ হাতখন ৰিফু কৰাব লাগিব।
सोयेटारर हातखन रिफू कराब लागिब।
स्‍वेटर की आस्‍तीन रफू करनी है। The sleeve of the sweater has to be darned.
কাইলৈ কাপোৰবোৰ পামনে?
काईलै कापोरबोर पामने?
क्‍या कपड़े कल मिल जाएंगे? Will I be able to collect the clothes tomorrow?
এই পোছকৰ ওপৰত কি ৰং ডাই কৰা হ’ব?
एई पोशाकर उपरत कि रंग डाई करा हॅब?
इस कपड़े पर कौन-सा रंग चढ़ सकता है? What colour can you dye this dress?
এই ক্ষেত্ৰত কিমান সময় লাগিব?
एई क्षेत्रत किमान समय लागिब?
इसमें कितना समय लगेगा? How long will it take?
মই এইটো যিমান সোনকালে পাৰি ধোৱাটো বিচাৰোঁ।
मई एइटो ‍जिमान सोनकाले पारि धोवाटो बिचारो।
मैं इसे जल्‍दी धुलवाना चाहता (चाहती) हूं। I would like this cleaned urgently.
এই দাগটো আপুনি উঠাব পাৰিবনে?
एई दागटो आपुनि ऊठाब पारिबने?
क्‍या यह दाग निकल जाएगा? Will you be able to remove this stain?
পেন্টবোৰ ঠিক ভাবে ইস্ত্ৰি কৰা হোৱা নাই
पैंटबोर ठिक भाबे ईस्त्री करा होवा नाई।
पैंट पर ठीक तरह से इस्‍त्री नहीं हुई है। The trousers have not been properly ironed.
এই দাগটো কিয় ৰৈ গ’ল?
एई दागटो किय रै गोल?
यह दाग कैसे रह गया? How come this stain is still there?
এই ৰংটো পাতল, মোক আৰু গাঢ় ৰং লাগে
एई रौंग पातल, मोक आरु गाढ़ रंग लागे।
रंग फीका है, मुझे और अधिक गाढ़ा रंग चाहिए। It’s pale. I want a darker shade.
 
ঘড়ীৰ দোকানত
घड़िर दोकानत
घड़ी साज की दुकान पर At a Watch-maker’s shop
ঘড়ীৰ কাচঁখন সলাই দিয়ক।
घड़िर काचखन सलाई दियक।
घडी का शीशा बदल दीजिए। Please replace the glass on this watch.
মোক এটা নতুন ষ্ট্ৰেপ লাগে।
मोक ऐटा नोतून स्ट्रैप लागे।
मुझे एक नया स्‍ट्रैप चाहिए। I would like a new strap.
এই দেৱাল ঘড়ীটোৰ গেৰান্টি কিমান দিনৰ?
एई देवाल घड़िटोर गेरान्टि किमान दिनर?
इस दीवार घड़ी की गारंटी कितनी है? What’s the guarantee period of this wall-clock?
এই ঘড়ীটো ইয়াৰে নে বিদেশী?
एई घड़िटो ईयारे ने बिदेशी?
क्‍या यह घडी यहीं की/बाहर की बनी है? Is this watch indigenous/imported?
ঘড়ী পৰিস্কাৰ কৰাৰ বাবে কিমান টকা লয়?
घड़ि परिश्कार करार बाबे किमान टका लय?
आप घडी की सफ़ाई के कितने पैसे लेते है? What are your charges for cleaning?
মোৰ ঘড়ীটো চলা নাই।
मोर घड़िटो चला नाई।
मेरी घड़ी बंद हो गई है। My watch has stopped working.
এইটো মেৰামতি কৰি দিয়ক।
एईटो मेरामति करि दियक।
इसकी मरम्‍मत कर दीजिए। Please repair it.
এই ঘড়ীটো প্ৰতিদিন পাঁচ মিনিট কৈ ফাষ্ট চলে।
एई घोड़िटो प्रतिदिन पाँच मिनिट कै फाष्ट चले।
यह घड़ी पांच मिनट तेज हो जाती है। This watch gains five minutes a day.
এই এলাৰ্ম ঘড়ীটো প্ৰতিদিন পাঁচ মিনিট শ্লো যায়।
एई एलार्म घोड़िटो प्रतिदिन पाँच मिनिट श्लो जाय।
यह अलार्म घड़ी रोज सात मिनट पीछे हो जाती है। This alarm clock loses seven minutes a day.
বেলেন্স ভাগি গৈছে।
बेलेंस भागि गैछे।
इसकी बाल-कमानी टूट गई है। The balance is broken.
ঘড়ীৰ চাবিটো ভাগি গৈছে।
घोड़िर चाबिटो भागि गैछे।
घड़ी की चाबी टूट गई है। The winding key has broken.
 
নাপিতৰ দোকানত
नापितर दोकानत
नाई की दुकान में At the Barber’s shop
মই নখ কটাব বিচাৰোঁ।
मई नख कटाब बिचारो।
मेरे नाखून काट दीजिए। I want my nails trimmed.
মোৰ মূৰত তেল মালিচ কৰি দিয়ক।
मोर मूरत तेल मालिश करि दियक।
सिर में तेल-मालिश कर दीजिए। Please give my head on oil massage.
মই চুলি কেকোঁৰা কৰিব বিচাৰোঁ।
मइ चुलि केकोँरा करिब बिचारो।
मैं बाल घुंघराले कराना चाहता हूँ। I want my hair curled.
ৰেজাৰ ব্যৱহাৰ নকৰিব।
रेजर ब्‍यवहार नकरिब।
उस्‍तरा न लगाइए। Please don’t use razor.
মই বব্ কাট কৰিব বিচাৰোঁ।
मई बॉब काट करिब बिचारो।
मैं बॉब कट कराना चाहती हूं। I want a bobbed cut.
মোৰ চুলি কাটি দিয়ক।
मोर चूलि काटि दियक।
मेरे बाल काट दीजिए। I want a hair-cut, please.
মোৰ দাড়ি কমাই দিয়ক।
मोर दाड़ि कमाई दियक।
मेरी दाढ़ी बना दीजिए। I need a shave.
মোৰ চুলি অলপ চুটি কৰি দিয়ক।
मोर चूलि अलप छुटि करि दियक।
मेरे बाल छोटे कर दीजिए। Trim my hair short.
চুলি খুব বেছি চুটি কৰিব নিবিচাৰোঁ।
चूलि खूब बेछि चुटि करिब निबिचारो।
मैं बाल बहुत छोटे कराना नहीं चाहता। I don’t want it too short.
মোৰ চুলিত চেম্পু কৰি দিয়ক।
मोर चुलित शैम्पू करि दियक।
मेरे बाल शैंपू कर दीजिए। I want to get my hair shampooed.
মোৰ ঝুলপি ঠিক কৰি দিয়ক।
मोर झूलपि ठीक करि दियक।
मेरी कलमें ठीक कर दीजिए। Please trim my sideburns/

3.2 সোধা-পোছা (सोधा-पोछा)/ पूछ-ताछ

সোধা-পোছা / (सोधा-पोछा) पूछताछ Enquiries
ক’ত
कोत
कहां Where
কেনেদৰে
केनेदरे
कैसे How
কেতিয়া
केतिया
कब When
কি
कि
क्‍या What
কোন
कोन
कौन Who
কিয়
किय
क्‍यों Why
কোনটো
कोनटो
कौन-सा Which
 
/ कोत कहां Where
টিকট ঘৰ ক’ত?
टिकट घर कोत?
टिकट घर कहां है? Where’s the Booking Office?
চৌৰাঙ্গীলৈ যোৱাৰ বাচ ক’ত পাম?
चौरांगीलै योवार बास कोत पाम?
चौरंगी जाने के लिए बस कहां मिलेगी? Where do I get the bus for Chowrangee?
লেটাৰ বক্স ক’ত?
लेटार बक्स कोत?
लेटर बॉक्‍स कहां है? Where’s the letter box?
এই অঞ্চলৰ পুলিচ ষ্টেচন ক’ত?
एई अन्चलर पुलिस स्टेशन कोत?
इस क्षेत्र का थाना कहां है? Where’s the police station of this area?
মই পথৰ মানচিত্ৰ ক’ত পাম?
मइ पथर मानचित्र कोत पाम?
मुझे रोड मैप कहां मिलेगा? Where can I get a road map?
আপুনি ক’ত থাকে?
आपुनि कोत थाके?
आप कहां रहते (रहती) हैं? Where do you live?
ভাল চাউল ক’ত কিনিবলৈ পাম?
भाल चाउल कोत किनिबलै पाम?
अच्‍छा चावल कहां मिलेगा? Where can I buy some good rice?
কলেজখন ক’ত?
कॉलेजखन केत?
कॉलेज किस जगह है? Where exactly is the college?
 
কেনেদৰে केनेदरे कैसे How
এয়াৰপোৰ্টলৈ যাবলৈ কিমান সময় লাগিব?
एयारपोर्टलै जाबलै किमान समय लागिब?
हवाई अड्डा पहुंचने में कितना समय लगेगा? How long does it take to get to the airport?
ইয়াৰ পৰা ডাক বাংলা কিমান দূৰৈত?
इयार परा डाक बांग्ला किमान दूर?
डाक बंगला यहां से कितनी दूर है? How far is the Dak Bungalow from here?
ইয়াত দোকান কিমান সময়লৈ খোলা থাকে?
इयात दोकान किमान समयलै खोला थाके?
यहां दुकानें कितने बजे तक खुली रहती हैं? How long do the shops remain open in this area?
এই আমৰ দাম কিমান?
एई आमर दाम किमान?
इस आम का क्‍या दाम  है? How much are these mangoes?
আপুনি তেওঁৰ সৈতে কেনেদৰে যোগাযোগ কৰিব?
आपुनी तेउर सैते केनेदरे योगायोग करिब?
आप उनसे कैसे मिलेंगे (मिलेंगी)? How will you get in touch with him?
আপোনাৰ মা কেনে আছে?
आपोनार मा केने आछे?
आपकी माताजी कैसी हैं ? How is your mother?
 
কেতিয়া  केतिया कब When
পুৰণা দিল্লীলৈ যোৱাৰ শেষ বাচ কেতিয়া?
पूरणा दिल्लीलै जोवार शेष बास केतिया?
पुरानी दिल्‍ली के लिए आखिरी बस कितने बजे चलती है? When is the last bus to Old Delhi?
ট্রেইন কেতিয়া আহিব?
ट्रेन केतिया आहिब?
ट्रेन कब आएगी? When will the train come?
চিনেমা কেতিয়া আৰম্ভ হ’ব?
सिनेमा केतिया आरम्भ हब?
फिल्‍म कब शुरू होती है? When does the film begin?
আমি কেতিয়া দেখা কৰিব পাৰো?
आमि केतिया देखा करिब पारो?
हम कब मुलाकात कर सकते हैं? When can we meet?
 
কিমান किमान कितना/ कितने What
অফিচ কিমান সময়ত বন্ধ হয়?
अफिस किमान समयत बन्ध हब?
दफ्तर कितने बजे बंद होता है? At what time does the office close?
ইয়াত স্কুটাৰৰ মিটাৰ চাৰ্জ কিমান?
इयात स्कूटारर मिटार चार्ज किमान?
यहां पर स्‍कूटर का मीटर रेट क्‍या है? What are the meter charges for scooter here?
দ্ৰাইভাৰ, ভাৰা কিমান?
ड्राइभार, द्राइभार भारा किमान?
ड्राइवर, कितना किराया हुआ? Driver, what’s the fare?
এই কামিজটোৰ দাম কিমান?
एई कामिजटोर दाम किमान?
इस कमीज का दाम क्‍या है? What’s the price of this shirt?
কেইটা বাজিছে?
केइटा बाजिछे?
क्‍या समय हुआ है? What’s the time?
আপুনি চাবলৈ বিচাৰে নেকি?
आपुनि चाबलै बिचारे नेकि?
आप क्‍या देखना चाहेंगे (चाहेंगी)? What would you like to see?
 
কোন कोन कौन Who
এই পর্যটক বাচখনৰ পথপ্রদর্শক কোন?
एई पर्जटक बासखनर पथप्रदर्शक  कोन?
इस टूरिस्‍ट बस का गाइड कौन है? Who is the guide in this tourist bus?
আপুনি কাৰ সৈতে দেখা কৰিব বিচাৰে?
आपुनि कार सैते देखा करिब बिचारे?
आप किनसे मिलना चाहते (चाहती) हैं? Whom do you want to meet?
এইজন ব্যক্তি/ভদ্রলোক কোন?
एई बैक्ति / भद्रलोक कोन?
वह (आदमी) कौन है? Who is that person?
এই প্রাসাদটো  কোনে তৈয়াৰ কৰিছে?
एई प्रासादटो कोने तैयार ?
यह महल किसने बनाया? Who built this palace?
এই স্মৃতিস্তম্ভ কাৰ?
एई सृतिस्तंभ कार?
यह स्‍मारक किसका है? Whose monument is this?
 
কিয় किय क्यों Why
ইয়াত কিয় ইমান লোক সমবেত হৈছে?
इयात किय इमान लोक समवेत हैछे?
यहां पर लोग इकट्ठे क्‍यो हुए हैं? Why have people assembled here?
আপুনি আমাৰ লগত নাহে কিয়?
आपुनि आमार सैते नाहे किय?
आप हमारे साथ क्‍यों नहीं चलती (चलते)? Why don’t you accompany us?
আজি  চাকৰ / ঝাৰুদাৰ কিয় অহা নাই?
आ‍जि चाकर / झाड़ूदार किय अहा नाइ?
आज नौकर/जमादार क्‍यों नहीं आया? Why didn’t the servant/sweeper turn up today?
 
কোনটো  कोनटो कौन-सा Which
এইটো কোন ষ্টেচন?
एईटो कोन स्टेशन?
यह कौन-सा स्‍टेशन है? Which station is this?
ইয়াৰ কোন কোন হোটেলত পাশ্চাত্য খাদ্য পোৱা যায়?
इयात कोन कोन होटेलत पाश्चात्त  खाद पोवा जाय?
यहां कौन-कौन से होटल पाश्‍चात्‍य ढंग को खाना देते हैं? Which hotels serve Western meals here?
এই চহৰৰ চাবলগীয়া স্থান কি কি?
एई शहरर चाबलगीया स्थान कि कि?
इस शहर में कौन-कौन सी जगहें देखने लायक हैं? Which places are worth seeing in this city?
সংসদলৈ কোনখন বাচ যায়?
संसदलै कोनखन बास जाय?
कौन-सी बस संसद जाती है? Which bus goes to Parliament?
মই কোনখন বাচত উঠিম?
मइ कोनखन बासत ऊ‍थिम?
मुझे कौनस-सी बस लेनी चाहिए? Which bus should I board?
পালমলৈ যোৱা ৰাস্তা কোনটো?
पालमलै जोवार रास्ता कोनटो?
पालम के लिए कौन-सी सड़क है? Which is the road to Palam?
আপোনাৰ ঘৰ কোনটো?
आपेनार घर कोनतो?
आपका घर कौन-सा है? Which house is your’s?

3.3 অভিব্যক্তি (अभिब्यक्ति) /  अभिव्यक्तियॉं /  EXPRESSIONS

  • সাধাৰণ আৰু ভদ্ৰ অভিব্যক্তি (साधारन आरु भद्र अभिब्यक्ति) / सामान् तथा शिष्टाचार पूर्ण अभिव्यक्तियॉं / Common and Polite Expressions
  • আনন্দ, প্রশংসা সূচক (आनन्द, प्रशंसा सूचक) / आनन्द, प्रशंसा सूचक / Of Happiness Approval etc.
  • প্ৰেম, স্নেহ সূচক (प्रेम, स्नेह सूचक) /प्रेम, स्नेह सूचक /  Of Love, Affection etc.
  • দুখ, কৈফিয়ৎ সূচক (दुःख्ख, कोइफियत सूचक) / खेद, दुख सूचक / Of Sorrow, Apology etc.
  • ক্রোধ, বিৰক্তি সূচক(क्रोध, बिरक्ति सूचक) / क्रोध, रोष सूचक / Of Anger, Exasperation etc.
সাধাৰণ আৰু ভদ্র অভিব্যক্তি (साधारण आरु भद्र अभिब्‍यक्ति)
सामान्‍य तथा शिष्‍टाचार पूर्ण अभिव्‍यक्तियां
Common and Polite Expressions
সাধাৰণ আৰু ভদ্র অভিব্যক্তি
साधारण आरु भद्र अभिब्यक्ति
सामान् तथा शिष्टाचार पूर्ण अभिव्यक्तियां Common and Polite Expressions
আপোনাৰ খবৰ কি?
आपोनार खबर कि?
आप कैसे है? How are you? How do you do?
হাল-চাল কি?
हाल-चाल कि?
क्‍या हाल- चाल है? How is everything?
সকলো ঠিকে আছেনে?
सकलो ठिके आछेने?
सब ठीक तो है?  / खैरियत तो है? Everything O.K.?
মই ভালে আছো, ধন্যবাদ !
मइ भाले आछो, धन्‍यबाद !
अच्‍छा (अच्‍छी) हूं! धन्‍यवाद! I am quite well. Thank you.
মই ভালেই আছো, ধন্যবাদ
मइ भालेइ आछो, धन्‍यबाद !
मजे में/अच्छी हूं! धन्‍यवाद! I’m fine. Thank you.
আপোনাক লগ পাই মই বৰ সুখী!
आपोनार लग पाइ मइ बर सुखि!
आपसे मिल कर बड़ी खुशी हुई! I am so glad to meet you.
আপুনি ক’লৈ গৈ আছে?
आपुनि कलै गै आछे?
आप कहां जा रहे (रही) हैं? Where are you going?
মই ঘৰলৈ গৈ আছোঁ।
मइ घरलै गै आछो।
मै घर जा रहा (रही) हूं! I am going home.
আহক
आहक
आइए/पधारिए! Do come in.
বহক
बहक
बैठिए/तशरीफ़ रखिए Please sit down.
ধন্যবাদ
धन्‍यबाद
धन्‍यवाद Thank you.
আপোনাৰ অনেক কৃপা।
आपोनार अनेक कृपा।
आपकी बड़ी मेहरबानी!आपकी बड़ी कृपा है। It’s very kind of you.
মই খুব কৃতজ্ঞ।
मइ खूब कृतग्ग।
मैं बड़ा आभारी हूं। I am very grateful.
ক্ষমা কৰিব !
खमा करिब
क्षमा कीजिए/ माफ़ कीजिए! Excuse me/Forgive me.
আপুনি ক’ত থাকে?
आपुनि कत थाके?
आप कहां रहते (रहती) हैं? Where do you live?
মই মুম্বাইত থাকো ! আপুনি?
मइ मुम्बाइत थाको ! आपुनि?
मैं मुंबई में रहता (रहती) हूं ! आप कहां रहते (रहती) है? I live in Mumbai. And you?
 
আপোনাৰ নাম কি?
आपोनार नाम कि?
आपका शुभ नाम? What’s your name?
মোৰ নাম শীলা।
मोर नाम शीला।
मेरा नाम शीला है! My name is Sheela.
আপুনি কি কাম কৰে?
आपुनि कि काम करे?
आप क्‍या (काम) करते (करती) हैं? What \work| do you do?
মই বেঙ্কত কাম কৰোঁ।
मइ बैंकत काम करो।
मैं बैंक में काम करता (करती) हूं। I work in a bank.
মই পর্যটক।
मइ पर्जोटक।
मैं टूरिस्‍ट/पर्यटक हूं। I am a tourist.
মই ছাত্র।
मइ छात्र।
मैं स्‍कूल में पढ़ता (पढ़ती) हूं। I am a student.
মই কলেজৰ শিক্ষক।
मइ कॉलेजर शिक्षक।
मैं कॉलेज में पढ़ाता (पढ़ाती) हूं। I am a teacher in college.
 
আনন্দ, প্রশংসা সূচক
आनन्द, प्रशंसा सूचक
हर्ष, प्रशंसा सूचक Off Happiness, Approval etc.
চাব্বাচ !
शाबास !
शाबाश ! Well done/Bravo/Good show!
মই বৰ আনন্দিত!
मइ बर आनन्दित !
मुझे बड़ी प्रसन्‍नता / खुशी हुई ! I am very pleased!
আপুনি অসাধাৰণ  কাম কৰিছে!
आपुनि असाधारन काम करिेछे !
कमाल कर दिया ! You have worked wonders!
আপুনি মোক বৰ সহায় কৰিলে!
आपुनि मोक खूब सहाय करिेले !
आपने मेरी बड़ी सहायता / मदद की ! You have been a great help!
আপুনি প্রশংসনীয় কাম কৰিছে !
आपुनि प्रशंसनीय काम करिछे !
आपका काम तारीफ / प्रशंसा के काबिल है! You’ve done an excellent job!
ভীষণ আনন্দৰ খবৰ !
भीषन आनन्दर खबर।
बड़ी खुशी की बात है ! That’s wonderful news!
মোৰ শুভেচ্ছা গ্রহণ কৰক !
मोर शुभेच्छा ग्रहण करक।
मेरी शुभकामनाएं स्‍वीकार करें ! Please accept my good wishes!
এই দিনটো বাৰে বাৰে আহক!
एई दिनटो बारे बारे आहक !
यह दिन बार-बार आए ! May you see many more such days!
আপোনাৰ সাফল্য কামনা কৰিলো !
आपोनार साफल्लो कामना करिलो।
मै आपकी सफलता की कामना करता (करती) हूं ! I wish you all success!
বাঃ খুব ভাল কথা !
बाः खूब भाल कथा।
वाह  क्‍या बात है ! That’s great/wonderful!
শুনা শুনা!
शुना शुना !
सुनो सुनो ! Hear, hear!
খুব ভাল !
खूब भाल !
बहुत अच्‍छा That’s good!
 
প্রেম, স্নেহ সূচক
प्रेम, स्नेह सूचक
प्रेम, स्नेह सूचक Of Love, Affection etc.
মই তোমাক ভাল পাওঁ !
मइ तोमाक भाल पाउँ!
मैं तुम्‍हें प्‍यार करता (करती) हू ! I love you!
তুমি সুন্দৰ !
तूमि सुन्दर !
तुम कितनी सुंदर हो ! You are beautiful!
পুনৰ কেতিয়া দেখা হ’ব?
पुनर केतिया देखा हब?
फिर कब मुलाकात होगी? Can we meet sometime?
ডাৰ্লিং, মই তোমাক সহায় কৰিব পাৰোনে?
डालिं मइ तोमाक सहाय करिब पारोने?
डार्लिंग, मैं तुम्‍हारी कुछ मदद करूं? Darling, may I help you?
মই তোমাক সকলো সময়তে মনত ৰাখিম!
मइ तोमाक सकलो समयते मनत राखिम!
मै तुम्‍हें हमेशा याद करुंगा (करूंगी) ! I’ll always remember you!
তোমাৰ বাবে এটা উপহাৰ !
तोमार बा‍बे एटा उपहार !
मेरी ओर से यह एक छोटी-सी भेंट है ! Here’s a present for you!
 
দুঃখ , কৈফিয়ৎ সূচক !
दुःख, कोइफियत सूचक !
खेद, दुख सूचक ! Of Sorrow, Apology etc.
মই খুবেই দুঃখিত !
मइ खूब दूःखित !
मुझे बहुत दुख है ! I’m very sorry!
বৰ দুখৰ কথা !
बर दुःखेर कथा !
बड़े दुख की बात है ! How very sad
তোমাৰ প্ৰতি মোৰ সমবেদনা থাকিল
तोमार प्रति मोर समबेदना थाकिल !
मेरी संवेदना स्‍वीकार करें ! Please accept my sympathy! You have all my sympathy
সেয়া মোৰ ভুল আছিল !
सेया मोर भुल आछिल!
गलती मेरी ही थी ! It was my fault!
ক্ষমা কৰা, মাফ বিচাৰিছোঁ !
क्षमा करा, माफ बिचारिछोँ !
क्षमा करें! माफ़ी चाहता (चाहती) हूं/माफ कीजिए ! Excuse me! Forgive me!
মই খুব দুঃখিত, মোৰ বাবে আপোনাৰ কষ্ট হৈছে !
मइ खूब दुःखित, मोर बाबे आपोनार र कष्ट हैछे !
खेद/अफ़सोस है, मेरे कारण आपको कष्‍ट हुआ/तकलीफ़ हुई ! I am very sorry; you had to suffer on my account!
আপোনাৰ কষ্টৰ বাবে মই দুঃখিত ! आपोनार कष्टर बाबे मइ दुखित! मुझे दु:ख है, आपको तकलीफ उठानी पड़ी ! I am sorry to have bothered you!
মই খুব দুঃখিত, মই ভুল কৰিছো !
मइ खूब दुःखित, मइ भूल करिछु!
माफ़ कीजिए, मुझसे गलती हुई ! I am sorry, I made a mistake!
মই আপোনাৰ মনত আঘাত দিব বিচৰা নাছিলোঁ!
मइ आपोनार मनत आघात दिब बिचरा नाछिलो!
मेरा मतलब आपको दु:ख पहुंचाने का /नाराज़ करने का नहीं था ! I didn’t mean to offend you!
আপোনাৰ কষ্ট হ’ল, মোক ক্ষমা কৰিব৷
आपोनार कष्ट होल, मोक क्षमा करिब।
कष्‍ट के लिए क्षमा/माफ़ करें ! Excuse me for the trouble!
 
ক্রোধ, ক্ষোভ সূচক
क्रोध, खोभ सूचक
क्रोध, रोष सूचक ! Of Anger, Exasperation etc.
মই তোমাৰ ওপৰত খুব বিৰক্ত !
मइ तोमार उपोरत खूब बिरोक्त !
मैं तुमसे बहुत नाराज हूं ! I am very annoyed with you!
ইয়াৰ বাবে তোমাক কেতিয়াও ক্ষমা কৰা নহ’ব !
इयार बाबे तोमाक केतियाउ क्षमा करा नहब !
तम्‍हें इसके लिए कभी माफ नहीं किया जा सकता ! You can never be forgiven for this!
তুমি লাজ পোৱা উচিত !
तुमि लाज पोवा उचित।
चुल्‍लू भर पानी में डूब मरो ! You should be ashamed of yourself!
তুমি মোৰ মস্তক অবনত কৰাইছা !
तूमि मोर मस्तक अबनत कराइछा !
तुमने मुझे कहीं का नहीं रखा ! You have let me down!
মই তোমাক আৰু কেতিয়াও চাব নিবিচাৰোঁ !
मइ तोमाक आरु केतियाउ चाब निबिचारो !
मैं तुम्‍हारी सूरत/शक्‍ल नहीं देखना चाहता  (चाहती) ! I don’t want to see you again!
বাহিৰ হৈ যোৱা !
बाहिर है योवा!
निकल जाओ / भागो यहां से ! Get lost!
বাজে কথা নকবা !
बाजे कथा नकबा !
बक-बक मत करो ! Don’t talk nonsense!
এইবোৰ তোমাৰ ভুল !
एइबोर तोमार भूल !
यह सब तुम्‍हारी गलती है ! This is all your fault!
ইয়াৰ বাবে দায়ী তুমি!
इयार बाबे दायी तुमि!
इसके जि़म्‍मेदार तुम हो ! You’re to blame for this!
ইয়াৰ পৰা তুমি পৰিত্ৰাণ পাব নোৱাৰা !
इयार परा तुमि परित्राण पाब नोवारा!
तुम इससे बच नहीं सकते (सकती) ! You can’t get away with this!
মই তোমাৰ বিৰুদ্ধে অভিযোগ দিম !
मइ तोमार बिरुद्धे अभियेग दिम !
मुझे तुम्‍हारी शिकायत करनी पड़ेगी ! I shall have to complain about you!

3.4 অভিবাদনअभिवादनGREETINGS

নমস্কাৰ
नमस्कार
नमस्ते/नमस्कार Good morning/afternoon/evening/night
অভিনন্দন
अभिनंदन
बधाई/बधाइयां/बहुत-‍बहुत बधाइयां Congratulations
ভগবানে তোমাক মঙ্গল কৰক
भगबाने तोमाक मंगल करक
खुश रहो God bless you
জন্মিদনৰ শুভেচ্ছা
जन्‍मदिनर शुभेच्‍छा
जन्‍मदिन की शुभकामनाएं Happy Birthday
নতুন বছৰৰ শুভেচ্ছা থাকিল
नतुन बछरर शुभेच्छा थाकिल
नया साल मुबारक/नए वर्ष की बधाइयां Happy New Year
বিদায়
विदाइ
अच्‍छा, नमस्‍ते/नमस्‍कार Goodbye
ভবিষ্যতে লগ পাম
भविश्‍यते लग पाम
फिर जल्दी मिलेंगे See you soon

3.5 পাৰস্পৰিক চর্চা / पारस्परिक चर्चा

পাৰস্পৰিক চর্চা
पारस्परिक चर्चा
पारस्परिक चर्चा Interaction
ব্ঙ্কেত
बैंकत
बैंक में At the Bank
কিতাপৰ দোকানত , বাতৰি কাকতৰ ষ্টেণ্ডত
कितापर दोकानत, बातरि काकतर  स्टैण्डत
किताबों की दुकान, समाचार पत्र के स्टैँड पर At the Bookshop, News-stand
মুচিৰ সৈতে
मूचिर सैते
मोची के साथ With the Cobbler
কাষ্টমচ অফিচত
कास्टमस ऑफिसत
कस्‍टम ऑफिस में At the Custom’s Office
আদালতত
आदालतत
न्‍यायालय में At the Law Court
পোষ্ট আৰু টেলিগ্রাফৰ অফিচত
पोस्ट आरु टेलिग्राफर ऑफिसत
डाक व तार घर में At the Post and Telegraph office
চাকৰৰ সৈতে
चाकरर सैते
नौकर के साथ With the Servant
টেলিফোনত
टेलिफोनत
टेलिफोन में Over the Telephone
পর্যটন অফিচত
पर्जटन ऑफिसत
पर्यटन कार्यालय में At the Tourist Office
ধোবাৰ সৈতে
धोवार सैते
धोबी के साथ With the washer man
বিশ্ববিদ্যালয়ত
बिश्‍बबिद्यालयत
विश्वविद्यालय में At the University
 
ব্ঙ্কেত
बैंकेत
बैंक में At the Bank
মোক এশ ডলাৰৰ পৰিবৰ্ত্তে টকা লাগে।
मोक डॉलरेर परिबौर्ते टका लागे।
मुझे सौ डॉलर के रुपए चाहिए। I’d like to exchange one hundred dollars.
মই এই চেক্ খন কত জমা দিম?
मइ एई चेकखन कोत जमा दिम?
यह चेक किस काउंटर पर देना होगा? Where should I present this cheque?
মই এটা নতুন একাউন্ট  খুলিব বিচাৰোঁ, এখন ফর্ম দিয়ক।
मइ ‍एटा नतून एकाउन्ट खूलिब बिचारो, एखन फर्म दियक।
मैं नया खाता खोलना चाहता (चाहती) हूं। फार्म चाहिए। I want to open a new account.  Please give me forms.
মোক এটকাৰ নোট লাগে।
मोक एटकार नोट लागे।
मुझे एक रुपए के नोट चाहिए। I want one-rupee notes.
মই ট্রাভেলাৰ্চ চেক ভঙাব বিচাৰোঁ।
मइ ट्रैभेलार्स चेक भङाब बिचारो।
मुझे ट्रैवलर चेक भुनाना है। I want to encash the traveller’s cheque.
এই হস্তাক্ষৰ মোৰ।
एई हस्ताक्खर मोर।
ये दस्‍तखत मेरे हैं। These signatures are mine.
মই এজেন্টৰ সৈতে দেখা কৰিব বিচাৰো।
मइ एजेन्टर सैते दैखा कोरिब बिचारो।
मुझे एजेंट से मिलना है। I want to see the Agent.
আগ্রাত আপোনালোকৰ বেঙ্কৰ শাখা আছেনে?
आग्रात आपोनार बैंकर शाखा आछेने?
क्‍या आगरा में आपके बैंक की शाखा है? Do you have a branch office of your bank at Agra?
মোৰ ড্ৰাফ্টখন হেৰাইছে।
मोर ड्राफ्ट हेराइछे।
मेरा ड्राफ्ट खो गया है। I have lost my draft.
আপুনি মোক এখন নতুন চেক বুক দিবনে?
आपुनि मोक एखन नतुन चेक बुक दिबने?
मुझे नई चेक-बुक चाहिए। Will you issue me a new cheque-book
মই যোৱা সপ্তাহত এহেজাৰ টকাৰ চেক জমা দিছিলো, সেইখন জমা হৈছেনে?
मइ योवा अप्ताहत एहेजार टकार चेक जमा दिछिलो सेइखन जमा हैछेने?
मैने पिछले हफ्ते हजार रुपए का चेक जमा कराया था। क्‍या पैसे खाता में आ गए? I had deposited a cheque for one thousand rupees last week. Has it been realised?
ইয়াৰ পিছফালে আৰু এটা হস্তাক্ষৰ কৰি দিওঁ?
इयार पिछफाले आरु एटा हस्ताक्षर करि दिउ?
क्‍या इसके पीछे एक और हस्‍ताक्षर कर दूं? Should I sign again on the back of   it?
 
কিতাপৰ দোকানত
कितापर दोकानत
किताबों की दुकान में At the Books-Shop/News-Stand
মোক ইণ্ডিয়ান এক্সপ্ৰেছৰ এটা কপি লাগে।
मोक इंडियान एक्सप्रेसर एटा कपि लागे।
मुझे एक इंडियन एक्‍सप्रेस चाहिए। I’d like a copy of the Indian Express.
মোক যোৱা সপ্তাহৰ ইণ্ডিয়া টুডে খন লাগে।
मोक योवा सप्ताहर इंडिया टुडे खन लागे।
मुझे पिछले हफ्ते की इंडिया टुडे मिल जाएगी। I want last week’s India today.
টাইম মেগাজিনৰ  নতুন  সংস্কৰণ আহিছে নেকি?
टाइम मेगाज़िनर नतून सॉन्सकरन आहिछे नेकि ?
क्‍या टाइम मैगजीन का नया अंक आ गया है? Has the latest Time magazine come in yet?
আপোনাৰ দোকানত ফিল্ম ফেয়াৰ আছেনে?
आपोनार दोकानत फिल्मफेयार आछेने ?
क्‍या आपके पास फिल्‍मफेयर है? Do you have Film fare?
আপুনি মোৰ বাবে এখন কিতাপৰ অৰ্ডাৰ কৰিবনে?
आपुनि मोर बाबे एखन कितापर अर्डार करिबने ?
क्‍या आप मेरे लिए एक किताब मंगा सकते हैं? Can you order a book for me?
এই কিতাপখন পেপাৰবেকত পোৱা যায়নে?
एई कितापखन पेपारबेकत पोवा यायने ?
क्‍या यह किताब पेपर-बैक में मिल जाएगी? Is this book available in paper-back?
আপোনাৰ দোকানত পুৰণি কিতাপ পোৱা যায়নে?
आपोनार दोकानत पुरणि किताप पोवा यायने ?
क्‍या आपके पास पुरानी किताबें होंगी? Do you have second-hand books?
আপুনি কি পুৰণি কিতাপ কিনে?
आपुनि कि पूरनि पुरणि किताप किने?
क्‍या आप पुरानी किताबें खरीदते हैं? Do you buy used books?
আপোনাৰ দোকানত কোনো তামিল পত্ৰিকা আছে নেকি?
आपोनार दोकानत कोनो तामिल पत्रिका आछे नेकि ?
आपके यहां तमिल की कौन-कौन सी पत्रिकाएं हैं? What Tamil magazines do you have?
ইয়াৰ ওপৰত আপুনি কিমান ডিস্কাউণ্ট দিব?
ईयार उपरत आपुनि किमान डस्काऊन्ट दिब?
इस पर आप कितनी छूट देते हैं? What discount do you allow on this?
আপুনি এই কিতাপবোৰ লণ্ডনলৈ পঠোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰিব পাৰেনে?
आपुनि एई कितापबिलाक लन्डन पठोवार बेबस्था करिब पारेने?
क्‍या आप ये किताबें लंदन भिजवा सकते हैं? Can you arrange to send these books to London?
 
মুচিৰ সৈতে
मूचिर साथे
मोची के साथ बातचीत With the Cobbler
জোতা পলিচ কৰি দিয়া|
जूता पलिश करि दिया।
जूतों पर पॉलिश कर दो। Please polish the shoes.
জোতাত নতুন ছোল লগাব লাগিব।
जूतात नतून सोल लगाब लागिब ।
जूते में सोल लगानी है। I want these shoes resoled.
ইয়াৰ দাম কিমান পৰিব?
इयार दाम किमान परिब ?
कितने पैसे लगेंगे? How much will it cost?
এই চপ্পল যোৰৰ ফিটা চিঙিছে ৷
एई चप्पल योरर फिटा चिङिछे।
चप्‍पल की पट्टी टूट गई है। The strap of this sandal is broken.
চিলাই কৰা। কোনা গজাল নামাৰিবা
सीलाई करा। कोनो गजाल नामारिबा।
सिलाई कर दो। कील मत लगाओ। Stitch it. Don’t use any nails.
মই তোমাক কিমান টকা দিব লাগিব?
मई तोमाक किमान टका दिब लागिब?
कितने पैसे हुए? How much do I pay you?
 
শুল্ক দপ্তৰত
शुल्क दप्तरत
कस्टम ऑफिस में At the customs office.
মোৰ ওচৰত ঘোষণা কৰিব লগীয়া একো নাই।
मोर उचरत घोषणा करिब लगीया एको नाइ।
मेरे पास घोषणा करने लायक कोई चीज नहीं है। I have nothing to declare.
এয়া মোৰ পাছপোৰ্ট।
एया मोर पासपोर्ट।
मेरा पासपोर्ट ये रहा। Here’s my passport.
মই ক’ত বিদেশী মুদ্ৰা বিনিময় কৰিব পাৰিম?
मई कोत बिदेशी मूद्रा बिनिमय करिब पारिम?
फॉरेन करेंसी कहां बदली जाती है? Where can I exchange foreign currency?
মই লগত কিমান টকা নিব পাৰিম?
मई लगत किमान टका निब पारिम?
मैं कितना पैसा अपने साथ ले जा सकता (सकती) हूं? How much money can I take with   me?
 
আদালতত (आदालतत) न्यायालय में At the law court
আদালতে মোৰ আপিল খাৰিজ কৰিছে।
आदालते मोर आपिल खारिज करिेछे।
मेरी अपील अदालत ने रद्द कर दी है। The court has rejected my appeal.
মোৰ মোকৰ্দমা এমাহ পিছুৱাই গৈছে।
मोर मोकर्दमा एमाह पिछुवाइ गैछे।
मेरे मुकदमे की तारीख एक माह टल गई है। My case has been adjourned for a month.
মই এখন আৰ্জি লিখিব লাগে, পাৰিশ্ৰমিক কিমান লাগিব?
मई एखन आर्जि लिखिब लागे। पारिश्रमिक किमान लागिब?
मुझे एक अर्जी लिखानी है। क्‍या फीस होगी? I want to get a petition written.  What is the fee?
নানাবতীৰ মোকৰ্দমা কোন আদালতত আছে?
नानाबोतीर मोकर्दमा कोन आदालतत आछे ?
नानावती का मामला किसकी अदालत में है? In whose court is the Nanavati case?
 
ডাক আৰু তাৰ কাৰ্যালয়ত
डाक आरु तार कार्यालयत  
डाक तारघर में At the Post and Telegraph office
মই টেলিগ্ৰাফিক মণি অৰ্ডাৰ কৰি দুশ টকা পঠাব বিচাৰোঁ।
मई टेलिग्राफिक मणि अर्डार करि दुश टका पठाब बिचारो।
मुझे तार-मनीआर्डर से दो सौ रूपए भेजने हैं। I would like to send two hundred rupees by telegraphic money order.
মোক এখন  টেলিগ্রামৰ ফর্ম দিয়ক।
मोक एखन टेलिग्रामर फर्म दियक।
कृपया तार का एक फार्म दीजिए। Please give me a telegram form.
এই খবৰটো পঠোৱাৰ বাবে কিমান পইচা লাগিব?
एई खबरटो पठोबार बाबे किमान पईचा लागिब ?
यह संदेश भेजने में कितने पैसे लगेंगे? How much will it cost to send this message?
এক্সপ্রেছ তাৰ আহমেদাবাদলৈ পঠোৱাৰ বাবে কিমান সময় লাগিব?
एक्सप्रेस तार आमेदाबाद पठोवार बाबे किमान समय लागिब ?
एक्‍सप्रेस तार को अहमदाबाद पहुंचने में कितना समय लगेगा? How long will it take for an express telegram to reach Ahmadabad?
নতুন বছৰৰ শুভেচ্ছা তাৰৰঁ কোড নম্বৰ কিমান?
नतुन बछरर शुभेच्छा तारर कोड नम्बर किमान ?
नव वर्ष की बधाई तार का कोड नंबर क्‍या है? What is the code number of the New Year Greeting message?
এশ টকাৰ মণি অৰ্ডাৰ কৰাৰ বাবে কিমান পইচা লাগিব?
एश टकार मनि अर्डार करार बाबे किमान पईचा लागिब ?
मनीआर्डर से सौ रुपए भेजने में कितना पैसा लगता है? How much does it cost to send Rs.100 by Money Order?
পোষ্ট মাষ্টাৰৰ মাৰফটত মোৰ কোনো ডাক আহিছে নেকি?
पोस्ट मास्टारर मारफटत मोर कोनो डाक आहिछे नेकि?
क्‍या पोस्‍ट मास्‍टर के मार्फत मेरी कोई डाक आई है? Has any mail of mine arrived through the Post Master?
ট্ৰাঙ্ক কলৰ ৰেট কিমান?
ट्रांक कलर रेट किमान ?
ट्रंक कॉल का क्‍या रेट है? What’s the rate of the trunk call?
মোক এখন পোষ্ট কাৰ্ড আৰু এখন অৰ্ন্তদেশীয় পত্ৰ লাগে।
मोक एखन पोष्ट कार्ड आरु एखन अर्न्तदेशीय पत्र लागे।
मुझे एक पोस्‍ट कार्ड और एक अंतरदेशीय चाहिए। I want a post card and an inland letter.
মোক দহ পইচাৰ চাৰিটা ষ্টেম্প দিয়ক।
मोक दह पईचार चारिटा स्टैंप दियक।
दस-दस पैसे के चार टिकट दीजिए। Please give me four ten paise stamps.
ৰেজিস্টার্ড মেইলত এই পার্চেল পাঠালে কিমান টাকৰ টিকট লাগিব।
रेजिस्टार्ड मेईलत एई पार्सेल पठाले किमान टकार टिकट लागिब ?
इस पार्सल की रजिस्‍ट्री में कितना टिकट लगेगा? How much will it cost to send this parcel by registered mail?
 
চাকৰৰ সৈতে
चाकोरर सैते
नौकर के साथ बातचीत With the Servant
বাজৰৰ পৰা অলপ পাচলি আনাগৈ।
बाजारर परा अलप पाचलि आनागै।
बाजार से सब्‍जी लेकर आओ। Get some vegetables from the market.
কো-অপাৰেটিভ স্টোৰ/ দোকানৰ পৰা কিনিবা।
को-औपरेटिभ स्टोर / दोकानर  परा किनिबा।
ये वस्‍तुएं/सामान को-ऑपरेटिव स्टोर से खरीदना। Buy these things from the co-operative stores.
মোক ৰাতিপুৱা ৫ বজাত জগাই দিবা।
मोक रातिपुवा 5 बजात जगय दिबा ।
मुझे पांच बजे जगा देना। Wake me up at 5 o’clock.
যোৱা, চিঠিখন ডাকত দি আহা।
योवा, चिठिखन डाकत दि आहा।
जाकर यह चिट्ठी पोस्ट कर दो। Go and post this letter.
কাপোৰবোৰ লন্ড্ৰীৰ পৰা আহিছেনে?
कापोरबोर लॉन्ड्रीर परा आहिछेने ?
कपड़े धुलकर आ गए क्‍या? Are the clothes back from the   laundry?
মোক একাপ চাহ দিয়া।
मोक एकाप चाह दिया।
एक प्‍याला चाय बना दो? Make me a cup of tea.
আহাৰ সাজুঁনে?
आहार साजुने?
क्‍या खाना तैयार है Is the food ready?
মি. শর্মালৈ এই নোটটো লৈ যোৱা।
मि. शर्मालै एई नोनटो लै योवा।
शर्मा जी के पास यह पर्ची ले जाओ। Take this note for Mr. Sharma
আজি তুমি কোঠা পৰিস্কাৰ কৰা নাই।
आजि तुमि कोठा परिस्कार करा नाइ।
तुमने आज कमरा साफ नहीं किया है। You have not cleaned the room today.
কোঠা পৰিস্কাৰ কৰা আৰু ফাৰ্নিচাৰৰ ধূলি জোকাৰা।
कोठा परिस्कार करा आरु फार्निचारर धूलि जोकारा।
कमरे की सफाई कर दो और फर्नीचार को झाड़ दो। Sweep the room and dust the furniture.
বিচনা চাদৰ সলাই দিয়া।
बिचना चादर सलाइ दिया।
बिस्‍तर बनाकर चादर बदल दो। Make the beds and change the linen.
গা-ধোৱা কোঠাত পৰিস্কাৰ টাৱেল ৰাখা।
गा धोवा कोठात परिस्कार टावेल राखा।
स्नानघर में साफ तौलिया रख दो। Put a clean towel in the bathroom.
 
টেলিফোনত/ टेलिफोनत टेलीफोन पर बातचीत Over the telephone
মই মোৰ টেলিফোনৰ বিষয়ে এটা অভিযোগ দাখিল কৰিব লাগে।
मई मोर टेलिफोनर बिषये एटा अभियोग दाखिल करिब लागे।
मुझे अपने फोन के बारे में शिकायत दर्ज करानी है। I have to register a complaint about my phone.
হেলো, মই মিচ জুলিৰ সৈতে কথা পাতিব পাৰোনে?
हेलो, मई मिस जूलिर सैते कथा पातिब पारोने?
हैलो, क्‍या मैं मिस जूली से बात कर सकता (सकती) हूं। Hello, May I speak to Miss Julie?
মই ফোনত আছোঁ।
मई फोनत आछो।
मैं फोन होल्‍ड किए हुए हूं। I’m holding the line.
আপুনি তেওঁক খবৰটো দিব পাৰেনে?
आपुनि तेउक खबरटो दिब पारेने ?
क्‍या आप यह मैसेज उन्‍हें दे सकते (सकती) हो? Will you please leave this message to him/her?
লাইন ব্যস্ত আছে। लाइन बैस्त आछे। लाइन व्‍यस्‍त है। The line is engaged.
 
পর্যটন দপ্তৰত / पर्जटन दप्तरत पर्यटन कार्यालय में At the tourist office
আপোনাৰ ওচৰত দিল্লীৰ গাইড বুক আছেনে?
आपोनार उचरत दिल्लीर गाइड बुक आछेने ?
क्‍या आापके पास दिल्‍ली गाइड बुक मिल जाएगी? Do you have a guide book for Delhi?
চহৰ পৰিভ্ৰমণৰ বাবে ইয়াত ট্যুৰ বাচৰ ব্যৱস্থা আছেনে?
चहर परिभ्रमणर बाबे ईयात टुर बाचर  बैबस्था आछेने?
क्‍या यहां शहर घुमाने वाली टूरिस्‍ट गाडि़यों (बसों) का इंतजाम है? Are there sight-seeing bus tours for the city?
গাড়ী কাইলৈ ৰাতিপুৱা কেই বজাত আহিব?
गाड़ी काइलै रातिपुवा केई बजात आहिब?
गाड़ी कल सुबह कितने बजे चलेगी? At what time will the coach leave tomorrow morning?
এই ট্যুৰৰ বাবে কোনো গাইডৰ ব্যৱস্থা হবনে?
एई टूरर बाबे कोनो गाइडर ब्‍यबस्था हबने?
क्‍या इस टूर में गाइड होगा? Will there be a guide on this tour?
এদিনৰ ভিতৰতে ঘূৰি আহিব পৰা আগ্ৰালৈ যোৱাৰ কিবা ব্যৱস্থা  আছে নেকি?
एदिनर भितरते घूरि आहिब परा आग्रालै योवार किबा बैबस्था आछे नेकि?
क्‍या दिन ही दिन में आगरा हो आने की कोई व्‍यवस्‍था है? Is there a day-trip to Agra?
মথুৰালৈ যোৱাৰ আটাইতকৈ ভাল উপায় কি? বাচ নে ট্ৰেইন?
मोथूरालै योवार आटाइतकै भाल ऊपाय कि ? बास ने ट्रेन ?
मुझे मथुरा जाना है। बस ठीक रहेगी या रेल? What is the best way to get to Mathura? By bus or train?
তাত ৰাতি মই ক’ত থাকিম?
तात राति मई कोत थाकिम?
वहां रात में ठहरने का क्‍या इंतजाम है? Where can I stay there over-night?
মই চহৰৰ এখন গাইড মেপ পাব পাৰোনে?
मई चहरर एखन गाइड मेप पाब पारोने?
मुझे शहर का एक गाइड मैप चाहिए। May I have a guide-map of the city?
যাদুঘৰ সপ্তাহৰ আটাইকেইটা দিনতেই খোলা থাকে?
जादूघर सप्ताहर आटाइकेइटा दिनतेई खोला थाके ?
क्‍या अजायबघर पूरा हफ्ता खुला रहता है? Is the museum open all week?
লাল কিল্লাত এতিয়া ধ্বনি আৰু আলোকৰ শ্ব’ চলি আছেনে?
लालकिल्लात एतिया ध्बनि आरु आलोकर श्ब चलि आछेने ?
क्‍या लाल किले में प्रकाश और ध्‍वनि का कार्यक्रम चल रहा है? Is the Sound and Light Show on at Red Fort now?
 
বিশ্ববিদ্যালয়ত बिश्बबिद्यालयत विश्वविद्यालय में? At the University
এইটো পৰিসংখ্যা বিভাগ নে?
एइटो पोरिसन्खा बिभाग ने?
क्‍या यह स्‍टेटिस्टिक्‍स विभाग है? Is this the Department of Statistics?
ৰেজিস্ট্রাৰৰ দপ্তৰ ক’ত?
रेजिस्ट्रारर दप्तर कोत?
रजिस्‍ट्रार का दफ्तर किधर है? Where is the Registrar’s office?
মোক ভৰ্ত্তিৰ বাবে ফৰ্ম লাগে |
मोक भर्तिर बाबे फर्म लागे।
मुझे प्रवेश फॉर्म चाहिए। I want an admission form.
মই পুথিভৰালৰ সদস্য হ’ব বিচাৰোঁ।
मई पुथिभरालर सदस्‍य हब बिचारो।
मैं पुस्‍तकालय का (की) सदस्‍य बनना चाहता (चाहती) हूं। I would like to become a member of the library.
মোৰ ভাই ছাত্রাবাসত থাকে।
मोर भाइ छात्राबासत थाके।
मेरा भाई हॉस्‍टल में रहता है। My brother lives in the student’s hostel.
এই বিশ্ববিদ্যালয়ত কিমান ছাত্র আছে?
एई बिश्‍वबिद्यालयत किमान छात्र आछे?
विश्‍वविद्यालय में कितने छात्र हैं/होंगे? How many students are there at this university?
ইয়াত ছাত্রীৰ বাবে হোষ্টেল আছে নে?
ईयात छात्रीर बाबे होस्टेल आछे ने?
क्‍या यहां लड़कियों के किए छात्रावास है? Is there a girl’s hostel here?
ইতিহাস বিভাগৰ মুৰব্বী কোন?
इतिहास बिभागर मूरब्बी कोन?
इतिहास विभाग का अध्‍यक्ष कौन है? Who is the head of the History Department?
ডিগ্রী কোৰ্চত তুমি কি-কি বিষয় ল’বা?
डिग्री कोर्सत तूमि कि-कि बिषय लबा?
आप अपने डिग्री कोर्स में कौन-कौन से विषय लेना चाहते (चाहती) हैं? What subjects are you taking for your degree?
ইয়াৰ পৰা উপাচাৰ্যৰ ঘৰ কিমান দূৰৈত?
ईयार परा ऊपाचार्यर घर किमान दूरैत?
कुलपति का निवास यहां से कितनी दूर है? How far is the Vice Chancellor’s residence from here?
মই ভাষা বিজ্ঞানৰ ওপৰত বক্তৃতা দিব লাগিব।
मई भाषा बिज्जानर उपरत बक्तता दिब लागिब?
मुझे भाषा विज्ञान पर भाषण देना है। I have to lecture on Linguistics.
গ্ৰীষ্ম বন্ধত বিশ্ববিদ্যালয় কেতিয়া বন্ধ হ’ব?
ग्रीष्म बन्धत बिश्‍वबिद्यालय केतिया बन्ध हब?
विश्‍वविद्यालय की गरमी की छुट्टियाँ कब शुरु होती हैं? When does the university close for summer vacations?
 
সেৱা सेवा ধোবাৰ লগত/  धोबार लगत सेवाएं धोबी के साथ बातचीत Services with the washer man
কাপোৰ গণি লোৱা।
कापोर गनि लोवा।
कपड़े गिन लो। Count the clothes.
এইটো টেৰিকটৰ কামিজ, মন দি ধুবা।
एइटो टेरिकटर कामिज मन दि धुबा।
यह टेरीकॉट की कमीज हैं, इसे ध्‍यान से धोना। This is a terrycot shirt. Wash it carefully.
ইয়াৰ ওপৰত গৰম ইস্ত্ৰি নকিৰবা।
इयार उपरत गरम इस्त्री नकरिबा।
इस कपड़े पर गरम इस्‍त्री मत लगाना। Don’t use a hot iron on this material.
এই শাড়ী গৰম পানীত নিদিবা।
एई शाड़ी गरम पानीत निदिबा।
इस साड़ी को भट्टी पर मत चढाना। Don’t boil this saree.
এই শাড়ীখন চাবোনেৰে ধুবা।
एई शाड़ीखन साबोनेरे धोबा।
इस साड़ी को साबुन से ही धोना। Wash this saree with soap.
এই দাগটো যাবনে?
एई दागटो याबने?
क्‍या यह दाग धुल जाएगा? Will this stain wash out?
তুমি সকলো কাপোৰ অনা নাই।
तूमि सकलो कापोर अना नाइ।
तुम सारे कपड़े वापस नहीं लाए हो। You haven’t brought back all the clothes.
দুখন টাৱেল কম আছে ৷
दुखन तावेल कम आछे।
दो तौलिए कम हैं। Two towels are missing.
ধোৱাৰ মজুৰী কিমান?
धोवार  मजूरी किमान?
धुलाई कितनी हुई? How much for the wash?
পিছৰ সপ্তাহত সময় মতে আহিবা।
पिछर सप्ताहत समय मते आहिबा।
अगले हफ्ते ठीक समय पर आना। Please be on time next week.
এই কামিজটোত ঠিকমতে মাৰ দিবা।
ऐई कामिजटोत ठिकमते मार दिबा।
इन कमीजों पर ठीक से कलफ चढ़ाना। Starch these shirts properly.
তুমি বুতামবোৰ ভাঙিছা ।
तुमि बुतामबोर भाङिछा।
तुमने सारे बटन तोड़ दिए हैं। You have broken off all the buttons.
বুশ্ব ছাৰ্টটো কোঁচ খাইছে।
बूश शार्टटो कोछ खाइछे।
बुशर्ट में सारी /पूरी सलवटें पड़ी है। The bush-shirt has wrinkles all over.

3.6 চিকিৎসা সেৱা / चिकित्सा सेवा

চিকিৎসা সেৱা
चिकित्सा सेवा
चिकित्सा सेवा Medical Services
হস্পিতালত
हस्पितालत
अस्‍पताल में At a Hospital
ডাক্তৰৰ সৈতে
डाक्तरर सैते
डॉक्‍टर के साथ With a Doctor
চচমা বিক্ৰেতাৰ সৈতে
चचमा विक्रेतार सैते
चश्मा बनाने वाले के साथ At an Optician
 
ডাক্তৰৰ সৈতে
डाक्टरर सौते
डॉक्टर से With a Doctor
ডাক্তৰ বাবু মোৰ ডিঙিৰ অসুখ হৈছে।
डाक्टर बाबू मोर डिङिर असुख हैछे।
डॉक्‍टर साहब, मेरा गला खराब है। Doctor, I have a bad throat.
মোৰ জ্বৰ হৈছে।
मोर ज्बर हैछे।
मुझे बुखार है। I have fever.
মোৰ চৰ্দি কাহ হৈছে।
मोर सर्दि हैछे।
मुझे खांसी और सर्दी है। I have a bad cough and cold.
মোৰ মূৰ ঘূৰাইছে।
मोर मूर घूराइछे।
मुझे चक्‍कर आ रहा है। I feel giddy.
মোৰ পেটৰ অসুখ হৈছে।
मोर पेटर असुख हैछे।
मेरा पेट खराब है। My stomach is upset.
মোৰ বমিৰ ভাব আহিছে।
मोर बोमिर भाब आहिछे।
मेरा जी मितला रहा है। I feel like vomiting.
মোৰ ল’ৰাই আঘাত পাইছে।
मोर लराइ आघाट पाइछे।
मेरे बच्‍चे को चोट लग गई है। My child has hurt himself.
সি তাৰ কান্ধত দুখ পোৱা বুলি কৈছে।
सि तार काँधत दुख पोवा बुलि कैछे।
उसे कंधो में दर्द की शिकायत है। He has been complaining of a pain in the shoulder.
এই ঔষধ দিনত কিমানবাৰ খাব লাগিব?
एई ओशध किमानबार खाब लागिब?
यह दवा दिन में कितनी बार लेनी है? How many times a day need I take this medicine?
এই বড়িবোৰ মই কিমান দিন খাব লাগিব?
एइ ब‍डि़बोर मइ किमान दिन खाब लागिब?
मुझे ये गोलियां कितने दिन लेनी होंगी? For how many days should I take these pills?
মই কি কি খাব পাৰিম?
मइ कि कि खाव पारिम?
खाने में क्‍या-क्‍या ले सकता (सकती) हूं? What should I eat?
মই কাইলৈ ড্ৰেচিঙৰ বাবে আহিম নে?
मइ काइलै ड्रेचिङर बाबे आहिम ने?
क्‍या पट्टी बंधवाने के लिए कल आना पड़ेगा? Should I come for a dressing tomorrow?
মই এই ঔষধ ডিস্পেন্সাৰিত পামনে?
मइ एइ ओषध डिस्पेन्सारीत पामने?
क्‍या दवा डिस्‍पेंसरी से मिल जाएगी? Should I get the medicine from the dispensary?
আপুনি ৰোগীক ঘৰত গৈ চাই আহিব পাৰিবনে?
आपूनि रुगीक घरत गै चाइ आहिब पारिबने?
क्‍या आप घर पर मरीज को देख सकते (सकती) हैं? Can you visit the patient at home?
 
হাসপাতালত
हासपातालत
अस्पताल में At a Hospital
মই মোৰ ভাইক হস্পিতালত ভর্তি কৰাব বিচাৰোঁ।
मइ मोर भाईक हासपातालत भर्ती कराब बिचारो।
मैं अपने भाई को अस्‍पताल में भर्ती कराना चाहता (चाहती) हूं। I want to admit my brother in the Hospital.
ইমাৰ্জেন্সী বিভাগ  ক’ত ?
एमारजेंसी बिभाग कोत?
एमर्जेंसी वार्ड कहां हैं? Where is the emergency ward?
অস্ত্ৰোপচাৰৰ কক্ষ ক’ত ?
अत्रोपचारर कक्ष कोत?
ऑपरेशन थिएटर किस ओर है? Which way is the operation theatre?
মই দন্ত চিকিৎসকক দেখুৱাব বিচাৰোঁ।
मई दन्त चिकितसकक देखुवाब बिचारो।
मुझे दांत के डॉक्‍टर से मिलना है। I want to see the dentist.
কোন কোন দিনা বিশেষজ্ঞ ডাক্তৰ আহে ?
कोन-कोन दिना बिशेषज्ञ डाक्तर आहे?
यहां विशेषज्ञ किस-किस दिन आते हैं? On what days does the specialist come here?
মই বহু সময় বাট চাব লাগিব নেকি?
मई बहु समय बाट चाब लागिब नेकि?
क्‍या मुझे काफी देर इंतजार करना पड़ेगा। Will I have to wait long?
দৰব ক’ত পোৱা যাব?
दरब कोत पोवा याब?
दवा कहां मिलेगी? Where can I get the medicines?
ৰোগীক দেখা কৰা সময় কেতিয়া?
रोगीक देखा करा समय केतिया?
रोगियों से मिलने का समय क्‍या है? When can one visit the patient?
এক্স-ৰে কৰাৰ কাৰণে ক’ত যাব লাগিব?
एक्स-रे करार कारणे कोत याब लागिब?
एक्‍स-रे के लिए किधर जाना होगा? Where does one go for an X-ray?
ওচৰত দৰবৰ দোকান আছেনে?
उचरत दरबर दोकान आछेने?
क्‍या यहां पास में दवा की कोई दुकान है? Is there a chemist shop nearby?
এম্বুলেন্সক ফোন কৰি দিয়ক।
ऐम्बूलेन्सक फोन करि दियक ।
एंबुलेंस के लिए फोन कर दीजिए। Please phone for the ambulance.
নাৰ্চ, সোনকালে ডাক্তৰক মাতক।
नार्स, सोनकाले डाक्तरक मातक।
नर्स, डॉक्‍टर साहब को जरा जल्‍दी बुलवा दीजिए। Nurse, please send for the doctor urgently.
 
চচমা বিক্ৰেতাৰ সৈতে
चचमा बिक्रेतार सैते
चश्मा बनाने वाले के साथ At an Optician
আপুনি চকুৰ পৰীক্ষা কৰেণে?
आपुनि चकुर परीक्षा करेने?
क्‍या आप ऑखों की जांच भी करते हैं? Do you test eyesight?
এই চচমা যোৰৰ দ্বাৰা মই ভালদৰে দেখা নাপাওঁ।
एई चचमा योरर दारा मई भालदरे देखा नापाउ।
इस ऐनक से मुझे साफ दिखाई नहीं देता। I can’t see quite clearly with these specs.
মোৰ চচমা ভাঙিছে, ঠিক কৰি দিয়ক।
मोर चचमा भाङिछे ठिक करि दियक।
मेरा चश्मा टूट गया है। इसे ठीक कर दीजिए। I have broken my glasses.  Please mend it.
ৰ’দত পিন্ধা এই চচমা যোৰৰ দাম কিমান?
रदत पिन्धा एई चचमा योरर दाम किमान?
धूप के चश्‍मे का क्‍या दाम  है? How much does these sun glasses cost?
এই ফ্ৰেমৰ দাম কিমান?
एई फ्रेमर दाम किमान?
इस फ्रेम का क्‍या दाम  है? How much does this frame cost?
মোক ইয়াতকৈ এক চাইজ সৰু লাগে।
मोक इयातकै एक चाइज सरु लागे।
मुझे इससे एक साइज छोटा चाहिए। I would like one size smaller than this.
মোক ডাঠ ৰঙৰ ফ্ৰেম লাগে।
मोक डाठ रङर फ्रेम लागे।
मुझे गहरे रंग का फ्रेम चाहिए। I would like a darker frame.
আপোনাৰ তাত পাতল ৰঙৰ ফ্ৰেম পোৱা যাবনে?
आपोनार तात पातल रङर फ्रेम पोवा याबने?
क्‍या आपके पास हल्‍के रंग के फ्रेम मिल जाएंगे? Do you have light coloured frames?
মই অইন ষ্টাইলৰ ফ্ৰেম চাব বিচাৰোঁ।
मई अइन ष्टाइलर फ्रेम चाब बिचारो।
मैं कुछ और तरह की स्टाइल  देखना चाहता (चाहती) हूं। I would like to see some other styles please?
এই ফ্ৰেমত কাণত দুখ পাইছোঁ।
एइ फ्रेमत कानत दुख पाइछो।
यह फ्रेम कानों में बहुत तंग है। This frame pinches over the ears.
এই ফ্ৰেমযোৰ অলপ ঢিলা।
एई प्रेमयोर अलप ढिला।
यह फ्रेम कुछ ढीला है। The frame is a little loose.
আপুনি কন্টাক্ট লেন্স লগাইনে?
आपुनि कण्टाक्ट लेन्स लगाइने?
क्‍या आप कांटेक्‍ट लेंस भी लगाते हैं? Do you also fit contact lenses?

3.7 পর্যটন / पर्यटन

পর্যটন (पर्जटन) पर्यटन TOURISM
টেক্সি / স্কুটাৰত ভ্রমণ
टैक्सि / स्कूटारत भ्रमन
टैक्‍सी /स्‍कूटर से यात्रा Travel by Taxi/Scooter
ৰেলত ভ্রমণ
रेलत भ्रमन
रेल से यात्रा Travel by Train
বাচত ভ্রমণ
बासत भ्रमोन
बस से यात्रा Travel by Bus
বিমানত ভ্রমণ
बिमानत भ्रमन
हवाई जहाज से यात्रा Travel by Air
সমুদ্রত ভ্রমণ
सोमूद्रत भ्रमन
समुद्री जहाज से यात्रा Travel by Sea
পথ ভ্রমণ
पथ भ्रमन
सड़क यात्रा Travel by Road
হোটেল
होटेल
होटल में At a Hotel
ৰেস্টুৰেন্ট
रेस्टूरेंट
रेस्‍तरां में At a Restaurant
 
पूछताछ
টেক্সি/ স্কুটাৰ যাত্রা
टैक्सि / स्कूटार जात्रा
टैक्सी / स्कूटर से यात्रा Travel by Taxi/Scooter
ইয়াত টেক্সিৰ মিটাৰ ৰেট কিমান?
ईयात टैक्सिर मिटार रेत किमान?
यहां टैक्‍सी/स्‍कूटर का मीटर रेट क्‍या है What’s the taxi meter rate here?
টেক্সিত কিমানজন বহিব পাৰে?
टैक्सित किमानजन ‍बहिब पारे?
टैक्‍सी में कितने लोग बैठ सकते हैं How many can sit in the taxi?
ড্রাইভাৰ, ইয়াত ৰখোৱা।
ड्राइभार, इयात रखोवा।
ड्राइवर, गाड़ी यहीं रोक दो। Driver, stop here.
ইয়াৰ পৰা সোঁফালে যোৱা।
ईयार परा सोफाले योवा।
इधर से दाएं ले लो। Take a right turn here.
মিটাৰ চলোৱা।
मिटार चलोवा।
मीटर चला दो। Put the meter on.
আমি ফোৰ্টহৈ যাম।
आमि फोर्टहै याम।
फ़ोर्ट होते हुए चलेंगे। We go via fort.
ট্রেইন এৰিবৰ সময় প্ৰায় হৈছেই।
ट्रेईन एरिबर समय प्राय हैछेइ।
रेल छूटने का समय हो ही गया है। It’s nearly time for the train.
তুমি অলপ জোৰত গাড়ী চলাব পাৰিবানে?
तूमि अलप योरत गाड़ी चलाब पारिबाने?
जरा जल्‍दी चलो। Can you go a little faster?
মিটাৰ ৰিডিং কিমান?
मिटार रीडिंग किमान?
मीटर में कितने पैसे हुए? What’s the meter reading?
লাহে লাহে চলোৱা, ৰাস্তা বেয়া।
लाहे लाहे चलोवा, रास्ता बेया।
धीरे चलाओ, रास्‍ता खराब है। Drive slow, the road is bad.
 
ৰেল যাত্রা
रेल जात्रा
रेल से यात्रा Travel by Train
টেক্সি/স্কুটাৰ/ৰিক্সা! মোক ষ্টেচনলৈ লৈ যাবানে?
टैक्सि / स्कूटार / रिक्सा ! मोक स्टेशानलै लै याबाने?
टैक्‍सीवाले/स्‍कूटरवाले/रिक्‍शेवाले! स्‍टेशन चलोगे? Taxi/Scooter/Rickshaw! Will you take me to the station?
নাই, মোৰ কুলিৰ প্ৰয়োজন নাই।
ना, नाइ मोर कुलिर प्रयेजन नाइ।
नहीं, कुली नहीं चाहिए। No, we don’t require any coolie.
কুলি, লাগেজবোৰ উঠোৱা।
कूलि, कुलि लागेजबेर ऊठोवा।
कुली, सामान ले लो। Coolie, please pick up the baggage,
তোমাৰ নম্বৰ কিমান?
तोमार नम्बर किमेन?
तुम्‍हारा नंबर क्‍या है? What’s your number?
কিমান হ’ল?
किमान हल?
कितना हुआ? How much?
এয়া বহুত বেচি।
एया बहुत बेचि।
यह तो बहुत ज्‍यादा हे। That’s too much.
মুম্বাইলৈ যোৱা ট্ৰেইন আহি পাইছেনে?
मुम्बाईलै योवा ट्रेइन आहि पाइछेने?
क्‍या मुंबई की गाड़ी आ गई है? Has the train for Mumbai come in?
ফ্রন্টিয়াৰ মেইল কোন প্লাটফর্মৰ পৰা এৰে?
फ्रान्टियार मेइल कोन प्लैटॉर्मर परा एरे?
फ्रंटियर मेल किस प्‍लेटफॉर्म से छूटती है? What platform does the Frontier Mail leave from?
পাঞ্জাব মেইল  ঝান্সীত ৰয়নে?
पांजाब मेइल झाँसीत रयने?
क्‍या पंजाब मेल झांसी में रूकती है? Does the Punjab Mail stop at Jhansi?
অমৃতসৰ এক্সপ্রেস কেতিয়া এৰে?
अमृतसर एक्सप्रेस केतिया एरे?
अमृतसर एक्‍सप्रेस कब छूटती है? When does the Amritsar Express leave?
কোন কোন ট্রেইন কানপুৰলৈ যায়?
कोन-कोन ट्रेइन कानपूरलै जाय?
कानपुर कौन-कौन सी गाडि़यां जाती है Which trains go to Kanpur?
ট্রেইন সময়মতে চলিছেনে?
ट्रेइन सॉमयमते चलिछेने?
क्‍या गाड़ी ठीक समय पर आ/जा रही है? Is the train on time?
ট্রেইন লেট আছে নেকি ?
ट्रेइन लेट आछे नेकि?
क्‍या गाड़ी लेट है? Is the train late?
টিকট ঘৰ ক’ত ?
टिकट घर कत?
टिकट घर कहां है? Where’s the booking office?
ক’ৰ পৰা মই দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ টিকট পাম?
कोर परा मई दितीय श्रेनीर टिकट पाम?
दूसरे दर्जे का टिकट कहां मिलता है? Where can I get a second class ticket?
অনুগ্ৰহকৰি মোক দিল্লীলৈ যোৱাৰ দুটা দ্বিতীয় শ্রেনীৰ টিকট দিয়ক।
अनुग्रह करि दिल्लीलै जोवार दुटा दितीय श्रेनीर टिकट दियक।
कृपया दिल्‍ली के (लिए) दूसरे दर्जे के दो टिकट दें। Two second class tickets to Delhi, please.
মোক নাগপুৰলৈ দুটা শ্লিপিং বাৰ্থ লাগে।
मोक नागपुरलै दूटा स्लीपिं बार्थ लागे।
मुझे नागपुर के लिए दो स्लीपर बर्थ चाहिए। I want two sleeping berths for Nagpur.
বেঙ্গালুৰুলৈ প্রথম শ্রেণীৰ  ভাৰা কিমান?
बेंगालूरुलै प्रथम श्रेनीर भाड़ा किमान?
बंगलौर के लिए पहले दर्जे का किराया कितना है? What’s the first class fare to Bangalore?
প্রতীক্ষালয় ক’ত?
प्रतीक्खालय कोत?
प्रतीक्षालय कहां है? Where’s the waiting room?
অনুগ্ৰহ কৰি আমাৰ মালপত্র চাব।
अनुग्रह करि आमार मालपत्र चाब।
जरा हमारे सामान का ध्‍यान/ख्‍याल रखें। Please look after our luggage.
মই ডাঙৰ বাকচটো ক্লোক ৰূমত ৰাখিব বিচাৰোঁ।
मई डाङर बाकचटो क्लोक रुमत राखिब बिचारो।
मुझे बड़ा बॉक्स सामानघर में रखना है। I want to put the big box in the cloakroom.
বাকী মালপত্র মই মোৰ লগত ৰাখিম।
बाकी मालपत्र मई मोर लगत राखिम।
बाकी सामान मेरे साथ रहेगा। I will keep the rest of baggage with me.
ইয়াত ৰেষ্টোৰা  আছেনে?
ईयात रेष्टोरा आछेने?
क्‍या यहां कोई रेस्‍तरां है? Is there a restaurant here?
এই দবাত কোনো খালী ঠাই নাই, পিছৰটোত চেষ্টা কৰক।
एई दबात कोन खाली ठाइ नाइ, पिछरेटोत चेष्टा करक।
इस डिब्‍बे में जगह नहीं है, आगे जाइए। There’s no room in this compartment. Try the next one.
মোৰ আসন সংৰক্ষিত।
मोर आअन संरक्खित।
मेरी सीट रिज़र्व्ड है। I have a reserved seat.
এয়া মোৰ  সংৰক্ষিত টিকট।
एया मोर संरक्खित टिकट ।
यह मेरा रिज़र्वेशन टिकट है। Here’s my reservation ticket.
ট্ৰেইনত ডাইনিংকাৰ আছেনে?
ट्रेइनत डाइनिंग कार आछेने?
क्‍या गाड़ी में भोजन-यान है? Is there a dining car on the train?
মই খিৰিকি খুলিব পাৰোঁনে?
मई खिरिकि खुलिब पारोने?
क्‍या मैं खिड़की खोल सकता हूं? May I open the window, please?
পাংখা বন্ধ কৰিলে আপোনাৰ অসুবিধা হ’ব নেকি?
पांखा बन्द करिले आपोनार असुबिधा हब नेकि?
मैं पंखा बंद करना चाहता (चाहती) हूं, आपको कोई एतराज तो नहीं? Do you mind if I turn the fan off?
 
বাচ যাত্রা
बास जात्रा
बस से यात्रा Travel by Bus
বাচ টাৰ্মিনাছ ক’ত?
बास टार्मिनास कोत?
बस अड्डा किस तरफ है? Can you show me the way to the bus terminus?
বাছ ষ্টেণ্ডলৈ ইয়াৰ পৰা কিমান দূৰ?
बास स्टैण्डलै इयार परा किमान दूर?
बस स्‍टैंड यहां से कितनी दूर है? How far is the bus stand from here?
টিকট ঘৰ ক’ত?
टिकट घर कोत?
टिकटघर कहां (पर) है? Where’s the booking office?
টিকট বাচত পামনে টিকট ঘৰত পাম?
टिकट बासत पामने टिकट घरत पाम?
टिकट बस में मिलेगा या टिकट घर में? Do I buy the ticket on the bus or at the booking office?
মই পিছৰ ষ্টপটোত নামি যাব বিচাৰোঁ।
मई पिछर स्टपोत नामि याब बिचारो?
मुझे अगले स्‍टॅप पर उतरना है। I want to get off at the next stop.
কণ্ডাক্টৰ, লাল কিল্লা আহিলে মোক কৈ দিবা।
कन्डाक्टर, लाल किल्ला आहिले मोक कै दिबा।
कंडक्‍टर, लाल किला आने पर मुझे बता देना। Conductor, please tell me when we get to the Red Fort.
জয়পুৰলৈ যোৱা বাচ ক’ত পাম?
जयपुरलै योवा बाच कोत पाम?
जयपुर के लिए बस कहां से मिलेगी? Where do I catch the bus for Jaipur?
মিৰাট যাবলৈ বাচ বদলাব লাগিব নেকি?
मिराट याबलै बचबदलाब लागिब नेकि?
क्‍या मेरठ जाने के लिए बस बदलनी पड़ेगी? Does one have to change bus for Meerut?
এই বাচখন কাল্কালৈ যাবনে?
एई बास खन कालकालै याबने?
क्‍या यह बस कालका जाएगी? Is this the bus for Kalka?
মুচৌৰীলৈ যোৱা বাচ কিমান সময়ৰ মূৰে মূৰে এৰে?
मुसौरीलै योवा बाच किमान समयर मूरे मूरे एरे?
मसूरी के लिए बस कितनी-कितनी देर में छूटती है? How often does the bus leave for Mussoorie?
 
বিমান ভ্রমণ
बिमान भ्रमन
हवाई जहाज से यात्रा Travel by Air
ইণ্ডিয়ান এয়াৰলাইন্সৰ কাৰ্যালয় কিমান দূৰৈত?
इन्डियान एयारलाइन्सर कार्यालय किमान दूरैत?
इंडियनएयरलाइंस का दफ्तर कितनी दूर है? How far is the Indian Airlines Office?
চেন্নাইলৈ যোৱা বিমান কেতিয়া এৰিব?
चेन्नाईलै योवा बिमान केतिया एरिब?
चेन्‍नई के लिए जहाज कब जाएगा? What time does the Chennai plane leave?
এই বিমানখন পোনে পোনে কোলকাতালৈ যাবনে?
एई बिमानखन पोने पोने कोलकाता जाबने?
क्‍या यह उडान सीधे कोलकाता जाएगी? Is this a direct flight for Kolkata?
এই বিমানখন পোনে পোনে বেঙ্গালুৰু লৈ যাব নে চেন্নাই হৈ যাব?
एई बिमानखन पोने पोने बेंगालुरु लै याबने चेन्नाई है याब?
क्‍या यह उड़ान सीधे बंगलौर जाएगी या चेन्नै होकर जाएगी? Is the Bangalore flight non-stop or does it go via Chennai?
মুম্বাইলৈ যাব লগা বিমান আজি পলমকৈ আহিছে নেকি?
मुंबाईलै याब लगा बिमान आजि पलमकै आहिछे नेकि?
क्‍या मंबई वाला जहाज आज देर से आ रहा है? Is the Mumbai plane arriving late today?
বিমানবন্দৰ কিমান সময় লাগিব?
बिमानबन्दर किमान समय लागिब?
हवाई अड्डा पहुंचने में कितना समय  लगेगा? How long does it take to get to the airport?
এখন টিকটত কিমান ওজন নিব পাৰি?
एखन टिकटत किमान उजन निब पारि?
एक टिकट पर कितने वजन का सामान ले जा सकते हैं? What is the free baggage allowance?
মই কোচিলৈ যোৱা বিমানৰ টিকট কাটিব বিচাৰোঁ।
मई कोचिलै योवा बिमानर टिकट काटिब बिचारो।
मुझे कोच्चि के लिए हवाई जहाज़ का एक टिकट बुक करना है। I would like to book a flight to Kochi.
মই নিৰামিষ ভোজী।
मई निरामिशा भोजी।
मैं शाकाहारी हूं। I am vegetarian.
আমি কেইটা বজাত আগ্ৰাত নামিম?
आमि केइटा बजात आग्रात नामिम?
हम आगरा कितने बजे उतरेंगे। At what time do we land at Agra?
 
সমুদ্র ভ্রমণ
समुद्र भ्रमन  
समुद्री जहाज से यात्रा Travel by Sea
জাপানলৈ যোৱা জাহাজ কোন কোন দিনা এৰে?
जापानलै योवार जाहाज कोन कोन दिना एरे?
जापान के लिए जहाज/जलयान किस-किस दिन जाता है? How often does the shop for Japan sail?
কোন ডকৰ পৰা গোৱালৈ যোৱা ষ্টীমাৰ এৰে?
कोन डकर परा गोवालै योवा ष्टीमार एरे?
गोआ के लिए स्‍टीमर किस डॉक से जाएगा? From which dock will the steamer for Goa leave from?
মই ‘চী চিক’ অনুভব কৰিছোঁ।
मई ची चिक अनुभब करिछो।
मेरा पानी में जी मितला रहा है। I am feeling seasick.
নেমু ক’ত পাম?
नेमु कोत पाम?
नींबू कहां मिलेगा? Where can I get a lemon?
মই প্ৰথম শ্ৰেণীত ভ্ৰমণ কৰিছোঁ।
मई प्रथम श्रेनीत भ्रमन  करिछो।
मैं पहले दर्जे में यात्रा कर रहा (रही) हूं। I am travelling in first class.
মই ডেকত ভ্ৰমণ কৰিছোঁ।
मई डेकत भ्रमन करिछो।
मैं डेक पर यात्रा कर रहा (रही) हूं। I am travelling on deck.
ইয়াৰ পিছত কি বন্দৰ পাম?
इयार पिछत कि बन्दर पाम?
इसके बाद कौन-सा बंदरगाह आएगा? Which port do we touch next?
ইখন জাহাজত কিমানটা ডেক আছে?
इखन जाहाजत किमानटा डेक आछे?
इस जहाज में कितने डेक हैं? How many decks do you have in this ship?
তুমি বন্দৰৰ ওচৰত থকা কোনো ভাল হোটেলৰ সন্ধান দিব পাৰিবানে?
तूमि बन्दरर उचरत थका कोनो भाल होटेलर सन्धान दिब पारिबाने?
क्‍या तुम बंदरगाह के आसपास कोई अच्‍छा होटल बता सकते हो? Can you suggest me a good hotel around the port?
মই মালপত্ৰৰ ভাৰা দি দিছোঁ।
मई मालपत्रर भाड़ा दि दिछो।
मैंने सामान का भाड़ा दे दिया है। I have paid for the luggage.
 
পথ ভ্রমণ
पथ भ्रमन
सडक यात्रा Travel by Road
আপুনি অনুগ্ৰহ কৰি মোক সহায় কৰিব নে?
आपुनि अनुग्रह करि मोक सहाय करिब ने?
क्‍या आप मेरी मदद करेंगे (करेंगी)? Can you help me, please?
এইটো কন্নট প্লেছলৈ যোৱা সঠিক ৰাস্তা হয়নে?
एइटो कन्नट प्लेछलै योवा सठिक रास्ता हयने?
क्‍या यह सड़क कनॉट जाती है Is this the right way to Connaught Place?
মই ৰাজঘাটলৈ যাবলৈ বিচাৰোঁ।
मई राजघाटलै यावलै बिचारो।
मैं राजघाट जाना चाहता (चाहती) हूं। I want to go to Rajghat.
বাচ ষ্টপ ক’ত?
बास ष्टप कोत?
बस स्‍टॉप कहां है? Where’s the bus stop?
এই বাচখন ওখলালৈ যাবনে?
एई बासखन उखलालै याबने?
क्‍या यह बस ओखला जाएगी? Does this bus go to Okhla?
ইয়াৰ পৰা চান্দনি চ’কলৈ কেনেদৰে যাব পাৰি?
इयार परा चाँदनी चौकलै केनेदरे याब पारि?
यहां से चांदनी चौक कैसे जाना चाहिए? How does one go to ChandniChowk from here?
কুটুব মিনাৰলৈ কোনখন বাচ যায়?
कूतूब मिनारलै  कोनखन बास जाय?
कुतुब मीनार कौन-सी बस जाती है? Which bus goes to the QutubMinar?
ইয়াত চাহ/কফি পোৱা যায়নে?
इयात चा/कौफि पोवा जायने?
यहां कहीं कॉफी/चाय मिलेगी? Can one get some tea/coffee here?
ইয়াৰ ওচৰে পাজৰে বিশুদ্ধ খোৱাপানী পোৱা যাবনে?
इयार उचरे पाजरे बिशुद्ध खोवापानी पोवा याबने?
आसपास कहीं पीने का पानी मिल सकता है? Can I get some drinking water around here?
ইয়াৰ ওচৰে পাজৰে প্ৰশাবগাৰ আছেনে?
इयार उचरे पाजरे प्रश्राबगार आछेने?
क्‍या आसपास कहीं टॉयलेट है? Is there a public convenience around here?
ওচৰে পাজৰে কোনো হোটেল আছেনে?
उचरे पाजरे कोनो होतेल आछेने?
क्‍या आसपास कोई होटल है? Is there a hotel in this area?
 
হোটেলত
होटेलत
होटल में At a Hotel
ইয়াত কোঠা খালী আছেনে?
ईयात कोठा खाली आछेने?
क्‍या कोई कमरा खाली है? Is there a room available here?
এটা একুঠলীয়া কোঠাৰ ভাৰা কিমান?
एटा एकुठलीया कोठार भारा किमान?
सिंगल रूम का किराया क्‍या है? What are the charges for a single room?
অনুগ্ৰহ কৰি মোৰ মালপত্র ৬ নং কোঠালৈ পঠিয়াই দিয়ক।
अनुग्रह करि मोर मालपत्र 6 नं कोठालै पठियाई दियक।
जरा मेरा सामान कमरा नंबर छह में ले चलो। Please take my luggage to Room No.6.
অনুগ্ৰহ কৰি মোৰ জলপান মোৰ কোঠালৈ পঠিয়াই দিয়ক ৷
अनुग्रह करि मोर जलपान मोर कोठालै पठियाई दियक।
मेरा नाश्‍ता कमरे में भेज दीजिए। Please send my breakfast up to my room.
মই এঘণ্টামানৰ বাবে বাহিৰলৈ যাম।
मइ एघण्टार बाबे बाहिरलै याम।
मैं लगभग एक घंटेके लिए बाहर जा रहा (रही) हूं। I am going out for an hour or so.
মোৰ কোনো ফোন আহিছিল নেকি?
मोर कोनो फोन आहिछिल नेकि?
मेरा कोई फोन तो नहीं आया? Was there a telephone call for me?
মোৰ নামত চিঠি আছে নেকি?
मोर नामत चिठि आछे नेकि?
क्‍या मेरे नाम कोई पत्र आया है? Is there a letter for me?
কোনোবাই মোক দেখা কৰিবলৈ আহিলে মোৰ কোঠালৈ পঠিয়াই দিব।
कोनोबाइ मोक देखा करिबलै आहिले मोर कोठालै पठियाइ दिब।
कोई मिलने आए तो मेरे कमरे में भेज दें। Please send my visitors u to my room.
মোক গৰম পানী লাগিব।
मोक गरम पानी लागिब।
मुझे गरम पानी चाहिए। I would like some hot water, please.
মোক অলপ বৰফ লাগে।
मोक अलप बरफ लागे।
मुझे थोड़ी-सी बर्फ चाहिए। I would like some ice.
ৰাতিপুৱা সাত বজাত মোক চাহ লাগিব।
रातिपुवा सात बजात मोक चाह लागिब।
मुझे सुबह सात बजे चाय चाहिए। I would like my morning tea at 7 o’clock.
কাইলৈ ৰাতিপুৱা পাঁচ বজাত মোক জগাই দিব।
काइलै रातिपुवा पाच बजात मोक जगाइ दिब।
मुझे कल सुबह पांच बजे जगा दीजिएगा। I want to be woken up at 5 tomorrow morning.
কাইলৈ ৰাতিপুৱা ৯ টাত মই হোটেল এৰি দিম।
काइलै रातिपुवा 9 टात मई होटेल एरि दिम।
मैं कल सुबह नौ बजे होटल छोड़ दूंगा। I am checking out at 9 tomorrow
অনুগ্ৰহ কৰি তাৰাতাৰি কৰক, আমাৰ পলম হৈছে।
अनुग्रह करि तारातारि करक आमार पलम हैछे।
जल्‍दी कीजिए, हमें देर हो रही है। Could you hurry up Please? We are getting late.
 
ৰেস্টুৰেন্টত
रेस्टुरेन्टत
रेस्तरां में At a Restaurant
মোক মেনুখন দিয়ক।
मोक मेनूखन दियक।
मेनू ले आओ। Get me the menu.
অনুগ্ৰহ কৰি চেনি বেলেগকৈ আনিব।
अनुग्रह करि चेनि बेलेगकै आनिब।
चीनी अलग से लाना। Please bring the sugar separately.
স্নেক্সত কি-কি আছে?
स्नैक्सत  कि-कि आछे?
नाश्‍ते में क्‍या-क्‍या है? What do you have in snacks?
মই এগিলাচ ঠাণ্ডা পানী পামনে?
मई एगिलाच ठाण्ठा पानी पामने?
एक गिलास ठंडा पानी ले आओ। May I have a glass of cold water?
এয়া নিৰামিষ আহাৰ নে?
एया निरामिष आहार ने?
क्‍या यह शाकाहारी भोजन है? Is this dish vegetarian?
বেয়েৰা, মোৰ বাবে একাপ চাহ আনা।
बेयारा, मोर बाबे एकाप चाह आना।
बैरा, एक कप चाय ले आओ। Bearer, bring me a cup of tea.
অনুগ্ৰহ কৰি আৰু এক প্লেট  ভাত আনক।
अनुग्रह करि आरु एक प्लेट भात आनक।
एक प्‍लेट चावल और लाइए। Another plate of rick. Please.
এটা দিয়াচলাইৰ বাকচ পামনে?
एटा दियाचलाइर बाकच पामने?
आपके पास माचिस होगी? May I have a match-box please?
মই এই ছাই দানিটো নিব পাৰোনে?
मई एइ छाइ दानिटो निब पारोने?
क्‍या मैं यह ऐश-ट्रे से सकता हूं? May I have this ash-tray please?
এই আঞ্জা খুব জ্বলা আৰু মচলা যুক্ত নেকি?
एइ आन्‍जा खुब ज्बला आरु मचला युक्त नेकि?
क्‍या यह व्‍यंजन बहुततीखा और मसालेदार   है? Is this dish very hot and spicy?
অনুগ্ৰহ কৰি জলকীয়া নিদিব।
अनुग्रह करि जलकीया निदिब।
कृपया मिर्च मत डालिए। No chillies, please.
এখন পেপাৰ নেপকিন পাম নেকি?
एखन पेपर नैपकिन पाम नेकि?
क्‍या पेपर नेपकिन मिलेगा? May I have a paper napkin?
দয়া কৰি মোৰ বিলখন প্ৰস্তুত কৰি দিবনে?
दया क‍रि मोर बिलखन प्रस्तुत करि दिबने?
क्‍या आप मेरा बिल तैयार करवा देंगे? Could you have my bill ready,   please?

3.8 পৰিচিত ব্যক্তিৰ সৈতে সাক্ষাত্ / किसी परिचित के साथ भेंट

পৰিচিত ব্যক্তিৰ সৈতে সাক্ষাত্
परिचित ब्यक्तिर सैते साक्षात
किसी परिचित के साथ भेंट Visiting Acquaintance
অনুগ্ৰহ কৰি ভিতৰলৈ আহক। বহক।
अनुग्रह करि भितरलै अहाक। बहक।
आइए बैठिए। Please come in! Do sit down!
মই আপোনাৰ কি সেৱা কৰিব পাৰোঁ।
मई आपोनार कि सेवा करिब पारो।
मेरे योग्य कोई सेवा? Is there anything I can do for you?
মই আপোনাৰ সৈতে দেখা কৰিবলৈ আহিছোঁ।
मई आपोनार सैते देखा करिबलै आहिछो।
दर्शन करने चला आया (चली आई)। I’ve just come by to see you.
এনেয়ে সোমালোঁ।
एनेये सोमालो।
यों ही चला आया (चली आई)। I just stopped by.
মোৰ এটা সৰু অনুৰোধ আছে ৷
मोर एटा सरु ओनुरोध आछे।
एक काम से आया (आई) हूं। I’ve come to ask a small favour.
আপুনি চাহ খাবনে ঠাণ্ডা পানীয়?
आपुनि चाह खाबने ठान्डा पानीय?
आप चाय लेंगे (लेंगी) या ठंडा? Would you like a cup of tea or a cold drink?
এগিলাচ পানী পাব পাৰোনে?
एगिलाच पानी पाब पारोने?
क्‍या मुझे एक गिलास पानी मिलेगा? May I have a glass of water, please?
আপুনি লাঞ্চ/ ডিনাৰ ইয়াতেই কৰি যাওঁক।
आपुनि लांच/ डिनार इयातेइ करि याउक।
आप लंच/डिनर यहीं कर लीजिए! Do stay for lunch/dinner!
ক্ষমা কৰিব, ধন্যবাদ (মই থাকিব পাৰিম বুলি নাভাবোঁ)।
खॉमा करिब धन्‍यबाद (मई थाकिब पारिम बुलि नाभाबो)
क्षमा कीजिए। धन्‍यवाद। (मुझे नहीं लगता, मैं रुक पाउँगा।) Do excuse me. (I don’t think I can stay).
আপুনি যি উচিত বুলি ভাবে ৷
आपुनि यि ऊचित बुलि भाबे।
जैसी आपकी इच्‍छा ! As you please!
কেতিয়াব কেতিয়াবা আমাৰ ঘৰলৈ আহিবা ৷
केतियाबा केतियाबा आमार घरलै आहिबा।
कभी हमारे यहां अवश्‍य दर्शन दीजिए। Do come and visit us sometime.
মই এতিয়া যাও। নমস্কাৰ ৷
मई एतिया याउ। नमस्कार।
मैं अब चलूंगा (चलूंगी)/आज्ञा दीजिए / अच्‍छा, नमस्‍ते। I must go now.

3.9 অন্যান্য / अन्य

অন্যান্য
अन्नान्न
अन् Others
বতৰ
बतर
मौसम Weather
 
সময় - ঘন্টাদিন
समय घण्टा दिन
समय/घंटे/दिन Time/Hour/Day
কেইটা বাজিছে?
केइटा बाजिछे?
क्‍या समय हुआ है? What’s the time?
এতিয়া দহ বাজি বিশ মিনিট গৈছে।
एतिया दह बाजि बिश मिनिट गैछे।
दस बजकर बीस मिनट हुए हैं? It’s twenty past ten,
এতিয়া এঘাৰটা বাজিবলৈদহ মিনিট বাকী।
एतिया एघारटा बाजिबलै दह मिनिट बाकी।
ग्‍यारह बजने में दस मिनट बाकी हैं। It’s ten minutes to eleven.
এতিয়া ছাৰে পাঁচটা বাজিছে।
एतिया चारे पाचटा बाजिछे।
साढ़े पांच बजे हैं। It is five thirty.
মই খুব ৰাতিপুৱা শুই উঠাত অভ্যস্ত নহয়।
मइ खुब रातिपुवा शुइ उठात अभस्त नहय।
मुझे सुबह जल्‍दी उठने की आदत नहीं है। I’m not used to getting up early in the morning.
আজি সোমবাৰ।
आजि सोमबार।
आज सोमवार है। Today is Monday.
মই তোমাক কাইলৈ ফোন কৰিম।
मई तोमाक काइलै फोन करिम।
मैं कल आपको फोन करुंगा (करुंगी)। I shall ring you up tomorrow.
কালি মই ঘৰতেই নাছিলোঁ।
कालि मई घरतेइ नाछिलो।
कल मैं घर पर नहीं था। I was not at home yesterday.
মই পৰহি আমেৰিকালৈ ঘূৰি যাম।
मई परहि आमेरिकालै घूरि याम।
मैं परसों अमेरिका लौट रहा हूं। I will be returning to America the day after tomorrow.
যোৱা পৰহি বন্ধৰ দিন আছিল নেকি?
योवा परहि बन्धर दिन आछिल नेकि?
क्‍या परसों छुट्टी थी? Was it a holiday the day before yesterday?
এই সপ্তাহটোত মই খুব ব্যস্ত থাকিম।
एई सप्ताहटोत मई खूब बैस्त थाकिम।
इस सप्‍ताह में बहुत व्‍यस्‍त रहुंगा (रहूंगी)। Iíi be very busy this week.
অহা মাহত সি চেন্নাইলৈ যাব।
अहा माहत सि चेन्नाइलै याब।
वह अगले महीने चेन्नै जा रहा है। He is going to Chennai next month.
মই কেইদিন পূৰ্বে বাৰাণসীলৈ গৈছিলো।
मई केइदिन पूर्बे बाराणसीलै गैछिलो।
मैं कुछ दिन पहले वाराणसी गया था (गई थी)। I went to Varanasi a few days ago.
মই কেইদিন মানৰ পিছতহে আহিব পাৰিম।
मई केइदिन मानर पिछतहे आहिब पारिम।
मैं कुछ दिन बाद ही आ सकता (सकती) हूं। I can come only after a few days.
মই এতিয়া খুব দৰকাৰী কামত ব্যস্ত আছোঁ।
मई एतिया खुब दरकारी कामत बैस्त आछो।
मैं अभी एक बहुत जरूरी काम से जा रहा (रही) हूं। Just now I’m off on a very important job.
‘ছপ্ৰু হাউচ’ত প্ৰতি ৰবিবাৰে শিশু ছবি প্ৰদৰ্শন কৰা হয়।
सौप्रू हाऊसत प्रति रबिबारे शिशु छबि प्रदर्शन करा हय।
सप्रू हाउस में हर रविवार को बच्‍चें की फिल्म दिखाई जाती है। Children’s films are shown every Sunday at Sapru House.
এই প্ৰদৰ্শনী সোমবাৰ আৰু বুধবাৰে বন্ধ থাকে।
एई प्रदर्शनी सोमबार आरु बुधबारे बन्द थाके।
यह प्रदर्शनी सोमवार और बुधवार को बंद रहती है। This exhibition remains closed on Mondays and Wednesdays.
ট্যুৰিষ্ট বাচ সপ্তাহত দুদিন উতিলৈ যায়।
टूरिस्ट बास सौप्ताहत दूदिन ऊतिलै जाय।
टूरिस्‍ट बस हफ्ते में दो बार ऊटी जाती है। The tourist bus leaves for Ooty twice a week.
সদায় ৰাতিপুৱা তাজ এক্সপ্ৰেছ দিল্লীৰ পৰা আগ্ৰালৈ যায়।
सदाय रातिपुवा ताज एक्सप्रेस दिल्लीर परा आगरालै जाय।
ताज एक्‍सप्रेस रोज सुबह दिल्‍ली से आगरा जाती है। Taj Express leaves Delhi for Agra every morning.
 
বতৰ बतर मौसम Weather
বৰ্ত্তমান দিল্লীৰ বতৰ কেনেকুৱা?
बर्तमान दिल्लीर बतर केनेकुवा?
दिल्‍ली में इस समय मौसम कैसा है? What’s the weather in Delhi like at present?
বছৰৰ এই সময়ত মুচৌৰিত বতৰ ঠাণ্ডা থাকে ।
बछरर एई समयत मूसौरीत बतर ठान्डा थाके।
मसूरी में इन दिनों ठंड पड़ती है। Mussoorie will be cold this time of the year.
কুৱঁলীৰ বাবে তুমি বেছি দূৰলৈ দেখা নাপাবা
कूवलीर बाबे तुमि बेछि दूरलै देखा नापाबा।
कुहरे के कारण दूर तक दिखाई नहीं देता। You can’t see very far because of the fog.
প্ৰচণ্ড ঠাণ্ডা|
प्रचण्ड ठाण्डा।
बहुत सर्दी है। It’s very cold.
ৰ’দৰ তেজ খুব বেছি |
रदर तेज खुब बेछि।
धूप बहुत तेज है। The sun is very strong.
আজি বৰ গৰম |
आजि बर गरम।
आज बहुत गर्मी है। It’s very hot today.
জুন মাহত বতৰ বৰ বেয়া থাকে।
जून माहत बतर बर बेया थाके।
जून में मौसम बहुत खराब रहता है। In June, the weather is very bad.
বতাহ খুব জোৰে বলিছে।
बताह खुब जोरे बलिछे।
हवा बहुत तेज है। It’s very windy.
আকাশ ডাৱৰে আৱৰা।
आकाश डावरे आबरा।
बादल छाएं हुए हैं। It’s cloudy.
ধূলিৰ ধুমুহা আহিছে। খিৰিকি বন্ধ কৰা।
धूलिर धुमुहा आहिेछ। खिरिखि बन्ध करा।
आंधी आने वाली है। खिड़कियां बंद कर दीजिए। There’s a dust storm coming. Shut the windows.
শিলাবৃষ্টি হৈছে।
शिलाबृष्टि हैछे।
ओले पड़ रहे हैं। There’s a hail storm.
বৰষুণ দিব পাৰে। লগত ছাতা ৰাখিবা।
बरषुण दिब पारे। लगत छाता राखिबा।
वर्षा/बूंदाबांदी हो सकती है। छाता लेते जाइए। It looks like rain. Take an umbrella with you.

অধ্যায় / अध्याय 4

বৈংকিংগ হিংদী / बैंकिंग हिंदी

4.1 সাধাৰণ বেঙ্কি সম্পর্কে কথাবাৰ্ত্তা / सामान् बैंकिंग विषय पर वार्तालाप

4.1.1গ্রাহক আৰু অধিকাৰীৰ মজত বেঙ্কৰ একাউণ্ট খোলা সম্পৰ্কে কথা বাৰ্ত্তা / ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीच बैंक खाता खोलने संबंधी वार्तालाप

গ্রাহক নমস্কাৰ মহাশয়।
ग्राहक महोदय, नमस्‍कार।
বেঙ্ক অধিকাৰী  নমস্কাৰ। কওকচোন আপোনাৰ প্ৰয়োজন কি?
बैंक अधिकारी  नमस्‍कार। बोलिए, आपको क्‍या चाहिए ?
গ্রাহক মহাশয়, মই বেঙ্কত একাউণ্ট খুলিব বিচাৰোঁ।
ग्राहक महोदय, मुझे बैंक खाता खोलना है।
বেঙ্ক অধিকাৰী বেঙ্ক একাউণ্ট? আপোনাৰ বেঙ্ক একাউণ্ট নাই?
बैंक अधिकारी बैंक खाता? क्‍या आपका पहले से बैंक खाता नहीं है?
গ্রাহক নাই, মহাশয়।
ग्राहक नहीं साहब।
বেঙ্ক অধিকাৰী ঠিক আছে। কিহৰ বাবে আপুনি বেঙ্কত একাউণ্ট খুলিব বিচাৰে? সঞ্চয়, ব্যবসায়ৰ বাবে নে টকা জমা কৰি ৰখাৰ বাবে?
बैंक अधिकारी ठीक है। आपको किस लिए बैंक खाता चाहिए? बचत करने या व्‍यापार के लिए अथवा पैसे जमा करके रखने के लिए ?
গ্রাহক মহাশয়, মই এই অঞ্চলৰ এটা ভাৰা ঘৰত থাকোঁ। ওচৰ পাজৰৰ ধনী লোকৰ ঘৰত তেওঁলোকৰ গাড়ী/ঘৰ পৰিস্কাৰ কৰাৰ কাম কৰোঁ। মই মোৰ বেতন সঞ্চয় কৰাৰ বাবে চেভিং বেঙ্ক একাউণ্ট খুলিব খোজো। আজি কালি শুনিবলৈ পাইছোঁ এলপীজি গেচৰ চাবচিডি বেঙ্কৰ একাউণ্টত জমা হয়।
ग्राहक साहब, मैं इसी इलाके के एक घर में किराए पर रहता हूँ। आस-पास के बड़े घरों में उनकी कार / घर की सफाई का काम करता हूँ। मुझे अपने वेतन की बचत के लिए बचत बैंक खाता खोलना है। आज कल मैं सुन रहा हूँ कि एलपीजी गैस की सब्सिडी भी बैंक खाते में ही जमा होती है।
বেঙ্ক অধিকাৰী একেবাৰে ঠিক। মই আপোনাক প্ৰধান মন্ত্ৰীৰ জনধন যোজনাৰ অধীনত চেভিংচ বেঙ্ক একাউণ্ট খোলাৰ এখন আবেদন পত্ৰ দিও। আপুনি এই যোজনাৰ অধীনৰ সুবিধা সমূহৰ বিষয়ে জ্ঞাত নে?
बैंक अधिकारी बिलकुल सही। मैं आपको प्रधान मंत्री जन धन योजना के अधीन बचत बैंक खाता खोलने का आवेदन पत्र देता हूँ। क्‍या आपको इस योजना की सुविधाओं की जानकारी है ?
গ্রাহক নাই, মহাশয়। দয়া কৰি বুজাই দিয়ক।
ग्राहक जी नहीं। कृपया समझाइए।
বেঙ্ক অধিকাৰী এই যোজনাৰ অধীনত গ্ৰাহকে যিকোনো বেঙ্কত শূণ্য বেলেঞ্চত একাউণ্ট খুলিব পাৰে। একাউণ্টৰ গৰাকীয়ে ৩০,০০০/- টকাৰ জীৱন বীমাৰ কভাৰেজ পাব ৷ একাউণ্টৰ গৰাকীক ডেবিট (এটিএম) কার্ড যাৰ সৈতে ১ লাখ টকাৰ দুর্ঘটনা বীমাৰ কভাৰেজ পোৱা যাব। ছয় মাহ পর্যন্ত একাউণ্ট সক্রিয় ৰাখি সঞ্চয় জমা ৰাখিলে একাউণ্টৰ গৰাকীয়ে ৫০০০/- টকা ওভাৰড্রাফ্ট বা ঋণ ল’ব পাৰে।
बैंक अधिकारी इस योजना के अधीन ग्राहक किसी भी बैंक में ज़ीरो बैलन्‍स खाता खोल सकते हैं। खातेदार को रु.30000/- का जीवन बीमा कवर मिलता है। खातेदार को रुपे डेबिट (एटीएम) कार्ड दिया जाएगा जिसके साथ 1लाख रु. का दुघर्टना बीमा कवर भी मिलता है। छ: महीनों तक खाते में सक्रिय परिचालन करते हुए बचत रखने पर खातेदार रु.5000/- का ओवरड्राफ्ट यानी ऋण ले सकेगा।
গ্রাহক আচ্ছা। সমহাশয়, মই জানিব বিচাৰোঁ যে হঠাৎ টকাৰ প্ৰয়োজন হ’লে কেনেদৰে পোৱা যাব?
ग्राहक अच्‍छा। साहब मैं जानना चाहता हूँ कि अचानक मुझे पैसे की ज़रूरत पड़ी तो कैसे मिलेगा ?
বেঙ্ক অধিকাৰী আপোনাক এখন ডেবিট কার্ড দিয়া হ’ব। আপুনি যিকোন এটিএম মেচিনৰ পৰা আপোনাৰ একাউণ্টৰ টকা তুলিব পাৰে। দোকানত থকা পীওএস মেচিনত কার্ড ব্যবহাৰ কৰিও আপুনি বিল প্রদান কৰিব পাৰে।
बैंक अधिकारी आपको रुपे डेबिट का‍र्ड दिया जाएगा। आप किसी भी एटीएम मशीन से अपने खाते से पैसे निकाल सकते हैं। दुकानों में लगी पीओएस मशीनों में कार्ड का प्रयोग करके बिलों का भुगतान भी कर सकते हैं।
গ্রাহক ধন্যবাদ মহাশয়। একাউণ্ট খোলাৰ এই আবেদন পত্ৰৰ সৈতে কি কি প্ৰমাণ পত্ৰ জমা দিব লাগিব?
ग्राहक धन्‍यवाद। साहब। खाता खोलने के इस आवेदन के साथ मुझे क्‍या-क्‍या दस्‍तावेज़ प्रस्‍तुत करने हैं ?
বেঙ্ক অধিকাৰী আপোনাৰ সচিত্ৰ পৰিচয়পত্র (ভোটাৰ আইডি), আধাৰ কার্ড অথবা ড্রাইভিং লাইচেঞ্চৰ প্রতিচ্ছবি। লগতে আপোনাৰ পাচপোর্ট আকাৰৰ দুখন ফটো দিব লাগিব।
बैंक अधिकारी आपके फोटो आई डी कार्ड जैसे कि चुनाव मतदाता पहचान पत्र (वोटर आईडी), आधार कार्ड या ड्राइविंग लाइसेन्‍स की फोटो प्रति। इसके साथ आपको दो पासपोर्ट आकार के फोटो देने होते हैं।
গ্রাহক আচ্ছা, মোৰ আধাৰ কার্ড আছে। মই তাৰ প্রতিচ্ছবিৰ সৈতে দুখন পাচপোর্ট চাইজৰ ফটো দিম।
ग्राहक जी, मेरे पास आधार कार्ड है। मैं उसकी फोटो प्रति के साथ मेरे 2 पासपोर्ट आकार के फोटो देता हूँ।
বেঙ্ক অধিকাৰী এয়া লওঁক আপোনাৰ আবেদনপত্র। দয়া কৰি এইখন পূৰণ কৰি প্রয়োজনীয় প্রমাণ পত্রৰ সৈতে জমা দিয়ক। আপোনাৰ হস্তাক্ষৰৰ নমুনাও লোৱা হ’ব। তাৰ বাবে নমুনা হস্তাক্ষৰৰ ফৰ্ম পূৰণ কৰি দিয়ক।
গ্রাহক ধন্যবাদ মহাশয়।
ग्राहक धन्‍यवाद महोदय।

4.1.2 গ্রাহক আৰু বেঙ্ক অধিকাৰীৰ মাজত বেঙ্কৰ একাউণ্টত জমা কৰা সম্পর্কে কথাবাৰ্ত্তা / ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीच बैंक खाते में जमा करने संबंधी वार्तालाप

গ্রাহক মহাশয়, নমস্কাৰ।
ग्राहक महोदय, नमस्‍कार।
বেঙ্ক অধিকাৰী  নমস্কাৰ। কওঁক।
बैंक अधिकारी  नमस्‍कार। बोलिए।
গ্রাহক মহাশয়, বেঙ্কৰ এইটো শাখাত মোৰ চেভিংচ বেঙ্ক একাউণ্ট আছে। একাউণ্টৰ নম্বৰ...। মই মোৰ একাউণ্টত ৫০০০ টকা জমা কৰিব বিচাৰোঁ। মই প্ৰথম বাৰ বেঙ্কৰ একাউণ্টত টকা জমা কৰিবলৈ আহিছোঁ। দয়া কৰি আপুনি মোক জমা কৰাৰ পদ্ধতি বুজাই দিয়ক।
ग्राहक जी, मेरा इस बैंक शाखा में बचत बैंक खाता है। खाता संख्‍या .........। मुझे अपने खाते में रु.5000/- जमा करने हैं। मैं पहली बार बैंक खाते में पैसा जमा करने आया हूँ। कृपया आप मुझे जमा करने की प्रक्रिया बताएं।
বেঙ্ক অধিকাৰী আচ্ছা, আপোনাৰ বেঙ্কৰ পাচবুকটো চাওঁ।
बैंक अधिकारी अच्‍छा। आपका बैंक पास-बुक दिखाइए।
গ্রাহক এয়া লওঁক আমাৰ বেঙ্কৰ পাচবুক।
ग्राहक यह लीजिए, मेरा बैंक पास-बुक।
বেঙ্ক অধিকাৰী ঠিক আছে। টকা জমা কৰাৰ বাবে শ্লিপ তাত আছে। তাৰ পৰা এটা শ্লিপ আনি আপুনি আপোনাৰ নাম, একাউণ্ট নম্বৰ আদি পূৰণ কৰি ক্যাচ কাউণ্টাৰত টকা জমা দিয়ক। শ্লিপৰ পিছফালে কিমান টকাৰ নোট কিমান দিছে তাৰ বৰ্ণনাও দিয়ক।
बैंक अधिकारी ठीक है। पैसा जमा करने के लिए जमा पर्ची वहाँ रखी हुई है। उसमें से एफ पर्ची लेकर आप अपना नाम, खाता नंबर, रक़म आदि भरकर कैश काउंटर पर पैसा जमा कर दें। पर्ची के पीछे जमा की जाने वाली राशि की मूल्‍य वर्ग (डिनोमिनेशन) संबंधी सूचना भी भरें।
গ্রাহক ধন্যবাদ মহাশয়।
ग्राहक जी। धन्‍यवाद।
বেঙ্ক অধিকাৰী শুনক, একাউণ্টত টকা জমা কৰাৰ বাবে এটা বিকল্প ব্যৱস্থা আছে। ক্যাচ্ কাউণ্টাৰৰ সমুখত ৰখা কিয়স্ক মেচিনতো আপুনি টকা জমা দিব পাৰিব।
बैंक अधिकारी सुनिए, खाते में पैसा जमा करने के लिए एक और विकल्‍प है। कैश काउंटर के सामने उधर रखे हुए कियोस्‍क मशीन में भी आप पैसा जमा कर सकते हैं।
গ্রাহক মেচিনত কেনেদৰে টকা জমা দিম ?
ग्राहक मशीन में पैसे कैसे जमा करेंगे ?
বেঙ্ক অধিকাৰী মেচিনৰ নিৰ্দেশাৱলী, আঞ্চলিক ভাষা, হিন্দী আৰু ইংৰাজীত লিখা আছে। আপুনি সেই মেচিনৰ মনিটৰত আপোনাৰ বেঙ্কৰ একাউণ্টৰ নম্বৰ আৰু কিমান টকা জমা দিব সেই অঙ্ক লিখি দিয়ক। তলত টকা ৰখা ট্ৰেত এখনৰ পিছত আন এখন নোট ৰাখক। মেচিনে নিজে নিজে তাক ভিতৰলৈ লৈ যাব। টকাৰ অঙ্ক যদি ঠিক হয় তেতিয়া হ’লে মেচিনে আপোনাক জমাৰ ৰচিদো দিব।
बैंक अधिकारी मशीन में अनुदेश क्षेत्रीय भाषा, हिंदी तथा अंग्रेज़ी में होंगे। आप उस मशीन के मॉनिटर में अपना बैंक खाता नंबर दें। उसके बाद जमा की जाने वाली राशि दें। नीचे पैसे फीड करने वाली ट्रे में रुपए नोट एक के बाद एक रखें। मशीन स्‍वयं उसे अंदर ले लेता है। राशि सही होने पर मशीन आपको जमा रसीद भी देता है।
গ্রাহক ধন্যবাদ মহাশয়। ক্যাচ কাউণ্টাৰৰ লাইনত থিয় হৈ নাথাকি মই কিয়স্ক মেচিন ব্যৱহাৰ কৰিম।
ग्राहक धन्‍यवाद महोदय। कैश काउंटर के कतार में इंतजार करने के बजाय मैं कियोस्‍क मशीन का ही प्रयोग करूंगा।
বেঙ্ক অধিকাৰী মেচিনত টকা জমা কৰাৰ সময়ত কোন ধৰণৰ সাহায়ৰ প্ৰয়োজন হ’লে আপুনি আমাৰ কৰ্মচাৰী সকলৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিব পাৰে। টকা জমা কৰাৰ পিছত আপুনি শেষৰ কাউণ্টাৰলৈ গৈ আপোনাৰ পাচবুকত জমা দিয়াৰ পৰিমান অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব পাৰে।
बैंक अधिकारी मशीन में पैसा जमा करने में किसी प्रकार की सहायता के लिए आप हमारे स्‍टाफ से संपर्क कर सकते हैं। पैसा जमा करने के बाद अंतिम काउंटर पर जाकर आप अपने बैंक पास बुक में प्रविष्टि करवा सकते हैं।
গ্রাহক ঠিক আছে। ধন্যবাদ।
ग्राहक जी। धन्‍यवाद।

4.1.3 গ্রাহক আৰু বেঙ্ক অধিকাৰীৰ মাজত বেঙ্কৰ একাউণ্টৰ পৰা টকা তোলা সম্পৰ্কে কথা বাৰ্ত্তা / ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीच बैंक खाते से आहरण करने संबंधी वार्तालाप

গ্রাহক মহাশয়, নমস্কাৰ।
ग्राहक महोदय, नमस्‍कार।
বেঙ্ক অধিকাৰী  নমস্কাৰ। কওঁক।
बैंक अधिकारी  नमस्‍कार। बोलिए।
গ্রাহক মহাশয়, বেঙ্কৰ এইটো শাখাত মোৰ চেভিংচ বেঙ্ক একাউণ্ট আছে। একাউণ্ট নম্বৰ..। মই মোৰ একাউণ্টৰ পৰা ৫০০০/- টকা তুলিব বিচাৰোঁ। মই প্ৰথম বাৰৰ বাবে বেঙ্কৰ একাউণ্টৰ পৰা টকা তুলিব আহিছোঁ।
ग्राहक जी, मेरा इस बैंक शाखा में बचत बैंक खाता रखता हूँ। खाता संख्‍या .........। मुझे अपने खाते से रु.5000/- निकालने है।
বেঙ্ক অধিকাৰী আচ্ছা, আপোনাৰ বেঙ্কৰ পাচবুক দেখুৱাওক।
बैंक अधिकारी अच्‍छा। आप अपना बैंक पास-बुक दिखाइए।
গ্রাহক এয়া লওঁক মোৰ বেঙ্কৰ পাচবুক।
ग्राहक यह लीजिए, मेरा बैंक पास-बुक।
বেঙ্ক অধিকাৰী আপুনি চেক বুক লোৱা নাই ?
बैंक अधिकारी क्‍या आपने चेक बुक की सुविधा नहीं ली है ?
গ্রাহক লোৱা নাই, মহাশয়।
ग्राहक जी नहीं।
বেঙ্ক অধিকাৰী ডেবিট কার্ড বা এটিএম কার্ড নিশ্চই লৈছে।
बैंक अधिकारी डेबिट कार्ड अथवा एटीएम कार्ड तो लिया होगा ?
গ্রাহক হয় লৈছো। কিন্তু এটিএম মেচিনত মই পাচঁবাৰ ডেবিট কাৰ্ড ব্যৱহাৰ কৰিছোঁ। পুনৰ এটিএমৰ পৰা টকা তুলিলে অতিৰিক্ত টকা কাটি ল’ব পাৰে।সেই বাবেই বেঙ্কৰ কাউণ্টাৰৰ পৰা টকা তুলিব বিচাৰোঁ।
ग्राहक जी हां। लेकिन मैंने एटीएम मशीन में पांच बार डेबिट कार्ड का प्रयोग कर लिया है। आगे एटीएम से पैसे निकालने पर कटौती हो सकती है। इसलिए बैंक काउंटर से पैसे लेने आया हूँ।
বেঙ্ক অধিকাৰী এয়া লওঁক। টকা তোলাৰ শ্লিপ। ইয়াত আপুনি আপোনাৰ নাম, বেঙ্কৰ একাউণ্টৰ নম্বৰ, কিমান টকা তুলিব সেই অঙ্ক লিখি হস্তাক্ষৰ কৰক।
बैंक अधिकारी यह लीजिए। आहरण पर्ची। इसमें आप अपना नाम, बैंक खाता नंबर, आहरण की जाने वाली राशि लिखकर हस्‍ताक्षर करें।
গ্রাহক ঠিক আছে। ধন্যবাদ।
ग्राहक जी। धन्‍यवाद।
বেঙ্ক অধিকাৰী অনুগ্ৰহ কৰি শ্লিপৰ পিছৰ পিনেও হস্তাক্ষৰ কৰক।
बैंक अधिकारी कृपया आहरण पर्ची के पीछे भी हस्‍ताक्षर करें।
গ্রাহক ঠিক আছে (শ্লিপ পূৰণ কৰাৰ পিছত), মহাশয় এইখন লওঁক। মই সমুখৰ ফালে আৰু পিছফালে দুয়ো ঠাইতেই হস্তাক্ষৰ কৰি দিছোঁ।
ग्राहक ठीक है। (पर्ची भरने के बाद) महोदय कृपया यह लीजिए। मैंने आगे और पीछे दोनों जगह हस्‍ताक्षर भी कर दिये हैं।
বেঙ্ক অধিকাৰী আচ্ছা। এই টোকেনটো লওঁক আৰু ক্যাচ কাউণ্টাৰৰ সমুখত ৰখা চকীত বহক। আপোনাৰ টোকেন নম্বৰ মাতিলে কাউণ্টাৰলৈ গৈ টকা ল’ব।
बैंक अधिकारी जी। यह टोकन लीजिए और कैश काउंटर के सामने लगी कुर्सी पर बैठें। आपका टोकन नंबर बुलाए जाने पर काउंटर पर जाकर राशि प्राप्‍त करें।
গ্রাহক ধন্যবাদ মহাশয়।
ग्राहक धन्‍यवाद, महोदय।

4.1.4 ঋণ লোৱাৰ বাবে গ্রাহক আৰু বেঙ্ক অধিকাৰীৰ মাজত কথা বাৰ্ত্তা / ऋण लेने के लिए ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीच वार्तालाप

সোহনঃ মহাশয়, নমস্কাৰ।
सोहन साहबजी ! नमस्ते।
অধিকাৰী নমস্কাৰ সোহন, কি খবৰ? কালি বেঙ্কত তোমাৰ প্ৰথম দিন কেনেদৰে গ’ল ?
अधिकारी नमस्कार। और सोहन कैसे हो? बैंक में कल तुम्हारा पहला दिन कैसे बीता?
সোহনঃ ভালদৰে গ’ল ছাৰ। কালিতো আপুনি ডেবিট-ক্রেডিট আৰু একাউন্ট কেনেদৰে খুলিব লাগে সেয়া বুজাই দিছে। এতিয়া কওঁক ঋণ লোৱাৰ বাবে কি কি কৰিব লাগে। কি কি কাগজপত্র দিব লাগে।
सोहन अच्छा बीता सर। कल तो आपने डेबिट क्रेडिट व अकाउंट कैसे खोलना है यह बताया था। अब यह बताइए कि ऋण लेने के लिए क्या - क्या करना पड़ता है? कौन-कौन से दस्तावेज देने पडते हैं?
অধিকাৰী চোৱা সোহন, এইটো নিৰ্ভৰ কৰে তুমি কেনেধৰণৰ ঋণ বিচাৰিছা তাৰ ওপৰত। তথাপিও কওঁ ঋণৰ আবেদনৰ সৈতে এনওছি, কোলেটাৰেল চিক্যৰিটি দিব লাগিব কাৰণ তুমি যদি ঋণ পৰিশোধ কৰিব নোৱাৰা তেতিয়া হ’লে বেঙ্কক দিব পৰা ধৰণৰ কিবা সম্পত্তি থাকিব লাগিব, যাতে তুমি সেয়া বেঙ্কৰ ঋণ পৰিশোধ কৰাৰ বাবে দিব পাৰা।
अधिकारी देखो सोहन ! यह तो उस इस पर निर्भर करता है कि तुम्हें कौन - सा ऋण चाहिए। फिर भी मैं बताता हूँ - ऋण आवेदन के साथ एनोसी, संपार्श्विक प्रतिभूति [collateral security] यानी कि आप यदि ऋण नहीं चुकाते हैं तो उसके बदले बैंक के पास देने के लिए कुछ संपत्ति होनी चाहिए ताकि आप वह बैंक को ऋण चुकाने के तौर पर दे सके।
সোহনঃ যদি মোৰ কোনো ধৰণৰ সম্পত্তি নাথাকে তেতিয়া হ’লে ?
सोहन यदि मेरे पास कुछ संपत्ति नहो तो ?
অধিকাৰী তেতিয়া হ’লে তুমি সোণা বা মূল্যবান সামগ্ৰী বেঙ্কত ৰাখিব পাৰা। আৰু তাৰ লগত এজন গেৰাণ্টাৰো লাগিব।
अधिकारी तो तुम सोना या अन्य कोई बहुमूल्य वस्तुएँ भी बैंक में रख सकते हो और हाँ इसके साथ तुम्हें एक गारंटर की भी जरूरत पड़ेगी।
সোহনঃ সেয়া আকৌ কি ? মইতো মোৰ সম্পত্তি আপোনাৰ ওচৰত ৰাখিছোঁ আৰু মই ঋণ লৈছোঁ যেতিয়া সেয়া মই নিশ্চয় পৰিশোধ কৰিম।
सोहन वो क्यों? मैं तो अपनी संपत्ति आपके पास रख रहा हूँ न और मैंने ऋण लिया है तो उसे चुकाऊंगा भी न।
অধিকাৰী চোৱা সোহন, সকলো ঋণ লওতাই এই কথা কয় কিন্তু বেঙ্কেতো ই দিয়া ধন ওভটাই পাব বিচাৰিব। ইমানবোৰ কৰাৰ পিছতো আজি কালি বেঙ্কৰ ঋণ পৰিশোধ নহয়। বেছিভাগ ক্ষেত্ৰতেই মানুহে প্ৰবঞ্চনা কৰে। সেই বাবে এইবোৰ উপায় অবলম্বন কৰিব লগা হয়। অ, মই কৈছিলোঁ এজন গেৰাণ্টৰৰো প্ৰয়োজন হয়।
अधिकारी देखो सोहन ! हर उधारकर्ता यही कहता है पर बैंक तो अपनी चुकौती चाहेगा। इतना सब करने के बावजूद भी बैंक का पैसा आजकल चुकता नहीं हो पा रहा है। लोग अक्सर धोखा दे जाते हैं। इसलिए बैंक को यह सब चुकौती के तरीके अपनाने पड़ते हैं। हाँ तो मैं कह रहा था कि एक गारंटर की भी जरूरत होती है।
সোহনঃ সেয়া আকৌ কি ?
सोहन वो क्यों?
অধিকাৰী সেইটো হ’ল তুমি যদি ঋণ পৰিশোধ কৰিব নোৱাৰা তেতিয়া হ’লে তোমাৰ সলনি দ্বিতীয়জন ব্যক্তিয়ে ঋণ পৰিশোধ কৰাৰ গেৰাণ্টি দিব।
अधिकारी वो इसलिए कि तुम यदि ऋण चुका नहीं पाए तो कोई दूसरा व्यक्ति तुम्हारे बदले ऋण चुकाने की गारंटी देगा।
সোহনঃ ঋণ লম মই আৰু পৰিশোধ কৰিব অইন কোনোবাই?
सोहन ऋण मैं लूँ और चुकाए कोई दूसरा?
অধিকাৰী হয়, আজিকালি এই ঋণবাজীৰ পৃথিবীত ঋণ হিচাপে ৰখা সম্পত্তিৰো ভুৱা ঠিকনা দিয়ে, কেতিয়াবা কেতিয়াবা আকৌ গেৰাণ্টৰো ভুৱা উলায়, ফলস্বৰূপে একাউণ্ট এনপিএ হৈ যায়।
अधिकारी हाँ ! आजकल के इस धोखाधड़ी के जमाने में उधारकर्ता तो कभी-कभी जो संपत्ति, संपार्श्विक प्रतिभूति के रूप में दिखाते हैं वह संपत्ति दिये गये पते पर होती ही नहीं, गारंटर भी झूठा निकलता है, परिणाम स्वरूप खाता एनपीए बन जाता है।

4.1.5 স্থায়ী আমানত কৰাৰ বাবে গ্রাহক আৰু বেঙ্কৰ অধিকাৰীৰ মাজৰ কথা বাৰ্ত্তা / सावाधि जमा [Fixed Deposit] करने के लिए ग्राहक तथा बैंक अधिकारी के बीच वार्तालाप

সোহনঃ আচ্ছা ছাৰ ! বেঙ্কত টকা জমা অৰ্থাৎ আমানত কৰাৰ বাবে কি কি কৰিব লাগে ?
सोहन अच्छा सर ! ये बताइए कि बैंक में पैसा जमा करना अर्थात सावधि जमा [Fixed Deposit] करने के लिए क्या करना पड़ता है?
অধিকাৰী তাৰ বাবে এখন আবেদন পত্ৰ দিব লাগে, য’ত তোমাৰ জমাৰ পৰিমান কিমান দিনৰ বাবে জমা ৰাখিব বিচৰা সকলো লিখিব লাগে। তুমি ৭ দিনৰ পৰা সৰ্বাধিক ১০ বছৰৰ বাবে জমা ৰাখিব পাৰা।
अधिकारी उसके लिए एक आवेदन पत्र देना पड़ता है जिसमें आपको जमा की जाने वाली राशि,कितने दिनों के लिए उसे जमा करना है उसकी अवधि बतानी होती है। आप 7 दिन से लेकर आप उसे 10 वर्ष तक सावधि जमा कर सकते हो।
সোহনঃ আচ্ছা ছাৰ ! মাজৰ সময়ত মোৰ যদি সেই টকাৰ প্ৰয়োজন হয় ?
सोहन अच्छा सर ! यदि मुझे इन पैसों की बीच में ही जरूरत पड़ जाए तो?
অধিকাৰী সেই ক্ষেত্রত যিমান তাৰিখ পর্যন্ত সেই টকা জমা আছে তাৰ সুদ হিচাপ কৰি সুদৰ সৈতে সেই টকা বেঙ্কে ঘূৰাই দিব। কিন্তু কেতিয়াবা ম্যাদ শেষ হোৱাৰ পূৰ্বে টকা উঠাব নোৱাৰি যিটো পোষ্ট অফিচত জমা ৰখা টকাৰ ক্ষেত্ৰত হয়।
अधिकारी तो बैंक उस तारीख तक उस राशि पर जितना ब्याज होगा उतना हिसाब कर बैंक आपको वह राशि सूद समेत वापस दे देगा।और हाँ कभी-कभी तो यह राशि अवधि खतम हुए बिना नहीं निकाल सकते जैसे कि पोस्ट आफिस में जमा की गयी राशि आदि।
সোহনঃ ঋণ লোৱা আৰু স্থায়ী আমানত জমাৰ বিষয়ে সবিস্তাৰে বিবৰি কোৱাৰ বাবে ধন্যবাদ।
सोहन ऋण लेने और सावधि जमा के बारे में विस्तार से बताने के लिए धन्यवाद।

4.2 অর্থনৈতিক সাক্ষৰতা আৰু অর্থনৈতিক অন্তর্ভুত্তি / वित्तीय साक्षरता और वित्तीय समावेशन

4.2.1 ৰিজার্ভ বেঙ্কৰ অধিকৰীৰ সৈতে বেঙ্কাৰ সকলৰ কথাবার্তা / रिज़र्व बैंक अधिकारी के साथ बैंकरों की बातचीत

বেঙ্ক অধিকাৰী  ছাৰ, অনুগ্ৰহ কৰি লিড/নেতৃস্থানীয় বেঙ্ক পৰিকল্পনা আৰু তাৰ কাৰ্য্য প্ৰণালী সম্পৰ্কে মোক কিছু কথা কওঁক।
बैंक अधिकारी  सर, कृपया मुझे अग्रणी बैंक योजना और इसकी कार्य-प्रणाली के बारे में जानकारी दें।
ৰিজার্ভ বেঙ্ক অধিকাৰী লিড বেঙ্ক পৰিকল্পনাৰ অধীনস্থ জিলাৰ কোনো এটা বেঙ্কক লিড বেঙ্ক হিচাপে মনোনীত কৰা হয় যাৰ কাম ঋণ প্ৰদানকাৰী সংস্থা আৰু চৰকাৰ/চৰকাৰী বিভাগৰ মাজত সমন্বয় সাধন কৰা যাতে অগ্ৰাধিকাৰ প্ৰাপ্ত ক্ষেত্ৰ নাইবা অন্য ক্ষেত্ৰৰ বাবে ঋণ পোৱা যায়।
रिजर्व बैंक अधिकारी अग्रणी बैंक योजना के तहत जिले में किसी एक बैंक को अग्रणी बैंक के रूप में चयन किया जाता है और उनका मुख्य कार्य ऋण उपलब्ध कराने वाली संस्थाओं और सरकार/सरकारी विभागों के बीच समन्वय स्थापित करना है ताकि प्राथमिकता प्राप्त क्षेत्रों तथा अन्य क्षेत्रों के लिए बैंक-ऋण उपलब्ध हो सके।
বেঙ্ক অধিকাৰী এই পৰিকল্পনা কেনেদৰে আৰম্ভ কৰা হয়।
बैंक अधिकारी सर, इस योजना को कैसे लागू किया जाता है?
ৰিজার্ভ বেঙ্ক অধিকাৰী ব্লক স্তৰত এই পৰিকল্পনা আৰম্ভ কৰাৰ বাবে ব্লক লেভেল বেঙ্কাৰ্চ কমিটি আৰু জিলা পৰ্যায়ত জিলা পৰামৰ্শদাতা সমিতি গঠন কৰা হৈছে। ব্লক স্তৰীয় বেঙ্কাৰ্চ সমিতি এনে এখন মঞ্চ য’ত ঋণ প্ৰদানকাৰী সংস্থা আৰু বিভিন্ন কৰ্ম ক্ষেত্ৰত কৰ্মৰত এজেন্সিৰ সৈতে সমন্বয় স্থাপন কৰা হয় আৰু ব্লক লেভেলত পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰা হয়। বেঙ্কে ঋণ কাৰ্যক্ৰম আৰম্ভ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত পৰিচালনাগত সমস্যাৰ সমাধান কৰে।
रिजर्व बैंक अधिकारी ब्लॉक स्तर पर इस योजना को लागू करने के लिए ब्लॉक स्तरीय बैंकर्स समिति (Block Level Bankers’ Committee) और जिला स्तर पर जिला परामर्शदात्री समिति (District Consultative Committee)का गठन किया गया है। ब्लॉक स्तरीय बैंकर्स समिति एक ऐसा फोरम है जो ऋण देने वाली संस्थाओं और विभिन्न कार्य-क्षेत्रों में काम कर रही एजेंसियों के बीच समंवय स्थापित करता है और ब्लॉक स्तर पर ऋण योजना (Block Credit Plan)तैयार करता है। बैंकों के ऋण कार्यक्रम को लागू कराने में आ रही परिचालनगत समस्याओं का समाधान करता है।
বেঙ্ক অধিকাৰী জিলা পৰামর্শদাতা কমিটি কি আৰু ই কেনেদৰে কাম কৰে ?
बैंक अधिकारी सर, जिला परामर्शदात्री समिति क्या है और कैसे कार्य करती है?
ৰিজার্ভ বেঙ্ক অধিকাৰী এইটো বেঙ্কাৰ্চ আৰু চৰকাৰী এজেন্সী / বিভাগৰ বাবে জিলা স্তৰৰ এক সাধাৰণ ফোৰাম, য’ত ঋণ জমা অনুপাত, বাৰ্ষিক ঋণ পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্য, শাখা বিস্তাৰ, স্ব-নিৰ্ভৰশীল গোষ্ঠীৰ সৈতে বেঙ্কৰ সংযোগ কাৰ্যক্ৰম, সুদ-ঋণ পাৰ্থক্য মূলক হাৰ, ডেয়ৰী আৰু মৎস্য পালনৰ বাবে ঋণ, প্ৰধান মন্ত্ৰী জন ধন যোজনা, প্রধানমন্ত্রী মুদ্রা যোজনা, আর্থিক স্বাক্ষৰতা, গ্রামীণ স্বনিয়োজিত প্রশিক্ষণ সংস্থা (আৰএছইটীআই) প্রদর্শন, চৰকাৰ দ্বাৰা অনুমোদন প্রাপ্ত পৰিকল্পনা, অতি ক্ষুদ্র, ক্ষুদ্র আৰু মজলীয়া উদ্যোগৰ বাবে অৰ্থৰ যোগান, শিক্ষা ঋণৰ অগ্ৰগতি, অগ্ৰাধিকাৰ প্ৰাপ্ত ক্ষেত্ৰত আৰু সমাজৰ দুৰ্বল সম্প্ৰদায়ৰ লোকে ঋণ পোৱাৰ সুবিধা অসুবিধা সম্পৰ্কে বিস্তাৰিত ভাবে আলোচনা কৰা হয়।
रिजर्व बैंक अधिकारी यह बैंकर्स और सरकारी एजेंसियों/विभागों के लिए जिला स्तर पर एक आम फोरम है जिसमें ऋण-जमा अनुपात, वार्षिक ऋण योजना लक्ष्य, शाखा विस्तार, स्वयं सहायता समूह बैंक लिंकेज कार्यक्रम, विभेदक ब्याज दर ऋण, डेरी और मत्सपालन के लिए ऋण, प्रधानमंत्री जन धन योजना, प्रधानमंत्री मुद्रा योजना, वित्तीय साक्षरता, ग्रामीण स्वनियोजित प्रशिक्षण संस्थानों (आरएसईटीआई) का प्रदर्शन, सरकार प्रायोजित योजनाएं,सूक्ष्म, लघु और मध्यम उद्यम का वित्तपोषण, शिक्षा ऋण की प्रगति, प्राथमिकता प्राप्त क्षेत्रों तथा समाज के कमजोर वर्ग को ऋण उपलब्धता आदि मदों पर विस्तार से चर्चा की जाती है।
বেঙ্ক অধিকাৰী ধন্যবাদ ছাৰ, সম্প্রতি অর্থনৈতিক সাক্ষৰতা শিবিৰ আয়োজন সম্পর্কে কোনো সংশোধিত নির্দেশিকা জাৰী কৰা হৈছে নেকি ?
बैंक अधिकारी धन्यवाद सर, क्या हाल में वित्तीय साक्षरता शिविर आयोजन के संबंध में कोई संशोधित दिशानिर्देश जारी किया गया है?
ৰিজার্ভ বেঙ্ক অধিকাৰী হয়, সংশোধিত নির্দেশিকা অনুসাৰে কেন্দ্ৰ আৰু গ্ৰামীণ শাখাক তিনিমাহৰ ভিতৰত তিনিটা পৰ্য্যায়ত অর্থনৈতিক সাক্ষৰতা শিবিৰৰ আয়োজন কৰিব লাগিব। ইয়াৰ মুখ্য উদ্দেশ্য হ’ল সাধাৰণ জনগণক বিভিন্ন অৰ্থনৈতিক পৰিকল্পনা আৰু ব্যক্তিগত আচঁনি সম্পৰ্কে অবগত কৰোৱা। শিবিৰত অৰ্থনৈতিক যোজনা, আয়-ব্যয়ৰ মূল্যায়ণ, চেভিং, অৰ্থনৈতিক হিচাপ ৰক্ষণ, বেঙ্কত টকা জমা কৰাৰ লাভ, ব্যাৱসায়ৰ প্ৰতিনিধি সম্পৰ্কে সাধাৰণ জনতাৰ মনোভাব, আনুষ্ঠানিক আৰু অনানুষ্ঠানিক ঋণৰ পাৰ্থক্য, ঋণ লোৱাৰ উদ্দেশ্য, সুদ আৰু ঋণৰ প্ৰকাৰ ভেদ আদি বিষয়ৰ ওপৰত আলোচনা হয়। আইটিচি মেচিনৰ মাধ্যমত কেনেদৰে টকা জমা কৰা আৰু উঠোৱা যায় তাৰ নমুনা প্ৰদৰ্শন কৰা হয়।
रिजर्व बैंक अधिकारी जी, संशोधित दिशानिर्देश के अनुसार सभी वित्तीय साक्षरता केन्द्रों और ग्रामीण-शाखाओं को तीन महीने के भीतर तीन चरणों में वित्तीय साक्षरता शिविर आयोजित करने हैं। इसका मुख्य उद्देश्य आम जनता के बीच विभिन्न वित्तीय सेवाओं और व्यक्तिगत वित्तीय योजनाओं के बारे में जागरूकता लाना है। शिविरों में वित्तीय योजना, आय-व्यय का आकलन, बचत, वित्तीय लेखाजोखा, बैंक में पैसे जमा करने के लाभ, कारोबार प्रतिनिधि के बारे में लोगों के विचार, औपचारिक और अनौपचारिक ऋण में अंतर, ऋण लेने के उद्देश्य, ब्याज और ऋण के प्रकार आदि विषयों की चर्चा की जाए और आईसीटी मशीन के माध्यम से किस प्रकार पैसे जमा और आहरण किए जाते हैं, इसका डेमो प्रदर्शित किया जाए।
বেঙ্ক অধিকাৰী ধন্যবাদ ছাৰ, মই এই মাহৰ শেষৰ সপ্তাহত এটা অৰ্থনৈতিক সাক্ষৰতা শিবিৰৰ আয়োজন কৰিব বিচাৰোঁ, য’লৈ আপোনাক সাদৰ আমন্ত্ৰণ জনালোঁ।
बैंक अधिकारी धन्यवाद सर, हम इस महीने के अंतिम सप्ताह में एक वित्तीय साक्षरता शिविर का आयोजन कर रहे हैं जिसमें आप सादर आमंत्रित हैं।

4.2.2 গাৱঁত আয়োজিত সাক্ষৰতা শিবিৰৰ দৃশ্য ৰিজাৰ্ভ বেঙ্কৰ অফিচাৰৰ সৈতে বিভিন্ন বেঙ্ক, ৰাজ্য চৰকাৰৰ বিষয়া, বেচৰকাৰী সংগঠন, স্কুল কলেজৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু বহু গাওঁবাসী উপস্থিত থাকে / गांव में आयोजित एक वित्तीय साक्षरता शिविर का दृश्य जिसमें रिज़र्व बैंक के अधिकारियों के साथ-साथ विभिन्न बैंकों, राज्य सरकार के पदाधिकारियों, गैर-सरकारी संगठनों, स्कूल-कॉलेजों के छात्र/छात्राओं तथा बड़ी तादाद में ग्रामीण जनता शामिल हैं)

সুৰেশ বাবু নমস্কাৰ মেনেজাৰ বাবু, মোক এই শিবিৰ সম্পর্কে কিছু তথ্য /খবৰ পাতি দিয়ক।
सुरेश बाबू  नमस्कार प्रबंधक साहब, कृपया हमें इस शिविर के बारे में जानकारी दें।
বেঙ্ক মেনেজাৰ হয় সুৰেশবাবু, আপুনিতো জানেই চৰকাৰে সকলো দেশবাসীকে বেঙ্কিং সেৱাৰ অধীনলৈ অনা কাম আৰম্ভ কৰিছে। ইয়াক বেঙ্কৰ ভাষাত অৰ্থনৈতিক অৰ্ন্তভুক্তি বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ অন্তৰ্গত বেঙ্কিং সেৱা অভাবগ্ৰস্ত আৰু নিম্ন আয়ৰ লোকক কম খৰচেত অৰ্থনৈতিক সুবিধা প্রদান কৰা হয়।
बैंक प्रबंधक  जी सुरेश बाबू, आप तो जानते हैं सरकार ने देश के सभी लोगों को बैंकिंग सेवा से जोड़ने के लिए पहल शुरू कर दी है। इसे बैंकिंग भाषा में वित्तीय समावेशन कहा जाता है। इसके अंतर्गत बैंकिंग सेवा से वंचित और कम आय वर्ग के लोगों को अल्प खर्च पर वित्तीय सेवाएं उपलब्ध कराया जाता है।
সুৰেশ বাবু আমাৰ গাৱঁতো বেঙ্কৰ এটা শাখা খুলিছে নেকি?
सुरेश बाबू तो क्या हमारे गांव में भी बैंक की शाखा खुलने जा रही है?
বেঙ্ক মেনেজাৰ চাওঁক, প্ৰত্যেক গাৱঁতেই বেঙ্কৰ শাখা খোলাটো লাভজনক নহয়। সেই বাবে আমাৰ ব্যৱসায়িক প্ৰতিনিধি হিচাপে এক বিকল্প ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে যি ঠাইত বেঙ্কৰ শাখা নাই তাতো আমাৰ বেঙ্কিং সেৱা উপলব্ধ কৰোৱা হৈছে।
बैंक प्रबंधक देखिए सुरेश बाबू, प्रत्येक गांव में बैंक-शाखा खोलना संसाधन और लाभ की दृष्टि से व्यावहारिक नहीं है। इसलिए बैंक अपने कारोबार प्रतिनिधि के रूप में एक वैकल्पिक व्यवस्था के माध्यम से जिन जगहों पर बैंक-शाखाएं नहीं हैं उन जगहों तक अपनी बैंकिंग सुविधाएं पहुंचा रहे हैं।
সুৰেশ বাবু আচ্ছা, এটাটো সঠিক ব্যবস্থা। এতিয়া মোক প্রধানমন্ত্রী জন ধন যোজনা সম্পর্কে কওঁক।
सुरेश बाबू अच्छा, यह तो उचित व्यवस्था है। अब जरा हमें प्रधान मंत्री जन धन योजना के बारे में बता दें।
বেঙ্ক মেনেজাৰ প্রধানমন্ত্রী জন ধন যোজনা এটা ৰাষ্ট্রীয় মিচন। ইয়াৰ উদ্দেশ্য দেশৰ সমস্ত পৰিয়ালক বেঙ্কিং সুবিধাৰ আওতালৈ অনা আৰু প্রত্যেক পৰিয়ালৰ বাবে বেঙ্ক একাউন্ট খোলোৱাৰ এই যোজনাৰ ছয়টা স্তম্ভ আছে। প্রথম, বেঙ্কিং সেৱাৰ অধীনত সকলোৰে অন্তর্ভুক্তি সুনিশ্চিত কৰা। দ্বিতীয়, একাউণ্ট খোলাৰ ছয়মাহ পিছত ৫০০০ টাকৰ ওভাৰড্রাফ্টৰ মূল একাউণ্ট আৰু এক লাখ টাকৰ দূর্ঘটনা বীমা কভাৰৰ সৈতে ডেবিট কার্ড দিয়া। তৃতীয়, অর্থনৈতিক সাক্ষৰতা। চতুর্থ, ওভাৰড্রাফ্ট একাউণ্টত টকা ওভোটাই দিবলৈ অক্ষম হ’লে সেয়া আদায় কৰাৰ বাবে ক্ৰেডিট গেৰান্টি ফাণ্ড সৃষ্টি কৰা। পঞ্চম, অতি ক্ষুদ্র বীমা আৰু ষষ্ঠ হ’ল, অসংগঠিত ক্ষেত্রৰ বাবে স্বাবলম্বন পেন্সন যোজনা।
बैंक प्रबंधक प्रधानमंत्री जन धन योजना एक राष्ट्रीय मिशन है। इसका उद्देश्य देश भर के सभी परिवारों को बैंकिंग सुविधाएं मुहैया कराना है और हर परिवार का बैंक खाता खोलना है। इस योजना के छह स्तम्भ हैं। पहला, बैंकिंग सुविधाओं तक सबकी पहुंच सुनिश्चित करना। दूसरा,खाते खोलने के छह महीने बाद 5000 रुपये के ओवरड्राफ्ट के साथ बुनियादी बैंक खाते और एक लाख रुपये के दुर्घटना बीमा कवर के साथ रुपे डेबिट कार्ड उपलब्ध कराना। तीसरा, वित्तीय साक्षरता। चौथा, ओवरड्राफ्ट खातों में पैसे लौटाने में चूक होने पर इसे कवर करने के लिए क्रेडिट गारंटी फण्ड की स्थापना। पांचवां, सूक्ष्म बीमा और छठा है, असंगठित क्षेत्र के लिए स्वावलम्बन जैसी पेंशन योजना।
সুৰেশ বাবু মেনেজাৰ বাবু, ৰূপে-কার্ড আৰু কিষান ক্রেডিট কার্ডৰ কাৰ্য্য প্ৰণালী একেই নেকি ?
सुरेश बाबू प्रबंधक महोदय, क्या रुपे-कार्ड और किसान क्रेडिट कार्ड एक जैसे काम करते हैं?
বেঙ্ক মেনেজাৰ নহয়, সুৰেশ বাবু। কিষান ক্রেডিট কার্ড আৰু ৰূপে-কার্ড দুটা পৃথক বস্তু। বেঙ্কে খৰিফ, ৰবি আৰু অন্যান্য প্রয়োজনক বিবেচনা কৰি আর্থিক সহায্যৰ মাত্ৰা নিৰ্ধাৰিত কৰে আৰু ভূমিৰ পৰিমান অনু্যায়ী কৃষকক ঋণ দিয়ে। এই একাউণ্টক প্রথমে আমি নগদ ঋণ একাউণ্ট বুলি কৈছিলোঁ আৰু এতিয়া ইয়াকেই কিষাণ ক্রে়ডিট কার্ড বুলি কোৱা হয়। ৰূপে-ডেবিট কার্ড ভাৰতৰ অভ্যন্তৰীণ ডেবিট কার্ড, যাক ব্যবহাৰ কৰি দেশৰ সকলো এটিএমৰ পৰা টকা উঠাব পাৰি।
बैंक प्रबंधक नहीं सुरेश बाबू। किसान क्रेडिट कार्ड और रूपे-कार्ड दोनों अलग-अलग चीजें हैं। बैंक खरीफ, रबी और अन्य जरूरतों को ध्यान में रखकर एक वित्तपोषण की मात्रा (Scale of Finance) तैयार करता है और खेत के आकार के अनुसार किसानों को ऋण देता करता है। इस खाते को पहले हम नकदी ऋण खाता कहते थे और अब इसके बेहतर रूप को किसान क्रेडिट कार्ड कहते हैं। रुपे-डेबिट कार्ड भारत का अपना घरेलू डेबिट कार्ड है जिसे देश के सभी एटीएम मशीनों से पैसे निकालने के लिए इस्तेमाल किया जा सकता है। अब तो दुकानों के अधिकांश पीओएस मशीनों में भी इसे स्वीकार किया जा रहा है।
সুৰেশ বাবু মেনেজাৰ বাবু, এতিয়া অটল পেন্সন যোজনা সম্পর্কে অলপ কওঁক।
सुरेश बाबू प्रबंधक महोदय, अब जरा अटल पेंशन योजना के बारे हमें जानकारी दें।
বেঙ্ক মেনেজাৰ কিছুদিন পূৰ্বে ভাৰত চৰকাৰে অটল পেন্সন যোজনা আৰম্ভ কৰিছে। এই যোজনা অনুসৰি ১৮ ৰ পৰা ৪০ বছৰৰ প্ৰতিজন নাগৰিকেই নিজৰ ৬০ বছৰ হোৱা পৰ্যন্ত সুবিধা মতে এক নিৰ্দ্দিষ্ট পৰিমানৰ টকা নিজৰ পেন্সন যোজনাত জমা কৰিব লাগে। ৬০ বছৰ বয়সৰ পৰা তেওঁ প্রতিমাহে ১০০০/- ৰ পৰা ৫০০০/- টকা পেন্সন পাব।
बैंक प्रबंधक हाल ही में भारत सरकार ने अटल पेंशन योजना शुरू की है। इस योजना के तहत 18 से 40 साल की आयु के नागरिक को अपने 60वें साल तक प्रति माह अपनी सुविधानुसार एक निश्चित रक़म अपनी पेंशन योजना में जमा करनी होगी। 60 साल होने पर उन्‍हें प्रति माह रु.1000/- से रु.5000/- तक की पेंशन मिलेगी।
সুৰেশ বাবু মেনেজাৰ বাবু ময়ো বেঙ্কৰ সৈতে যুক্ত হৈ সকলো ধৰণৰ অৰ্থনৈতিক সুবিধাৰ লাভ পাম। সাধাৰণ লোকৰ বাবে এয়া সচাঁকৈয়ে এক নতুন সূচনা।
सुरेश बाबू प्रबंधक महोदय, अब तो हमें भी बैंकों से जुड़कर सभी प्रकार की वित्तीय सेवाओं का लाभ मिलेगा। आम जनता के लिए वाकई यह एक नयी शुरुआत है।

4.3 বেঙ্কৰ সাধাৰণ প্ৰশাসন সম্পৰ্কে বাৰ্ত্তালাপ/ बैंक के सामान्य प्रशासन के विषय में वार्तालाप

4.3.1 অনুশাসন ডেস্ক/ अनुशासन डेस्क

ৰমেশ এইটো সত্য নেকি যে সুৰক্ষা কৰ্মী ৰাম লাল যাদবক শাস্তি দিয়া হৈছে?
रमेश क्या यह सच है कि सुरक्षा गार्ड रामलाल यादव को बैंक की ओर से दंडित किया गया है।
সমীৰ হয় চূড়ান্ত আদেশ জাৰীৰ দিনৰ পৰা এবছৰৰ বাবে তেওঁৰ মূল বেতন এটা স্তৰ কমাই দিয়া হৈছে
समीर हाँ। उसके मूल वेतन को अंतिम आदेश की तारीख से एक वर्ष के लिए एक स्तर घटा दिया गया है।
ৰমেশ অনুশাসন ডেস্কে এনেদৰে কোনো লোকক শাস্তি বিহিব পাৰে নেকি?
रमेश क्या अनुशासन डेस्क किसी को कोई भी दंड दे सकता है ?
সমীৰ সেয়া নহয় | ৰামলাল যাদবে কর্মচাৰী বিধি নিয়মৰ অন্তৰ্গত আইন ১৯৪৮ চনৰ কৰ্মচাৰী বিধি নিয়মৰ অন্তৰ্গত আইন উলঙ্ঘা কৰিছে | তেওঁৰ অচৰণত কিছু কদাচাৰ দেখা গৈছে | সেই বাবেই তেওঁক শাস্তি দিয়া হৈছে |
समीर ऐसा नहीं है। रामलाल यादव ने स्टाफ विनियम 1948 के प्रावधानों के अंतर्गत नियमों का उल्लंघन किया है। उनके आचरण को कदाचार पाया गया। इसलिए उन्हे दंड दिया गया।
ৰমেশ এইটো আকৌ কেনেকুৱা কথা, দুজনে নিজৰ ভিতৰত কাজিয়া কৰিব আৰু ইয়াৰে এজনে আনজনৰ বিৰুদ্ধে প্ৰথমে গৈ অভিযোগ দিব আৰু দ্বিতীয় জনক শাস্তি দিয়া হ’ব !
रमेश पर भला यह क्या बात हुई, दो लोग आपस में झगड़ा करें। उसमें से कोई एक पहले जाकर शिकायत कर दे और दूसरे को सजा सुना दी जाए।
সমীৰ কথাটো ঠিক তেনে ধৰণৰ নহয় | তুমি মাত্ৰ তেওঁলোকৰ কাজিয়া আৰু শাস্তি দেখিছা | কিন্তু ইয়াৰ আঁৰত এটা দীঘলীয়া প্ৰক্ৰিয়া আছে যাৰ পৰা জনা গৈছে কোন দোষী আৰু কোন নিৰ্দোষী |
समीर ऐसा नहीं है। तुम सिर्फ झगड़ा और दंड को देख रहे हो। लेकिन इसके बीच में एक लंबी प्रक्रिया है जिसमें यह पता लगाया जाता है कि आरोपी वास्तव में दोषी है या नहीं। दोषी पाए जाने पर ही उसे दंड दिया जाता है।
ৰমেশ দীঘলীয়া প্রক্রিয়া ! মই জনাত আদালতত শাস্তি দিয়াৰ পূৰ্বে এটা দীঘলীয়া প্ৰক্ৰিয়া চলি থাকে | কার্যালয়তো এনেকুৱা হয় নেকি?
रमेश लंबी प्रक्रिया ?मुझे तो लगता था कि सिर्फ न्यायालय में ही सजा सुनाने से पहले लंबी प्रक्रिया चलती है। क्या कार्यालय में भी ऐसा होता है ?
সমীৰ নিশ্চয়, অনুশাসন ডেস্কে প্রাপ্ত অভিযোগৰ ভিত্তিত বিচাৰ প্রক্রিয়া চলাই থাকে ।
समीर बिलकुल। अनुशासन डेस्क प्राप्त शिकायत पर पूरी कार्यवाही करता है।
ৰমেশ তুমি বাৰু মোক এই অনুশাসন প্রক্রিয়া সম্পর্কে ক’বা নেকি ? মই জনাৰ বাবে উৎসুক ৷
रमेश मुझे इस प्रक्रिया के बारे में बताओगे ? मैं जानने के लिए उत्सुक हूँ।
সমীৰ নিশ্চয়, কোনো অভিযোগ পোৱাৰ পূৰ্বে সেই ব্যক্তিক উপযুক্ত কাৰণ সহ বিশদ বিবৰণ দিবলৈ কয় | সেই বিবৰণ সম্পর্কে কৰ্ত্তৃপক্ষ সন্তুষ্ট নহলে তাৰ ওপৰত কাৰণ দর্শোৱাৰ নোটিচ জাৰী কৰা হয় | তাতো সন্তুষ্ট নহলে তেওঁক দোষাৰোপ পত্ৰ দিয়া হয় | ইয়াৰ পিছৰ পৰাই সেই ব্যক্তিৰ বিৰুদ্ধে আনুশাসনিক কার্য আৰম্ভ হয় |
समीर जरूर। कोई शिकायत प्राप्त होने पर सबसे पहले आरोपी से स्पष्टीकरण मांगा जाता है। स्पष्टीकरण से संतुष्ट न होने पर उसे कारण बताओ नोटिस जारी किया जाता है और उससे भी संतुष्ट न होने पर आरोप पत्र जारी किया जाता है। यहीं से अनुशासनिक कार्यवाही शुरू होती है।
ৰমেশ অর্থাৎ, তেওঁৰ শাস্তি আৰম্ভ হৈ যায়?
रमेश अर्थात् उसे सजा सुना दी जाती है ?
সমীৰ নাই নাই, ইয়াৰ পিছৰ পৰা আৰম্ভ হয় আনুশাসনিক কার্য অর্থাৎ তদন্তৰ বাবে এজন তদন্ত অধিকাৰী আৰু এজন উপস্থাপক অধিকাৰী নিযুক্ত কৰে । তদন্তৰ ৰিপোর্ট পোৱাৰ পিছত উপযুক্ত কৰ্ত্তৃপক্ষই চূড়ান্ত আদেশ জাৰী কৰে |
समीर नहीं। यहाँ से तो अनुशासनिक कार्यवाही शुरू होती है। इसके बाद जांच की जाती है। सक्षम प्राधिकारी जाँच के लिए एक जाँच अधिकारी और एक प्रस्तुतकर्ता अधिकारी नियुक्त करता है। जाँच के परिणाम प्राप्त होने के बाद सक्षम प्राधिकारी अनंतिम आदेश जारी करता है।
ৰমেশ তাৰ মানে এবাৰতে আদেশ জাৰী কৰিব নোৱাৰে?
रमेश तो क्या आदेश एक बार में जारी नहीं किया जाता ?
সমীৰ নোৱাৰে ।
समीर नहीं।
ৰমেশ কিয় ?
रमेश क्यों
সমীৰ দোষী ব্যক্তিক তেওঁৰ অৱস্থান সম্পর্কে স্পষ্ট কৰাৰ বাবে পর্যাপ্ত সুযোগ দিয়া হয় | শেষ আদেশত দোষী ব্যক্তি সন্তুষ্ট নহলে পুনৰ আবেদন কৰিব পাৰে আৰু আবেদন পত্ৰ পোৱাৰ পিছত পুনৰ বিচাৰ প্রক্রিয়া আৰম্ভ হয় | সঠিক সময়ত আদেশ সংশোধন কৰা হয় | ইয়াৰ পিছত অন্তিম আদেশ জাৰী কৰা হয় |
समीर आरोपी कर्मचारी को अपनी स्थिति स्पष्ट करने के पर्याप्त मौके दिए जाते हैं। अनंतिम आदेश से संतुष्ट न होने पर आरोपी अपना आवेदन प्रस्तुत कर सकता है। उससे प्राप्त आवेदन पर विचार किया जाता है और उचित लगने पर आदेश में संशोधन किया जाता है। इसके बाद अंतिम आदेश जारी किया जाता है।
ৰমেশ দোষী ব্যক্তিয়ে কাৰোবাৰ সাহায্য ল’ব পাৰেনে?
रमेश क्या आरोपी किसी से सहयोग ले सकता है ?
সমীৰ নিশ্চয়, দোষী ব্যক্তিয়ে বিচাৰিলে এই প্রক্রিয়া আৰম্ভ হোৱাৰ পূর্বেই ‘বিপক্ষ প্রতিনিধি’ ৰাখিব পাৰে |
समीर बिलकुल। यदि आरोपी चाहे तो वह कार्यवाही के आरंभ से ही विपक्ष प्रतिनिधि के रूप में किसी से सहयोग प्राप्त कर सकता है।
ৰমেশ যদি দোষী ব্যক্তিয়ে অন্তিম আদেশতো সন্তুষ্ট নহয়, তেতিয়া হলে ?
रमेश यदि आरोपी अंतिम आदेश से भी संतुष्ट न हो तो ?
সমীৰ তেতিয়া হ’লে তেওঁ উচ্চতৰ বিচাৰকাৰী কৰ্ত্তৃপক্ষৰ ওচৰত পুনৰ আপিল কৰিব পাৰে |ইয়াৰ পিছত এই বিচাৰ সম্পর্কিত সকলো বিষয় আবেদন – আধিকাৰীয়ে অধ্যয়ন আৰু বিচাৰ কৰিব | উচিত বিবেচনা কৰিলে তেওঁ অন্তিম আবেদন সংশোধন কৰিব নাইবা একেই আদেশ জাৰী ৰাখিব লাগিব |তেওঁৰ বিচাৰেই হ’ব শেষ কথা |
समीर तो वह अपीलीय प्राधिकारी को अपील कर सकता है। अपीलीय प्राधिकारी मामले से संबंधित सभी रिपोर्टों का अध्ययन करता है और अपील पर विचार करता है। उचित पाए जाने पर वह अंतिम आदेश में संशोधन करता है अन्यथा उसे यथावत रखता है। उनका निर्णय अंतिम होता है।
ৰমেশ বাঃ ! এই প্রক্রিয়াতো খুবেই প্রশংসাজনক ।
रमेश यह प्रक्रिया तो प्रशंसनीय है।
সমীৰ হয়, এই সমগ্ৰ প্রক্রিয়াটোত প্রথাগত ন্যায় নীতিৰ ভিত্তিত সিদ্ধান্ত লোৱা হয়|
समीर हाँ। यह पूरी प्रक्रिया नैसर्गिक न्याय के सिद्धांतों पर आधारित है।
ৰমেশ সচাঁই, এই প্রক্রিয়া ন্যায়্পূর্ণ | ধন্যবাদ, এনে গুৰুত্বপূর্ণ বিষয় জনোৱাৰ বাবে |
रमेश सचमुच, यह प्रक्रिया न्यायपूर्ण है। इतनी महत्वपूर्ण जानकारी साझा करने के लिए धन्यवाद।

4.3.2 প্রশাসনিক ডেস্ক / प्रशासन डेस्क

কৌশিক কি কৰিছা বিদিশা?
रमाशंकर क्या कर रहे हो सौमित्र ?
বিদিশা আপুনি দিয়া মাষ্টাৰ চাৰ্কুলাৰ পঢ়িছোঁ ৷
सौमित्र सर, आपने जो मास्टर परिपत्र दिया था उसे पढ़ रहा हूँ।
কৌশিক খুব ভাল ৷ তোমাক এই বিভাগত পোষ্টিং দিয়া হৈছে গতিকে এই বিভাগটোৰ বিষয়ে তুমি জনাটো দৰ্কাৰ ৷ তুমি সেইখন পঢ়িলে অফিচৰ কাম সম্বন্ধে কিছু জানিব পাৰিবা ৷
रमाशंकर बहुत अच्छा। इसे पढ़ने से तुम्हे काफी जानकारी मिलेगी। तुम्हें इस विभाग में पदस्थापित किया गया है तो तुम्हें इसके बारे में जानना चाहिए।
বিদিশা হয় ছাৰ ৷
सौमित्र जी सर।
কৌশিক এইখন তুমি মনোযোগ দি পঢ়া ৷ বেঙ্কত তোমাৰ নিযুক্তিৰ মাত্ৰ পোন্ধৰ দিন হৈছে
रमाशंकर लेकिन इसे धीरे-धीरे अपनी रुचि से पढ़ो। वैसे भी बैंक में तुम्हारी नियुक्ति 15 दिन पहले ही हुई है।
বিদিশা ঠিক আছে ৷
सौमित्र जी।
কৌশিক বিদিশা, আজি এজন নতুন কৰ্মচাৰীয়ে এই কাযালয়ত জইন কৰিছে ৷ এখন অফিচ অৰ্ডাৰ জাৰি কৰিব লাগিব ৷ তুমি পাৰিবানে ?
रमाशंकर सौमित्र, एक नए कर्मचारी ने आज इस कार्यालय में कार्यभार संभाला है। एक कार्यालय आदेश जारी करना है। क्या तुम कर सकोगे?
বিদিশা অ, ছাৰ, মই কোনো অফিচ অৰ্ডাৰ চাই কৰি দিয়াৰ চেষ্টা কৰিম ৷
सौमित्र जी सर.. मैं कोई पुराना आदेश देखकर तैयार करने की कोशिश करता हूँ।
কৌশিক তাৰ প্ৰয়োজন নহ’ব ৷ প্ৰথমবাৰ ময়েই তোমাক শিকাই দিম ৷ মই কৈ যাওঁ, তুমি টাইপ কৰা ৷ তুমি হিন্দীত টাইপ কৰিব জানানে ?
रमाशंकर उसकी जरूरत नहीं है। एक बार मैं तुम्हें सिखा देता हूँ। मैं बोलता हूँ तुम टाइप करते जाओ। तुम हिंदीभाषी हो। क्या तुम्हें हिंदी में टाइप करना आता है ?
বিদিশা হয় ছাৰ, মই ‘ইন্সক্ৰিপ্ট’ত টাইপ কৰিম ৷
सौमित्र जी सर। मैंने ‘इन्सक्रिप्ट’ में टाइप करना सीखा है।
কৌশিক খুব ভাল ৷
रमाशंकर बहुत बढ़िया।
বিদিশা ছাৰ, ৱৰ্ড ফাইল খুলি লৈছোঁ ৷
सौमित्र सर, वर्ड फाइल खोल लिया।
কৌশিক প্ৰথমতে ওপৰত ভৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেঙ্কৰ লগ’ লগোৱা ৷ তাৰ পিছত লিখা- মানৱ সম্পদ বিভাগ, গুৱাহাটী ৷ হয়, এইটো মাজত হ’ব ৷
रमाशंकर सबसे ऊपर भारतीय रिज़र्व बैंक का लोगो लगाओ। इसके बाद लिखो मानव संसाधन प्रबंध विभाग, भुवनेश्वर। और हाँ यह सब पृष्ठ के बीचो-बीच होगा।
বিদিশা হয় ছাৰ ৷
सौमित्र जी सर।
কৌশিক এতিয়া বাওফালে অফিচ অৰ্ডাৰ সংখ্যা আৰু সোঁফালে তাৰিখ লিখা ৷
रमाशंकर अब बांयी ओर कार्यालय आदेश संख्या और दांयी ओर तारीख लिखो।
বিদিশা হয় ছাৰ ৷
सौमित्र जी सर।
কৌশিক এতিয়া বিষয় লিখিব লাগিব ৷ লিখা ষ্টাফ শ্ৰেণী- III,বদলি - ৰির্পোট কৰা – পদোন্নতি ৷ এতিয়া যিটো বিষয় আছে সেইটো লিখা ৷
रमाशंकर अब विषय लिखना होगा। लिखो स्टाफ-श्रेणी III – स्थानांतरण – रिपोर्ट करना – पदोन्नति। अब जो सामग्री है उसे लिखो।
বিদিশা কিন্তু ছাৰ কি লিখিম ? মইতো অফিচ অৰ্ডাৰৰ ভাষা নাজানো ৷
सौमित्र लेकिन क्या लिखूं सर.... मुझे दरअसल कार्यालय आदेश की भाषा नहीं आती...
কৌশিক তাতে কি হ’ল ? ইয়াত ভয় খোৱাৰ একো নাই ? আমি মই যেতিয়া তোমাৰ ঠাইত আছিলোঁ, তেতিয়া মোৰো এনে ধৰণৰ লেখা সম্পৰ্কে কোনো ধাৰণা নাছিল ৷ কাম কৰি অতি সোনকালে শিকি যাবা।
रमाशंकर तो क्या हुआ... इसमें इतना घबराने की क्या बात है। जब मैं तुम्हारी जगह था मुझे भी यह ज्ञान नहीं था। काम करते-करते जल्द ही सीख जाओगे।
বিদিশা হয় ছাৰ।
सौमित्र जी सर।
কৌশিক লিখা, ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেঙ্ক হায়দৰাবাদৰ পৰা ২৯ জানুৱাৰী ২০১৬ত কার্য সমাপ্ত হৈ যোৱাৰ পিছত, কার্যমুক্ত হৈ শ্রী সুনীল দত্ত সিংহ ( এইচ এচ – ০০৯৫), জুনিয়ৰ ইঞ্জিনিয়াৰ গ্রেড ‘এ’ অধিকাৰী (কাৰিকৰী) পদত পদোন্নতি লাভ কৰি কার্য গ্রহণ অবধি আৰু নূন্যতম যাত্রা কাল পাৰ কৰাৰ পিছত এই কার্য্যালয়ত ১লা ফেব্রুৱাৰী ২০১৬ পুর্বাহ্নত ডিউটিৰ বাবে ৰিপোৰ্ট কৰিছে ৷
रमाशंकर लिखो – भारतीय रिज़र्व बैंक, हैदराबाद से दिनांक 29 जनवरी 2016 को कारोबार की समाप्ति पर कार्यमुक्त होकर श्री सुनील दत्त सिंह (एच एस – 0095), कनिष्ठ अभियंता ने ग्रेड ‘ए’ अधिकारी (तकनीकी) के पद पर, पदोन्नति के लिए सामान्य कार्यग्रहण और न्यूनतम यात्रा अवधि का उपयोग करने के बाद इस कार्यालय में दिनांक 01 फरवरी 2016 को पूर्वाह्न में ड्यूटी के लिए रिपोर्ट किया है।
বিদিশা হৈ গৈছে ছাৰ ৷
सौमित्र हो गया सर।
কৌশিক লিখা দ্বিতীয়া পেৰাগ্ৰাফত লিখা– ৰিপোর্ট কৰাৰ পাছত শ্রী সুনীল দত্ত সিংহ (এইচ এচ – ০০৯৫), জুনিয়ৰ ইঞ্জিনিয়াৰক ২৪ নবেম্বৰ ২০১৫ ৰ পৰা পূর্বকালীন প্রভাৱত সহায়ক প্রবন্ধক (টেকনিকেল) পদত এই চৰ্ত্তত পদোন্নতি দিয়া হৈছে যে তেওঁৰ পদোন্নতি সম্পূৰ্ণ ৰূপে তদর্থক বা প্রভিজনেল ভিত্তিত হ’ব আৰু তেওঁৰ চিনিয়ৰ যদি কোনোবা থাকে তেওঁৰ দাবীত কোনো প্রতিকূল প্রভাব নপৰিব আৰু উচ্চ গ্রেডত বৰিষ্ঠতাৰ অধিকাৰী নহ’ব।
रमाशंकर दूसरे पैरा में लिखो... रिपोर्ट करने के बाद श्री सुनील दत्त सिंह (एच एस – 0095), कनिष्ठ अभियंता को दिनांक 24 नवंबर 2015 के भूतलक्षी प्रभाव से सहायक प्रबंधक (तकनीकी) के पद पर पदोन्नत किया गया है जो इस शर्त के अधीन होगा कि उक्त अधिकारी की पदोन्नति पूर्णतः तदर्थ और अनंतिम आधार पर होगी और उनके वरिष्ठों, यदि कोई हो, के दावों पर प्रतिकूल प्रभाव डाले बिना होगी तथा उन्हें उच्च ग्रेड में वरिष्ठता का कोई अधिकार नहीं होगा।
বিদিশা হয় ছাৰ ৷
सौमित्र जी सर।
কৌশিক তৃতীয় পেৰাগ্ৰাফত লিখা- শ্রী সুনীল দত্ত সিংহক সম্পদ বিভাগত সহায়ক প্রবন্ধক (টেকনিকেল ) পদত তৎক্ষণাত নিযুক্ত কৰা হৈছে ৷
रमाशंकर तीसरे पैरा में लिखो... श्री सुनील दत्त सिंह सहायक प्रबंधक (तकनीकी) को तत्काल प्रभाव से संपदा विभाग में तैनात किया गया है।
বিদিশা লিখিছো ছাৰ :
सौमित्र लिख दिया सर।
কৌশিক চতুৰ্থ পেৰাত লিখা-- শ্রী সুনীল দত্ত সিংহই সেই তাৰিখৰ পৰাই বেঙ্কৰ ‘এ’ গ্রেড পদৰ অধিকাৰীৰ বাবে নিৰ্দ্ধাৰিত গ্ৰেড ভাট্টা পোৱাৰ উপযুক্ত হ’ব ৷
रमाशंकर अब चौथे पैरा में लिखो श्री सुनील दत्त सिंह उसी तारीख से बैंक के ग्रेड ‘ए’ अधिकारियों (तकनीकी) के लिए लागू ग्रेड भत्ता प्राप्त करने के हकदार होंगे।
বিদিশা ছাৰ লিখা সম্পূৰ্ণ হৈছে ৷
सौमित्र सर पूरा हो गया |
কৌশিক ঠিক আছে ৷ ইয়াত সহায়ক মহাপ্ৰৱন্ধকে হস্তাক্ষৰ কৰিব ৷ সোঁ ফালে তেখেতৰ নাম বন্ধনীৰ ভিতৰত লিখা ৷ তলত পদবী লিখি দিবা এতিয়া এই নোটিং সহায়ক মহাপ্ৰবন্ধৰ অনুমোদনৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰি দয়া ৷ অনুমোদনৰ পিছতেই অফিচ অৰ্ডাৰ জাৰি কৰা হ’ব ৷
रमाशंकर हाँ। इस पर सहायक महाप्रबंधक (प्रशासन) हस्ताक्षर करेंगे। दांयी ओर कोष्ठक में उनका नाम लिखो और उसके नीचे पदनाम लिख दो। अब यह मसौदा सहायक महाप्रबंधक महोदय को अनुमोदनार्थ प्रस्तुत कर दो। अनुमोदित होने पर ही कार्यालय आदेश जारी किया जा सकता है।
বিদিশা হয় ৷
सौमित्र जी।
কৌশিক এটা কথা ছাৰ, এই দলিল খন ৩(৩) ধাৰাৰ অন্তৰ্গত ৷ গতিকে এইখন হিন্দী আৰু ইংৰাজী দুয়োটা ভাষাতেই হ’ব ৷
रमाशंकर एक बात और, यह दस्तावेज धारा 3(3) के अंतर्गत आता है। अतः इसे हिंदी और अंग्रेजी दोनों भाषाओं में जारी करना है।
বিদিশা হয় ৷
सौमित्र हाँ।
কৌশিক মোৰ বিশ্বাস, ইয়াৰ পিছত তুমি অইন কাৰো সহায় নোলোৱাকৈ অফিচ অৰ্ডাৰ প্ৰস্তুত কৰিব পাৰিবা ৷
रमाशंकर उम्मीद है कि तुम किसी की सहायता लिए बिना अगला कार्यालय आदेश तैयार कर सकोगे।
বিদিশা হয় ছাৰ, মই নিশ্চয় আপোনাৰ প্ৰত্যাশা পূৰণ কৰিব পাৰিম ৷
सौमित्र जी सर। मैं आपकी अपेक्षाओं पर अवश्य खरा उतरूँगा।

4.3.3 ছুটিৰ ডেস্ক/ छुट्टी डेस्क

লতিকা নমস্কাৰ, সবিতা মেডাম ৷
लतिका नमस्कार सविता मैडम ৷
সবিতা নমস্কাৰ, লতিকা মেডাম ৷ আপুনিতো পাঁচ দিনৰ ছুটি লৈ গৈছিল কিন্তু আহিল এঘাৰ দিন পিছত, আপোনাৰ শৰীৰৰ অৱস্থা বেয়া যেন দেখা পাইছো ৷ সকলো ঠিকে আছেতো ?
सविता नमस्कार लतिका जी ৷ आप तो पाँच दिनों की छुट्टी लेकर गई थीं ৷ लेकिन ग्यारह दिनों बाद आई हैं ৷ चेहरा भी कुछ मुरझाया लग रहा है ৷ सब ठीक तो है?
লতিকা হয়, ঠিকে আছে ৷ বিশেষ কাৰণবশত মই অফিচলৈ আহিব পৰা নাই ৷
लतिका हाँ ठीक है ৷ कुछ विशेष कारणों से नहीं आ सकी ৷
সবিতা ঘৰত সকলোৰে ভাল নে?
सविता घर पर तो सब ठीक तो है ?
লতিকা হয়, ভাল ৷
लतिका जी ৷
সবিতা লতিকা মেডাম, আপুনি পাঁচ দিনৰ বাবে আকস্মিক ছুটী লৈছিল কিন্তু বৃদ্ধি হোৱা ছুটীৰ বাবে আপুনি পুনৰ আবেদন কৰিব লাগিব ৷
सविता लतिका जी आपने पांच दिनों की आकस्मिक छुट्टी ली थी लेकिन अब आपको अपनी छुट्टी बढ़ाने के लिए आवेदन देना होगा ৷
লতিকা হয় জানো, মই মোৰ আবেদন পত্ৰ লগত লৈ আহিছোঁ ৷ এয়া লওঁক ৷ মোৰ পাঁচদিনৰ আকস্মিক ছুটী এঘাৰ দিনৰ সামান্য ছুটীলৈ পৰিবৰ্ত্তন কৰাৰ আবেদন পত্ৰ ৷
लतिका मालूम है ৷ मैं अपना आवेदन साथ लाई हूँ ৷ यह लीजिए ৷ मेरी पाँच दिनों की आकस्मिक छुट्टी को ग्यारह दिनों की सामान्य छुट्टी में परिवर्तित करने का आवेदन ৷
সবিতা হয় ৷
सविता जी ৷
লতিকা মোৰ একাউণ্টত মোৰ চিকিৎসা ছুটী কিমান দিন জমা আছে অনুগ্ৰহ কৰি ক’বনে?
लतिका कृपया बताएं कि मेरे खाते में कितनी चिकित्सा छुट्टी शेष है ৷
সবিতা ( ৰেজিষ্টাৰ চাই চাই ) – মুঠতে নব্বৈ দিন ৷
सविता (रजिस्टर देखती है) – कुल 90 दिन ৷
লতিকা আপোনাৰ যদি খুব জৰুৰী কাম নাই মই আপোনাৰ অলপ সময় ল’ব পাৰোনে ?
लतिका अगर आप कोई बहुत जरूरी काम नहीं कर रही हैं तो क्या मैं आपका कुछ वक्त और ले सकती हूँ ৷
সবিতা আৰে তেনেদৰে নক’ব, আপুনি কওঁক কি ক’ব খোজে?
सविता अरे … इतनी औपचारिकताओं की क्या जरूरत? आप बेझिझक कहिए ৷
লতিকা মই আপোনাৰ পৰা জানিব বিচাৰোঁ বেঙ্কত বৰ্ত্তমান আৰু কেনে কেনে ধৰণৰ ছুটী আছে ?
लतिका दरअसल मैं जानना चाहती हूँ कि बैंक में और कौन-कौन सी छुट्टियां होती हैं ?
সবিতা বৰ্ত্তমানে বেঙ্কত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ ছুটী আছে.. বিশেষ পৰিস্থিতিৰ বাবে বিশেষ ছুটী আছে ৷ তথাপিও আপোনাক কওঁ ছুটীবোৰ খুবেই গুৰুত্বপূর্ণ ৷ আপুনি যি ছুটীৰ কথা কলে তাৰ বাহিৰেও আছে অতিৰিক্ত বিশেষ ছুটী, আকস্মিক ছুটী, বিশেষ চিকিৎসা ছুটী, অসাধাৰণ ছুটী, প্রসুতি ছুটী, পিতৃত্ব ছুটী, দুর্ঘটনা ছুটী, অধ্যয়ন ছুটী ইত্যাদি ৷
सविता वैसे तो बैंक में कई प्रकार की छुट्टियां हैं... विशेष परिस्थितियों के लिए विशेष छुट्टियां हैं... फिर भी जो महत्वपूर्ण है उसे मैं आपको बतला देती हूँ ৷ बैंक में आपने जिन छुट्टियों का जिक्र किया उनके अतिरिक्त विशेष आकस्मिक छुट्टी, विशेष चिकित्सा छुट्टी, विशेष छुट्टी, असाधारण छुट्टी, प्रसूति छुट्टी, पितृत्व छुट्टी, दुर्घटना छुट्टी, अध्ययन छुट्टी आदि ৷
লতিকা এই ছুটীবোৰতো বিশেষ পৰিস্থিতিত হে ল’ব পৰা যায় ৷
लतिका ये सारी छुट्टियां तो विशेष परिस्थितियों में ली जा सकती हैं ৷
সবিতা হয়, একেবাৰে ঠিক, এই ছুটীবোৰ প্ৰয়োজন অনুসাৰে লোৱা হয় ৷
सविता जी, बिलकुल ৷ यह छुट्टियां उसी प्रयोजन से ली जा सकती हैं जिसके लिए नियत की गई हैं ৷
লতিকা ( কিছু সময় চিন্তা কৰি ) এটা কথা কওঁকচোন, প্রসুতি ছুটীৰ লগত বিশেষ ছুটী ল’ব পৰা যায় নে নাযায়?
लतिका (कुछ सोचते हुए) अच्छा ৷ यह बताइए कि क्या प्रसूति छुट्टी के साथ विशेष छुट्टी ली जा सकती है ৷
সবিতা হয় লব পাৰি ৷
सविता जी बिलकुल ৷
লতিকা ধন্যবাদ ৷
लतिका धन्यवाद ৷
সবিতা ছুটীৰ বিষয়ে সকলো কথা জানি ল’লে, কিন্তু মোৰ এটা প্ৰশ্ন আছে সেইটোৰ উত্তৰ নাপালে মোৰ মন শান্ত নহ’ব ৷
सविता छुट्टियों के बारे में तो आपने जान लिया पर मेरी जिज्ञासा भी शांत कर दीजिए ৷
লতিকা কি প্রশ্ন ?
लतिका कैसी जिज्ञासा ?
সবিতা মিঠাই কেতিয়া খুৱাব ?
सविता मिठाई कब खिला रही हैं ?
লতিকা অনতিপলমে ৷
लतिका जल्द ही ৷

 

****************************

4.3.4 ভৰ্ত্তিৰ ডেস্ক / भर्ती डेस्क

বিনয় নমস্কাৰ, মই ভিতৰলৈ আহিব পাৰোনে ?
विनय   नमस्कार ৷ क्या मैं अंदर आ सकता हूँ?
ৰাঘব নমস্কাৰ,  আহক ৷
राघव नमस्कार ৷ आइए ৷
বিনয় মোৰ নাম বিনয় মিশ্র ৷ মোক সহায়ক প্রবন্ধক পদৰ বাবে মনোনীত কৰা হৈছে আৰু আজি মোক ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেঙ্ক, গুৱাহাটী শাখাত ৰিপোর্ট কৰিবলৈ কোৱা হৈছে ৷ এয়া চিঠিখন ৷
विनय मेरा नाम विनय है ৷ मुझे सहायक प्रबंधक के पद पर नियुक्त किया गया है और मुझे भारतीय रिज़र्व बैंक, गुवाहाटी में आज रिपोर्ट करने के लिए कहा गया है ৷ यह रहा पत्र ৷
ৰাঘব সু স্বাগতম ৷ ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেঙ্ক আপোনাক স্বাগতম জনাইছে ৷ অনুগ্রহ কৰি বহক ৷
राघव बधाई ৷ भारतीय रिज़र्व बैंक में आपका स्वागत है ৷ कृपया बैठिए ৷
বিনয় ধন্যবাদ ছাৰ ৷
विनय धन्यवाद ৷
ৰাঘব আপুনি এতিয়াৰ পৰা ভাৰতীয় ৰিজার্ভ বেঙ্কৰ এজন দায়িত্বশীল আধিকাৰী ৷ আপুন কিছু ঔপচাৰিকতা পূৰণ কৰিব লাগিব
राघव वैसे तो अब आप रिज़र्व बैंक के अधिकारी हैं.. लेकिन कुछ औपचारिकताएं हैं जिन्हें आपको पूरा करना है ৷
বিনয় হয়, নিশ্চয় কৰিম ৷
विनय जी जरूर ৷ कहिए ৷
ৰাঘব মই আপোনাক কিছুমান ফৰ্ম দিম, সেই ফর্ম আপুনি পূৰণ কৰি দিব লাগিব ৷
राघव मैं आपको कुछ फॉर्म दे रहा हूँ ৷ इन्हें भरकर दे दीजिए ৷
বিনয় কি কি ফৰ্ম মই ভর্তি কৰিব লাগিব ?
विनय कौन-कौन से फॉर्म भरने होंगे मुझे?
ৰাঘব কৰ্মচাৰী আবেদন পত্ৰ, বেঙ্কৰ নিয়োগৰ বাবে বিবেচনা কৰা প্রার্থীৰ ঘোষণা পত্র, গোপনীয়তা ঘোষণা পত্র, ঋণগ্রস্ততা সম্বৰ্কে ঘোষণা পত্র, অনুমোদন পত্র, বেনিফিচিয়াৰী নিয়োগ ঘোষণা পত্র, মনোনয়ন পত্র,বয়স সম্পৰ্কীয় ঘোষণা পত্র, বাসস্থানৰ ঘোষণা, স্থাবৰ/অস্থাৱৰ সম্পত্তি ঘোষণা পত্র ইত্যাদি ৷
राघव कर्मचारी का आवेदन, बैंक में नियुक्ति के लिए विचाराधीन उम्मीदवार का घोषणापत्र, गोपनीयता की घोषणा, अधिवास की घोषणा, आयु के संबंध में घोषणा,ऋणग्रस्तता संबंधी घोषणा, प्राधिकार पत्र, लाभार्थी का नियुक्ति पत्र, नामांकन फॉर्म तथा चल और अचल संपत्ति का घोषणापत्र ৷
বিনয় ইমানবোৰ ফর্ম !
विनय इतने सारे फॉर्म ?
ৰাঘব হয়, তাৰ উপৰিও আপোনাৰ যিসকল নিকতাত্মীয় আছে তেওঁলোকৰ বিষয়েও জনাব লাগিব ৷
राघव जी ৷ इसके अतिरिक्त आपको अपने निकटतम संबंधियों के बारे में भी सूचना देनी होगी ৷
বিনয় নিকটতম আত্মীয় সকলৰ বিষয়ে জনাব লাগিব !
विनय निकटतम संबंधियों के बारे में?
ৰাঘব হয় ছাৰ, যদি আপোনাৰ নিকটতম আত্মীয় অইন দেশৰ নাগৰিক বা অধিবাসী হয় অথবা চৰকাৰী চাকৰিত নিযুক্ত হয় তেতিয়া হলে তেওঁৰ পদবী, বিভাগ, কার্যালয়ৰ নাম আৰু কোন দিনা সেই চাকৰিত যোগদান কৰিছে তাৰ সম্পূৰ্ণ বিবৰণ দিব লাগিব ৷
राघव जी हाँ ৷ यदि आपके निकटतम संबंधी अन्य देशों के नागरिक या अधिवासी हैं और यदि वे लोक सेवा में हैं तो उनका पदनाम, उनके विभाग/कार्यालय का नाम और नियुक्ति की तारीख के बारे में पूरा विवरण देना होगा ৷
বিনয় ঠিক আছে, আপুনি সকলো ফর্ম দি দিয়ক মই ভৰ্ত্তি কৰি দি আছোঁ ৷
विनय जी जरूर ৷ लाइए मैं सारे फॉर्म भर देता हूँ ৷
ৰাঘব এইবোৰ ফর্ম ভৰ্ত্তি কৰাৰ পিছত আপুনি ওচৰৰ টেবিলখনলৈ যাব লাগিব ৷
राघव इन्हें भरने के बाद आप बांए वाले डेस्क पर चले जाएं ৷
বিনয় তাত কি কৰিব লাগিব ?
विनय वहाँ क्या करना होगा?
ৰাঘব সেইখন আবাস গৃহ বণ্টনৰ টেবিল ৷ তাত গৈ আপুনি আবেদন কৰিলে থকাৰ বাবে এটা আবাস গৃহ দিয়া হ’ব ৷ আবাস গৃহ পোৱাৰ বাবে আপুনি এখন চুক্তি পত্ৰত চহী কৰিব লাগিব ৷
राघव वह आबंटन डेस्क है ৷ वहाँ आप आवास के लिए आवेदन कर दें ताकि आपको एक क्वार्टर आबंटित किया जा सके ৷ क्वार्टर आबंटित करते वक्त वे आपको एक करार देंगे जिसपर आपको हस्ताक्षर करना होगा ৷
বিনয় ধন্যবাদ ৷
विनय जी, धन्यवाद
ৰাঘব এই বোৰ উপচাৰিকতা সম্পূৰ্ণ কৰি আপুনি মানৱ সম্পদ উন্নয়ন বিভাগৰ বিভাগীয় প্ৰধানৰ সৈতে দেখা কৰক ৷
राघव इन औपचारिकताओं को पूरा करने के बाद आप जाकर मानव संसाधन प्रबंध विभाग के विभागाध्यक्ष से मुलाकात करें ৷
বিনয় হয় ছাৰ ৷ অনুগ্রহ কৰি কওঁক দেখা কৰাৰ পিছত আমি কোন বিভাগলৈ গৈ বহিম ৷
विनय जी सर ৷ कृपया यह भी बताएं कि मुलाकात करने के बाद मुझे किस विभाग में बैठना होगा
ৰাঘব এতিয়া আপুনি মানব সম্পদ উন্নয়ন বিভাগতেই বহিব ৷ আপোনাক এসপ্তাহৰ আত্ম পৰিচয়াত্মক প্রশিক্ষনৰ বাবে নিযুক্ত কৰা হ’ব ৷ তাৰ পিছত হে পোষ্টিং নির্ধাৰিত কৰা হ’ব ৷ পোষ্টিং নির্ধাৰিত হোৱাৰ পিছত আপুনি সেই বিভাগৰ সৈতে যুক্ত হ’ব ৷
राघव फिलहाल आप मानव संसाधन प्रबंध विभाग में ही बैठेंगे ৷ आपको एक सप्ताह के लिए परिचयात्मक प्रशिक्षण हेतु प्रतिनियुक्त किया जाएगा ৷ उसके बाद आपकी तैनाती निर्धारित की जाएगी ৷ तैनाती निर्धारित होने के बाद आप उस विभाग में पदस्थापित होंगे ৷
বিনয় হয় ছাৰ, ধন্যবাদ ৷
विनय जी सर ৷ बहुत-बहुत धन्यवाद ৷

 

***********************************

4.4 বিদেশী মুদ্রা / विदेशी मुद्रा

4.4.1 বিদেশী মুদ্রা/ विदेशी मुद्रा

প্রশ্ন বিদেশী মুদ্রা কি ?
प्रश्न विदेशी मुद्रा क्या है ?
উত্তৰ নিজৰ দেশৰ মুদ্ৰাৰ বাহিৰে অইন দেশৰ মুদ্রাকেই বিদেশী মুদ্রা বোলে।
उत्तर   विदेशीमुद्रा का अर्थ है देश की मुद्रा के अलावा अन्य देशों की मुद्रा।
প্রশ্ন বিদেশী মুদ্রা কিয় প্রয়োজন হয় ?
प्रश्न विदेशी मुद्रा क्यों आवश्यक है ?
উত্তৰ যেতিয়া দুখন দেশৰ মাজত বাণিজ্য (আমদানী অথবা ৰপ্তানী) হয়, তেতিয়া সেই দেশৰ মুদ্রাতেই দাম পৰিশোধ কৰা হয়, সেই বাবেই বিদেশী মুদ্রাৰ প্রয়োজন হয়।
उत्तर जब दो या दो से अधिक देशों के बीच व्यापार (आयात या निर्यात ) होता है तो उस स्थिति में भुगतान उस देश की मुद्रा में किया जाता है, इसलिए विदेशी मुद्रा की आवश्यकता होती है।
প্রশ্ন বিদেশী মুদ্রা তহবিলৰ সহজলভ্য উৎস কি ?
प्रश्न विदेशी मुद्रा निधियों का उपलब्ध स्त्रोत क्या है ?
উত্তৰ মূলতঃ প্ৰবাসী ভাৰতীয়ৰ পৰা পোৱা জমা আৰু আন্তর্জাতিক বাণিজ্য। দেশৰ প্ৰবাসী ভাৰতীয় / ভাৰতীয় মূলৰ ব্যক্তিৰ বাবে জমা যোজনা হ’ল
  ভাৰতীয় টকাত প্ৰবাসী বহিৰাগত একাউণ্ট (এন আৰ আই) চেভিংচ একাউণ্ট,
  ভাৰতীয় টকাত প্ৰবাসী বহিৰগত একাউণ্ট (এন আৰ আই) কাৰেন্ট একাউন্ট,
  ভাৰতীয় টকাত এনআৰও কাৰেন্ট একাউন্ট/ চেভিংচ / আা ডি একাউণ্ট, বিদেশী মুদ্রা প্ৰবাসী একাউণ্ট (এফ সি এন আৰ) ইউএচডি, জিবিপি, ইউৰো, অষ্ট্ৰেলিয়ান ডলাৰ আৰু কানাডিয়ান ডলাৰ ৷
उत्तर मुख्य रूप से अनिवासी भारतीयों से प्राप्त जमा राशियां तथा अंतरराष्ट्रीय व्यापार।हमारे देश में अनिवासी भारतीय/ भारतीय मूल के व्यक्ति के लिए जमा योजनाएं :
  भारतीय रुपये में अनिवासी खाता बाह्य ( एन आर ई) बचत खाता
  भारतीय रुपये में अनिवासी खाता बाह्य (एनआरई) चालू खाता
  भारतीय रुपये में एनआरओ चालू /बचत/ आरडी खाते
  विदेशी मुद्रा अनिवासी खाता ( एफसीएनआर) यूएसडी, जीबीपी, यूरो, ऑस्ट्रेलियन डॉलर व कैनेडियन डॉलर
প্রশ্ন কোনে কোনে এনআৰআই একাউণ্ট খুলিব পাৰে?
प्रश्न एनआरआई खाते कौन- कौन खोल सकते हैं ?
উত্তৰ সকলো প্ৰবাসী ভাৰতীয় আৰু বিদেশী ব্যক্তিয়ে ৷
उत्तर सभी अनिवासी भारतीय तथा विदेशी मूल के व्यक्ति।
প্রশ্ন বিদেশৰ পৰা প্ৰবাসী ভাৰতীয় সকলে নিজৰ এনআৰএই একাউণ্ট খুলিব পাৰেনে?
प्रश्न क्या अनिवासी भारतीय विदेश से अपना एनआरई खाता खोल सकते हैं ?
উত্তৰ হয়, পাৰে আজি কালি ভাৰতৰ সকলো বেঙ্কেই অনলাইনত একাউণ্ট খোলাৰ ব্যৱস্থা আৰম্ভ কিৰেছ।
उत्तर हां,आजकल भारत में कई बैंकों द्वारा ऑनलाइन खाता खोलने की सुविधा प्रदान की गई है।
প্রশ্ন দুজন পৃথক এনআৰআই একাউণ্ট অধিকাৰী ব্যক্তিয়ে নিজৰ নিজৰ মাজত তহবিল আদান-প্রদান কৰিব পাৰেনে ?
प्रश्न क्या दो विभिन्न खाता धारकों द्वारा एनआरई खाते में निधि अंतरण किया जा सकता है ?
উত্তৰ বাস্তৱিক কাৰণত বা নিজৰ প্রয়োজনত অনুমোদিত ডিলাৰৰ সহায়ত এজন এনআৰআইৰ একাউণ্টৰ পৰা অন্য এজন এনআৰআইৰ একাণ্টত জমা হস্তান্তৰ কৰা যায়।
उत्तर वास्तविक और निजी प्रयोजनों के लिए प्राधिकृत डीलर द्वारा एक व्यक्ति के एन आर ई खाते से दूसरे व्यक्ति के एनआरई खाते में निधि अंतरण करवाया जा सकता है।
প্রশ্ন প্ৰবাসী ভাৰতীয়ই নিজৰ কিমানটা একাউণ্ট খুলিব পাৰিব তাৰ কিবা উর্দ্ধসীমা আছে নেকি ?
प्रश्न क्या अनिवासी भारतीय द्वारा खाता खोलने की संख्या के लिए कोई सीमा है ?
উত্তৰ নাই, প্ৰবাসী ভাৰতীয়ই নিজৰ ইচ্ছমতে এনআৰও, এনআৰআই বা এফচিএনআৰ একাউণ্ট খুলিব পাৰে।
उत्तर नहीं, अनिवासी भारतीय अपनी इच्छानुसार जितना चाहे उतना एनआरओ, एनआरई या एफसीएनआर खाते खोल सकते हैं।
প্রশ্ন এনআৰআই একাউণ্টত মনোনয়নৰ সুবিধা আছেনে ?
प्रश्न क्या एनआरई खाते लिए नामांकन की सुविधा उपलब्ध है ?
উত্তৰ হয়, আছে।
उत्तर हां।
প্রশ্ন এনআৰআই একাউণ্টৰ যুগ্ম অধিকাৰী হিচাপে নথিভুক্ত ভাৰতীয় নাগৰিকে একাউণ্ট পৰিচালনা কৰিব পাৰেনে ?
प्रश्न क्या एनआरई खाते में संयुक्त खाता धारक के रूप में निवासी व्यक्ति खाते का परिचालन कर सकता है?
উত্তৰ ভাৰতীয় নাগৰিক নির্দিষ্ট পাৱাৰ অব এটর্নি / অথৰিটিৰ সহায়ত এনআৰ একাউণ্ট পৰিচালনা কৰিব পাৰে।
उत्तर निवासी संयुक्त खाता धारक के विनिर्दिष्ट मुख्तारनामा/प्राधिकार पत्र के आधार पर एनआरई खाते में परिचालन कर सकता है।

4.4.2 জমা আমানতৰ পৰা অগ্রিম / ঋণ - जमा के एवज में अग्रिम/ऋण

প্রশ্ন কোনো আমানতকাৰীয়ে এনআৰআই/ এফচিএনআৰ একাউণ্টৰ জমা আমানতৰ পৰা ঋণ ল’ব পাৰেনে ?
प्रश्न क्या भारत में एनआरई/एफसीएनआर खाते में जमा के एवज में जमाकर्ता स्वयं रुपये में ऋण ले सकता है ?
উত্তৰ হয় পাৰে ৷
उत्तर   हां।
প্রশ্ন আমানতকাৰী সকলৰ জমা আমানতৰ নিৰাপত্তা ৰচিদৰ ওপৰত ঋণ পোৱা যায়নে?
प्रश्न क्या जमाकर्ताओं द्वारा इन जमाओं की प्रतिभूति के एवज में ऋण लिया जा सकता है ?
উত্তৰ হয়, পোৱা যায় ৷  
उत्तर हां।
প্রশ্ন কোনো তৃতীয় পক্ষৰ দ্বাৰা বিদেশত জমা আমানতৰ সুদৰ ওপৰত ঋণ পোৱা যায়নে?
प्रश्न क्या तृतीय पक्ष द्वारा विदेशों में इन जमाओं के एवज में ऋण लिया जा सकता है ?
উত্তৰ হয়, পোৱা যায় ৷
उत्तर हां।

4.4.3 প্রত্যাবর্তী ভাৰতীয়সকলৰ বাবে উপলব্ধ সুবিধা / लौटने वाले भारतीयों के लिए उपलब्ध सुविधाएं

প্রশ্ন বিদেশী মুদ্রা আৰএফচি একাউণ্টত জমা কৰিব পাৰিনে ?
प्रश्न क्या विदेशी मुद्रा आरएफसी खाते में जमा किया जा सकता है ?
উত্তৰ হয় পাৰি, কিন্তু মুদ্রাৰ মূল্য যদি ৫০০০ ডলাৰ বা তাতকৈ বেছি হয় তেতিয়া মুদ্রা ঘোষণা পত্রত সেয়া জনোৱাটো প্রয়োজনীয়।
उत्तर   हाँ और यदि राशि यूएस $5000 से अधिक या इसके समकक्ष है तो यह मुद्रा घोषणा पत्र में घोषित किया जाना चाहिए।
প্রশ্ন যাত্ৰী চেক আৰএফচি একাণ্টত জমা কৰিব পাৰিনে ?
प्रश्न क्या यात्री चेक आर एफ सी खाते में जमा किया जा सकता है ?
উত্তৰ হয় পাৰি, কিন্তু চেকৰ মুল্য যদি ১০০০০ ডলাৰৰ অধিক হয় তেতিয়া হ’লে মুদ্রা ঘোষণা পত্রত জনোৱাটো প্রয়োজনীয়।
उत्तर हां, यदि राशि यूएस $10,000 से अधिक या इसके समकक्ष है, तो यह मुद्रा घोषणा पत्र में घोषित किया जाना चाहिए।
প্রশ্ন বিদেশৰ পৰা প্রত্যাগমন কৰাৰ পিছত পুনৰ বিদেশলৈ যোৱাৰ সময়ত আৰএফচি একাউণ্ট এনআৰআই / এফচিএনআৰ (বী) একাউণ্টলৈ পৰিবৰ্ত্তিত হয়নে?
प्रश्न क्या भारत लौटे भारतीय फिर से विदेश जाने पर आरएफसी खाते से एफसीएनआर (बी) / एनआरई खाते में अपना धन अंतरण कर सकते हैं?
উত্তৰ হয়।
उत्तर हां।
প্রশ্ন আৰএফচি একাউণ্ট কিমান বছৰলৈ খোলা যায়?
प्रश्न आरएफसी खाता कितने वर्षों के लिए रखा जा सकता है?
উত্তৰ আৰএফচি একাউণ্ট চলাই ৰখাৰ কোনো উৰ্দ্ধতন সীমা নাই।
उत्तर आरएफसी खाता कई वर्षों के लिए रखा जा सकता है।
প্রশ্ন আৰএফচি একাউণ্ট কোনো নিবাসী বা প্ৰবাসীৰ সৈতে খুলিব পাৰিনে?
प्रश्न क्या आरएफसी खाता निवासी या अनिवासी भारतीय के साथ संयुक्त रूप से खोला जा सकता है ?
উত্তৰ নোৱাৰি।
उत्तर नहीं।
প্রশ্ন আৰ এফচি একাউণ্টত জমা ধন পুনৰ প্ৰত্যাবৰ্ত্তন কৰিব পাৰিনে?
प्रश्न क्या आरएफसी सी खाते में धन पूर्णतः प्रत्यावर्तनीय है ?
উত্তৰ হয় পাৰি।
उत्तर हां।
প্রশ্ন আৰএনওআৰ কি ?
प्रश्न आरएनओआर क्या है ?
উত্তৰ যি কোনো প্ৰত্যাবৰ্ত্তনকাৰী ভাৰতীয়ৰ স্থিতি আৰএনওআৰ হ’ব, যদি বিগত দহ বছৰৰ ভিতৰত ৯ বছৰ প্ৰবাসী হৈ থাকে অথবা বিগত সাত বছৰৰ ভিতৰত ৭২৯ দিন ভাৰত বৰ্ষত বসবাস নকৰে।
उत्तर लौटने वाले भारतीयों की स्थिति आरएनओआर की होगी यदि वह विगत 10 वर्षों में 09 वर्ष अनिवासी रहे हैं या विगत 07 वर्षों में 729 दिनों से ज्यादा भारत में नहीं रहे हों।
প্রশ্ন আৰএফচি একাউণ্ট কোন কোন বিদেশী মুদ্ৰাত খুলিব পৰা যায়?
प्रश्न आरएफसी खाते किन मुद्राओं में खोले जा सकते हैं?
উত্তৰ আৰএফচি একাউণ্ট, ডলাৰ, ইউৰো বা পাউণ্ডত খুলিব পাৰি।
उत्तर वर्तमान में यूएस डॉलर, यूरो और ब्रिटिश पाउंड में आरएफसी खाते खोले जा सकते हैं।

4.4.4 প্ৰবাসী ভাৰতীয় / ভাৰতীয় ব্যক্তিৰ দ্বাৰা বিনিয়োগ / अनिवासी भारतीय /भारतीय मूल के व्यक्तियों द्वारा निवेश

প্রশ্ন ভাৰতত প্ৰবাসী ভাৰতীয় সকলৰ দ্বাৰা বিনিয়োগৰ পদ্ধতি কি?
प्रश्न भारत में अनिवासी भारतीयों द्वारा निवेश के प्रमुख तरीके / आधार क्या हैं ?
উত্তৰ প্রত্যাবর্তন আৰু অপ্রত্যাবর্তনৰ ভিত্তিত।
उत्तर   प्रत्यावर्तनीय आधार पर और गैर प्रत्यावर्तनीय आधार पर ।
প্রশ্ন এনআৰআই / পিআইওয়ে কি কি ধৰণে ভাৰতত বিনিয়োগ কৰিব পাৰে ?
प्रश्न एनआरआई / पीआईओ किस श्रेणियों के तहत भारत में निवेश कर सकते हैं ?
উত্তৰ উঃ
  প্ৰত্যক্ষভাবে বিদেশী বিনিয়োগ নীতিৰ মাধ্যমত,
  পোর্টফোলিঅ’ নীতিৰ মাধ্যমত,
  প্রত্যাবর্তনৰ ভিত্তিত প্রবাসী ভাৰতীয়ৰ দ্বাৰা ক্রয় আৰু বিক্রয়,
  প্ৰবাশী ভাৰতীয়ৰ দ্বাৰা কোনো ভাৰতীয় কোম্পানীৰ শ্বেয়াৰ আৰু পৰিবৰ্ত্তন যোগ্য ঋণ পত্ৰ ক্ৰয় আৰু বিক্ৰয়।
उत्तर उत्तर:
  प्रत्यक्ष विदेशी निवेश योजना के तहत निवेश
  पोर्टफोलियो निवेश योजना के तहत अनिवासी भारतीयों द्वारा निवेश
  अनिवासी भारतीयों द्वारा गैर प्रत्यावर्तनीय आधार पर शेयरों की खरीद और बिक्री
  अनिवासी व्यक्ति द्वारा भारतीय कम्पनी के शेयरों और परिवर्तनीय डिबेंचरों के अलावा प्रतिभूतियों की खरीद और बिक्री।

4.4.5 প্ৰবাসী সকলৰ প্রত্যাবর্তন / अनिवासियों के लिए प्रत्यावर्तन

প্রশ্ন কোনো প্ৰবাসী ভাৰতীয়ই ভাৰতত উপাৰ্জিত পেন্সন প্ৰত্যাবৰ্ত্তন কৰিব পাৰেনে?
प्रश्न क्या एक अनिवासी भारत में प्राप्त उनकी पेंशन प्रत्यावर्तित कर सकते हैं?
উত্তৰ হয় পাৰে।
उत्तर   हां।
প্রশ্ন কোনো প্ৰবাসী ভাৰতীয়ই ভাৰতলৈ প্ৰত্যাৰ্বিত আমানতৰ ওপৰত উপাৰ্জিত সুদ প্ৰত্যাবৰ্ত্তন কৰিব পাৰেনে?
प्रश्न क्या एनआरआई भारत में गैर प्रत्यावर्तनीय जमा पर अर्जित ब्याज प्रत्यावर्तित कर सकते हैं?
উত্তৰ হয় পাৰে।
उत्तर हां।
প্রশ্ন কোনো প্ৰবাসী ভাৰতীয়ই ভাৰতত নিজৰ ঘৰ বা ফ্লেটৰ পৰা উপার্জিত ভাৰা প্রত্যাবর্তন কৰিব পাৰেনে ?
प्रश्न क्या अनिवासी भारतीय भारत में अपने घर / फ्लैट से प्राप्त किराया प्रत्यावर्तित कर सकते हैं?
উত্তৰ হয় পাৰে।
उत्तर हां।

 

------------------------

4.4.6 ৱিৱিধ / विविध

প্রশ্ন কোনো প্ৰবাসীয়ে কি বিদেশৰ পৰা নিজৰ জীবন প্রমাণ পত্র প্রস্তুত কৰিব পাৰেনে ?
प्रश्न क्या एक अनिवासी विदेश से अपने जीवन प्रमाण पत्र प्रस्तुत कर सकता है ?
উত্তৰ হয়, পাৰে।
उत्तर   हां।
প্রশ্ন এজন এনআইআই প্ৰতিবছৰ তেওৰ এনআৰও একাণ্টাৰ পৰা প্ৰতিবছৰ কিমান টকা বিদেশৈল পঠাব পাৰে ?
प्रश्न एक एनआरआई अपनी एनआरओ खाते से प्रतिवर्ष कितना पैसा विदेश भेज सकता है ?
উত্তৰ প্রতি বিত্তীয় বৰ্ষত ১ মিলিয়ন ইউ এস ডলাৰ।
उत्तर हर वित्‍तीय वर्ष में 1 मिलियन यूएस डॉलर तक।
প্রশ্ন কোনো প্ৰবাসী ভাৰতীয় তেওঁৰ নিয়োগ কৰ্ত্তাৰ দ্বাৰা ভাৰতীয় মুদ্রাত ভাৰতবর্ষত গৃহ ঋণ ল’ব পাৰেনে ?
प्रश्न क्या अनिवासी भारतीय अपने नियोक्ता से भारत में रुपए में आवास ऋण का लाभ उठा सकते हैं?
উত্তৰ হয়, পাৰে।
उत्तर हां।
প্রশ্ন প্ৰবাসীয়ে বিদেশী মুদ্রা একাউণ্টত জমা আমানতৰ ওপৰত কি কি উদ্দেশ্য ঋণ ল’ব পাৰে ?
प्रश्न विदेशी मुद्रा अनिवासी खाता जमा राशि ऋण किन उद्देश्यों के लिए दिया जाता है ?
উত্তৰ পুঁজিগত বস্তু আমদানীৰ বাবে,
  কেচামাল আমদানীৰ বাবে,
  বিনিয়োগ কৰা পুঁজিগত বস্তু অর্জনৰ বাবে ৷
उत्तर पूंजीगत वस्तुओं के आयात के लिए
  कच्चे माल और निविष्टियों के आयात के लिए
  घरेलू पूंजीगत वस्तुओं के लिए
প্রশ্ন কম দিনৰ বাবে ভাৰতলৈ অহা পর্যটকে ভাৰতত বেঙ্ক একাউণ্ট খুলিব পাৰেনে ?
प्रश्न क्या विदेशी यात्री जब अल्पावधि के लिए भारत आते हैं तब बैंक खाता खोल सकते हैं ?
উত্তৰ হয় পাৰে। প্ৰবাসী ৰূপি একাউণ্ট (চলিত/জমা) (এনআৰও): যিকোনো অনুমোদিত ব্যবসায়িক বেঙ্কে যিয়ে বিদেশী মুদ্রা লেনদেন কৰে, তেনে বেঙ্কে বিদেশী পর্যটকৰ অনুৰোধত একাউণ্ট খুলিব পাৰে। এই ধৰণৰ একাউণ্ট খুব বেছি ছয় মাহৰ বাবে খোলা হয়।
उत्तर जी हाँ। अनिवासी रुपया खाता (चालू/बचत) (एनआरओ) : प्राधिकृत व्यापारी बैंक द्वारा, जो विदेशी मुद्रा व्यापार करता है; विदेशी यात्री के अनुरोध पर खाता खोला जा सकता है। इस प्रकार के खाते अधिकतम 06 महीने तक के लिए खोले जाते हैं।
প্রশ্ন প্রবাসী ৰূপি একাউণ্ট খোলাৰ বাবে কেনে ধৰণৰ কাগজ পত্ৰৰ প্ৰয়োজন ?
प्रश्न अनिवासी रुपया खाता खोलने के लिए किन–किन दस्तावेजों की जरूरत होती है ?
উত্তৰ প্ৰবাসী ৰূপি একাউণ্ট খোলাৰ বাবে বৈধ পাৰ্ছপোৰ্ট আৰু নিজৰ পৰিচয় পত্ৰৰ প্ৰয়োজন।
  অনুমোদিত বেঙ্কত একাউণ্ট খোলাৰ সময়ত আপোনাৰ ক্ৰেতা/গ্ৰাহকক জানক (কেওৱাইচি) চৰ্ত্তাৱলী জনাটো অৱশ্যকীয়।
उत्तर अनिवासी रुपया खाता खोलने के लिए वैध पासपोर्ट के साथ आवश्यक सम्बन्धित पहचान पत्रों की आवश्यकता होती है।
  प्राधिकृत बैंक को भी चाहिए कि खाता खोलते समय अपने ग्राहक को जानिए (के वाई सी) की आवश्यक शर्तों का पालन करे।
প্রশ্ন কোনো বিদেশী নাগৰিক যদি ভাৰতত বসবাস কৰে তেওঁ নিবেসী একাউণ্ট খুলিব পাৰেনে ?
प्रश्न क्या विदेशी नागरिक जो भारत के निवासी हैं वे निवासी खाता खोल सकते हैं ?
উত্তৰ হয় পাৰে, যদি কোনো বিদেশী নাগৰিক বৈধ পাছপোর্টলৈ ভাৰতত কৰ্মৰত হয় তেতিয়া তেওঁ নিবাসী একাউণ্ট খুলিব পাৰে।
उत्तर जीहाँ। विदेशी नागरिक जो भारत में वैध पासपोर्ट के साथ काम करते हैं वे निवासी खाता खोल सकते हैं।
প্রশ্ন বিদেশী মুদ্রা ঋণ কি?
प्रश्न विदेशी मुद्रा ऋण क्या है ?
উত্তৰ বিদেশী মুদ্রা ঋণ মুলতঃ আমদানি ৰপ্তানি অৰ্থায়নৰ বাবে প্রদান কৰা হয় ৷
उत्तर विदेशीमुद्रा ऋण मुख्यत: आयात-निर्यात वित्तपोषण के लिए दिया जाता है।
প্রশ্ন ৰপ্তানি ঋণ কেই প্রকাৰৰ আৰু কি কি নামে প্রচলিত ?
प्रश्न निर्यात ऋण के कितने प्रचलित रूप हैं और उनका नाम क्या है ?
উত্তৰ ৰপ্তানি ঋণ মুলত দুই প্রকাৰ :
  পুর্ববর্তী চালান ঋণ (প্রি ছিপমেন্ট)
  পৰবর্তী চালান ঋণ (পোস্ট ছিপমেন্ট)
उत्तर निर्यात व आयात ऋण के दो प्रकार हैं : -
  पोत लदान पूर्व ऋण ( प्री शिपमेंट )
  पोत लदानोत्तर ऋण ( पोस्ट शिपमेंट )
প্রশ্ন ভাৰতত ৰপ্তানি পুনর্বিনিয়োগ কোন প্রতিষ্ঠানৰ দ্বাৰা হয় ?
प्रश्न भारत में निर्यात पुनर्वित्तीयन कौन उपलब्ध कराता है ?
উত্তৰ ভাৰতত ৰপ্তানি পুনর্বিনিয়োগ ভাৰতীয় ৰিজার্ভ ব্যাঙ্কৰ দ্বাৰা সম্ভব হয়।
उत्तर भारत में निर्यात पुनर्वित्तीयन भारतीय रिज़र्व बैंक द्वारा उपलब्ध कराया जाता है।
প্রশ্ন পুনঃ আর্থিক সংস্থানৰ সময়সীমা কিমান?
प्रश्न पुनर्वित्तीयन की अधिकतम अवधि क्या है ?
উত্তৰ পুনঃ আর্থিক সংস্থানৰ অধিকতম সময়সীমা ১৮০ দিন।
उत्तर इसकी अधिकतम अवधि 180 दिनों की होती है।

 

*****************************************


Top